Sıfatlar (Ön Adlar)

**SERDEM** · 20.07.08, 13:46

Sıfatlar (Ön Adlar) :
Sıfat : Adların önüne gelerek onları çeşitli yönlerden niteleyen ya da belirten sözlerdir. Örnek :
İyi insan, üç çocuk, bulanık su, bazı kitaplar, hangi ev
Örneklerde de görüldüğü gibi sıfatlar, bir adın önüne gelerek onu niteleyen, belirten onları çeşitli yönlerden gösterip sınırlayan bir sözcük çeşididir. Bir sözcüğün sıfat görevi kazanabilmesi için mutlaka bir adın ya da zamirin önüne gelerek onu nitelemesi ya da belirtmesi gerekir.
Görevlerine Göre Sıfatlar :
Niteleme Sıfatları : Bir adın önüne gelerek onu durum, renk ve biçim yönünden gösteren onu çeşitli özellikleriyle belirleyen bir sıfat çeşididir. Örnek :
mavi gömlek, siyah pantolon, gri bulutlar (renk)
çalışkan öğrenci, yaşlı adam, solgun yüzler (durum)
uzun boy, dar giysi, geniş salon (biçim)
Belirtme Sıfatları : Adların önüne gelerek onları işaret, belgisizlik, soru ve sayı yönünden gösterip belirten bir sıfat çeşididir. Belirtme sıfatları, adları belirtmedeki farklılıklarına göre kendi içinde dört ana gruba ayrılarak incelenir :
İşaret Sıfatları : Adları işaret yoluyla gösterip belirten bir sıfat çeşididir. Örnek : bu ev, şu sokak, o yıllar, öteki kapı, diğer elbise, beriki adam
İşaret Sıfatlarının Özellikleri :
üİşaret sözcükleri, bir adın önüne gelerek onları işaret yoluyla gösterirse, işaret sıfatı; bir adın yerini tutacak biçimde kullanılırsa, işaret zamiri olur. Örnek :
O kitabı ben de okudum.
İşaret Sıfatı
Onu, ben de okudum.
İşaret Zamiri
ü“İşte” sözcüğü doğrudan işaret sıfatı olarak kullanılabileceği gibi bir işaret sıfatının başına gelerek onun anlamını pekiştirebilir. Örnek : İşte Halep, işte arşın. İşaret sıfatı.
İşte bu adam. İşaret sıfatının anlamını pekiştirir.
Belgisiz Sıfatlar : Bir adın önüne gelerek onu sayı, ölçü, miktar ve özne yönünden tam ve kesin olarak değil de aşağı yukarı, belli belirsiz bir biçimde gösteren sıfat çeşididir. Örnek : Birkaç soruma cevap veremedi.
Birçok sorunum var, hangisini çözeceksin?
Kimi insan, artık böyle düşünmüyor.
Bütün çocuklar güzeldir.
Fazla mal göz çıkarmaz.
Öğretmen, her insana güvenilmeyeceğini söyledi.
Belgisiz Sıfatların Özellikleri :
ü“Her, birkaç, hiçbir, herhangi, bir, biraz” gibi belgisiz sözcüklerinden sonra gelen adlar çoğul eki almadan kullanılır. Örnek : Her insan böyle düşünmez.
Birkaç kitap okumakla adam olunmaz.
ü“Bütün, kimi, bazı” belgisiz sözcüklerinden sonra gelen adlar tekil de çoğul da kullanılabilir. Örnek : Bütün ağaçlar çiçek açtı.
Kimi kitaplar işe yaramaz.
Bazı çocuk ders çalışmayı sevmez.
ü“Bir” sözcüğü, bir adın önüne gelerek ona “herhangi bir” sözcüğünün anlamını katarsa “bir” sözcüğü belgisiz sıfattır; “tek” anlamını katarsa, sayı sıfatı olur. Örnek: Bir bayram onu ziyaret edelim. Belgisiz sıfat
Testte yalnızca bir soruyu çözememiş. Sayı sıfatı
Soru Sıfatları :Bir adın önüne gelerek onu soru yoluyla gösterip belirten, bir sıfat çeşididir. Soru sıfatları, adların özelliklerini, sayısını, yeriyle ilgili açıklamaları soru yoluyla gösteren bir sıfat çeşididir. Örnek : Nasıl bir ev istiyormuş?
Soru Sıfatı
Sınıfta kaç öğrenci vardı?
Soru Sıfatı
Oraya hangi yoldan gidilir.
Soru Sıfatı
Asansör kaçıncı kata çıktı?
Soru Sıfatı
Babası ne yapıyormuş?
Soru Sıfatı
Soru Sıfatlarının Özellikleri :
üSoru sözcükleri, bir adın önüne gelerek, onu soru yoluyla belirtirse soru sıfatı; bir adın yerini tutacak şekilde kullanılırsa soru zamiri; bir eylemin önüne gelip, onun anlamını pekiştirip sınırlarsa soru zarfı olur. Örnek :
Çocuk ne işle uğraşıyor. Soru sıfatı
Çarşıdan sana ne alayım? Soru zamiri
Buralarda ne dolaşıp duruyorsun. Soru zarfı.
üSoru sıfatları, her zaman cümleye soru anlamı vermez. Örnek :
Hangi okula gidiyormuş? Soru anlamı verir.
Hangi okula gittiğini bilmiyorum. Soru anlamı vermez.
Sayı Sıfatları : Sayı adlarıyla sayı adlarından “-inci, -ar(-er), -ız(-iz)” ekleriyle türemiş sözcükler bir adın önüne gelerek, o adı, sayı yönünden gösterip belirtirse, sayı sıfatı olur. Ayrıca, “ilk” ve “son” sözcükleri sıralama bildirdiği için adların önünde yer almaları halinde sayı sıfatı olur. Sayı sözcükleri, aslında bir addır. Bunlar, bir adın önüne gelerek kullanılırsa, sıfat olma özelliği kazanır. Örnek : İki, bir doğal sayıdır.
Ad
İki kişi yolda önünü kesmiş. Sıfat Ad
Sayı sıfatları, görevleri yönünden beşe ayrılır :
Asıl sayı sıfatları : Adların sayısını gösterir. Örnek : beş kalem, üç çocuk, bin lira
Sıra sayı sıfatları : Sayı sözcüklerine ”-inci” eki getirilerek onlara sıra anlamının verilmesidir. Örnek : dördüncü kat, üçüncü sokak, ikinci sınıf
Üleştirme sayı sıfatları : Sayılara “-ar, -er” ekinin getirilmesiyle onlara paylaştırma ve eşitlik anlamı veren bir sıfat çeşididir. Örnek : ikişer elma, yüzer lira, birer elbise
Kesir sayı sıfatları : Adların kesir bildiren sayılarla gösterilmesidir. Örnek : yüzde elli kar, üçte bir hata, yüzde on şans
Topluluk sayı sıfatları : Sayı sözcüklerine “-ız, -iz” ekinin getirilmesiyle onlara topluluk anlamı veren bir sıfat çeşididir. Örnek : ikiz çocuklar, beşiz bebekler
Yapılarına Göre Sıfatlar : Sıfatlar yapıları yönünden üçe ayrılır:
üBasit Sıfatlar : Kök durumunda olan sıfatlardır. Örnek : iki sandal, eski yüzler, bu ev
üTüremiş Sıfatlar : Ad ya da eylem tabanlarına çeşitli yapım eklerinin getirilmesi ile oluşan sıfatlardır. Örnek : bulanık su, bitkin yüzler, kapıdaki nöbetçi, susuz yaz
üBileşik Sıfatlar : Birden çok sözcüğün, birleşmesinden oluşan sıfatlara yapıları yönünden bileşik sıfat denir. Bileşik sıfatlar iki grupta incelenir.
ØKaynaşmış Bileşik Sıfatlar : Anlam olarak bir tek kavramı gösterdiği için biçimce bileşik yazılan sıfatlardır. Örnek : yalın-ayak çocuklar, boş-boğaz kadınlar
ØKurallı Bileşik Sıfatlar : Biçimsel olarak ayrı yazılmalarına karşın belli bir kurala bağlı olarak anlamca kaynaşmış olan sıfatlardır.
Kurallı bileşik sıfatlar genel olarak şu yollarla yapılır :
Bir sıfat tamlamasında tamlanan durumundaki ada “-lı, -li” ekinin getirilmesiyle : Örnek :
Sıfat tamlaması sıfat tamlaması
Büyük kapı-lı ev güzel göz-lü kız
Sıfat Ad Sıfat Ad
Sayı sıfatlarıyla kurulan sıfat tamlamalarında tamlanan durumundaki ada - lı, -lik ekinin getirilmesiyle: Örnek : Sıfat tamlaması Sıfat tamlaması
On yıl-lık bekleyiş iki ay-lık süre
Sıfat Ad Sıfat Ad
Bir takısız ad tamlamasında, tamlayan durumundaki ada “-lı, -li” ekinin getirilmesiyle : Örnek : Takısız ad tamlaması Takısız ad tamlaması
Mermer sütun-lu saray deri mont-lu çocuk
Sıfat Ad Sıfat Ad
Bir sıfat tamlamasında adla sıfatın yeri değiştirilerek ada üçüncü tekil kişi iyelik eki (-i, -si) getirmesiyle : Örnek : yıkık duvar duvarı yıkık ev
Sıfat tamlaması
Kırık cam camı kırık pencere
Sıfat tamlaması
Ayrılma (-den) durum eki almış bir addan sonra kullanılan ad eylemler birleşik sıfat oluşturur. Örnek : baba-dan kalma ev
Sıfat Ad
Ana-dan doğma sakat
Sıfat Ad
Sıfatlarla İlgili Özellikler :
San (Unvan) Sıfatları :İnsan adlarıyla birlikte kullanılır. İnsanların rütbe, derece ve sosyal durumlarına göre onların adlarına eklenen saygı, tanıtma sözcükleridir. Kişi adlarının başında veya sonunda ya da hem başında hem de sonunda kullanılabilirler. Örnek : Bekir Sıtkı Bey
Damat Ferit Paşa
Doktor Ahmet Bey
Profesör İsmail Hakkı
Gazi Osman Paşa
Sıfatlarda Pekiştirme : Niteleme sıfatlarının anlamını güçlendirmek amacıyla onların pekiştirilmesidir. Niteleme sıfatları, iki şekilde pekiştirilir:
a)Niteleme sıfatındaki ilk ünlünün sonuna “m,p,r,s” ünsüzlerinden uygun olan birinin getirilmesi yoluyla:
Örnek : tertemiz ev, bembeyaz gömlek, upuzun boy, masmavi deniz
b)İkileme yoluyla :
Örnek : eğri büğrü yollar, pırıl pırıl su, irili ufaklı taşlar, sarı sarı liralar
Sıfatlarda Küçültme : Niteleme sıfatlarının sonuna “-cik, -cek, -ce, (-i)msi ve (-i)mtrak” eklerinden uygun olan birinin getirilmesiyle onların anlamlarında ve derecelerinde bir azalma ve daralmanın meydana gelmesidir. Örnek :
büyücek ev büyüğe yakın
kalınca kitap kalın gibi
yüksekçe tepe yükseğe yakın
acımsı biber acıya yakın
kızılımtrak hava kızıla yakın
Sıfat Tamlamaları : Sıfatların, adları nitelemesi veya belirtmesiyle oluşmuş söz gruplarına sıfat tamlaması denir. Tamlayan Tamlanan
Sıfat Ad
Sıfat tamlamalarında sıfat tamlayan olup önce, ad tamlanan olup sonra gelir.
Örnek : Tamlayan Tamlanan
Engin deniz
Sessiz sedasız ortam
İşe yaramaz eşyalar
Bazı insanlar
Bu fikir

Sıfat Tamlamalarının Özellikleri :
ØSıfat tamlamalarında, tamlayan ya da tamlanan birden çok kullanılabilir. Örnek :
Uzun boylu esmer çocuk
Tamlayan Tamlanan
Kırmızı elbise, ayakkabı ve çanta
Tamlayan Tamlanan
ØSıfatlar, bir ad tamlamasında tamlayan ya da tamlanan görevinde kullanılabilir.
Örnek : Sıfat tamlaması Sıfat tamlaması
Yeşil köşkün lambası çocuğun masmavi gözleri
Kareli yatak örtüsü
Sıfat Belirtisiz ad tamlaması
Bir yaz günü
Sıfat Belirtisiz ad tamlaması
Sıfatların Adlaşması : Bir niteleme veya sayı sıfatı, cümlede bir adın önüne gelmezse ya da çoğul, tamlama ve ad durum eklerinden biriyle çekimlenmiş olarak kullanılırsa, tür yönünden adlaşır. Bunlara adlaşmış sıfat denir. Örnek :
Yaşlı adam ayağa kalktı.
Sıfat Ad
Yaşlı ayağa kalktı.
Adlaşmış sıfat.
Umutsuz insanlar başarılı olamaz.
Sıfat Ad
Umutsuzlar, başarılı olamaz.
Adlaşmış Sıfat

**SERDEM** · 05.08.08, 06:49

SIFATLAR

Sıfatlar ikiye ayrılır
A. NİTELEME SIFATLARI: Varlıkların renklerini, biçimlerini, durumlarını bildirirler. Varlığa nasıl sorusunu sorduğumuzda karşılık olarak bulduğumuz kelimelerin hepsi NİTELEME SIFATIdır.
B. BELİRTME SIFATLARI: Varlıkları; işaret, sayı, belirsizlik veya soru yönelterek belirten sıfatlara BELİRTME SIFATLARI denir. Belirtme sıfatları dörde ayrılır.

1. İşaret Sıfatları: Varlıkları işaret yoluyla belirtirler (Bu çocuk çok yaramaz, Şu defter senin mi?...)
2. Sayı Sıfatları: Varlıkların sayılarını belirten sıfatlardır. Dörde ayrılır:

a) Asıl Sayı Sıfatları: Asal sayılarla ifade edilirler (üç kalem, Adamın onüç biberonu var...)
b) Sıra Sayı Sıfatları: Varlıkların sırasını belirten sıfatlardır (birinci ıraya geç, üçüncü çocuk...)
c) Üleştirme Sayı Sıfatları: Varlıkları bölüştürürlen kullanılan sıfatlardır. (İkişer ikişer pay edelim. beşer kilo...)
d) Kesir Sayı Sıfatları: Bütünün bölünen parçalarını ifade eden sıfatlardır.(yarım düzine, çeyrek ekmek, dörtte üç peynir...)
3. Belgisiz Sıfatlar: Varlıkları belli belirsiz belirten sıfatlardır. (bazız günler, birkaç adam, hiçbir gün...)
4. Soru Sıfatları: Varlıkarı soru yoluyla belirten sıfatlardır. (Hangi çocuk, kaç kitap, nasıl elma...)

SIFAT TAMLAMASI:
İsimlerin sıfatlarla oluşturdukları tamlamalara SIFAT TAMLAMASI denir.
Bir sıfat tamlamasında tamlayan sıfat, tamlanan isimdir. Buna göre bir kelimenin sıfat olup olmadığını anlamak için, cümle içinde oluşturduğu tamlamaya bakılmalıdır. Bir kelime sıfat ise, mutlaka ondan sonra gelen bir isim bulunmaktadır.
Yaşlı adam güçlükle yürüyordu.
Birkaç çocuk ormana doğru koşuyordu.
Okuldan eve on beş dakikada varmış...

SIFATLARDA PEKİŞTİRME:
Yamyassı bir burun... Koskocaman bir kulak... Kapkara bir ten... Yemyeşil iki göz...
Yapılan işlem sıfatları pekiştirmektir.

Sıfatlar başka şekillerde de pekiştirilirler Bunlar sırasıyla:

a) İkilem dedğimiz aynı sıfatın tekrar edilmesi yoluyla:
uzun uzun kavaklar, tatlı tatlı bakışlar, iri iri taşlar, kara kara gözler, büyük büyük binalar, geniş geniş yollar...

b) Tekrar edilen sıfatların arasına "mı" getirilerilerek yapılarn pekiştirme;
tatlı mı tatlı nar, güzel mi güzel çiçekler, kara mı kara gözler, beyaz mı beyaz gömlekler, uzun mu uzun kollar...

c) Bazı isimler tekrar edilerek sıfat olarak pekiştirilmiş biçimde kullanılırlar:
dilim dilim karpuz, sıra sıra kamyonlar, avuç avuç para, sepet sepet üzüm, sürü sürü koyunlar...

d) Birbirine anlam bakımından yakın olan ve uygun getirilen kelimelerle yapılan pekiştirme:
açık saçık söz, kırık dökük eşya, anlı şanlı paşa, eğri büğrü yazı

NOT: Sıfatlar cümlede yüklemin anlamını tamamladıkları zaman ZARF TÜMLECİ olurlar. Böylece bu sıfatlar, zarf tümleci olarak isimlendirilirler.

Adam, kıpkırmızı oldu. Rüzgar tatlı tatlı esiyordu, Bazıları abuk sabuk konuşuyor

Cümlelerde koyu yazılmış kelimeler, pekiştirme sıfatları gibi gözükmelerine rağmen cümlede zarf görevini üstlenmişlerdir

Konu Bilgileri
	Konu Başlığı Sıfatlar (Ön Adlar)	Konudaki Cevap Sayısı 1
	Şuan Bu Konuyu Görüntüleyenler	Görüntülenme Sayısı 1647

05.08.08, 06:49	#2 (permalink)
Kullanıcı Profili SERDEM S.Moderators Kullanıcı Bilgileri Üyelik tarihi: Mar 2008 Mesajlar: 7.687 Konular: 6910 Puan Grafiği Rep Puanı:11076 Rep Gücü:20 RD: Teşekkür Ettiği Teşekkür: 47 464 Mesajına 935 Kere Teşekkür Edlidi :	Sıfatlar SIFATLAR Sıfatlar ikiye ayrılır A. NİTELEME SIFATLARI: Varlıkların renklerini, biçimlerini, durumlarını bildirirler. Varlığa nasıl sorusunu sorduğumuzda karşılık olarak bulduğumuz kelimelerin hepsi NİTELEME SIFATIdır. B. BELİRTME SIFATLARI: Varlıkları; işaret, sayı, belirsizlik veya soru yönelterek belirten sıfatlara BELİRTME SIFATLARI denir. Belirtme sıfatları dörde ayrılır. 1. İşaret Sıfatları: Varlıkları işaret yoluyla belirtirler (Bu çocuk çok yaramaz, Şu defter senin mi?...) 2. Sayı Sıfatları: Varlıkların sayılarını belirten sıfatlardır. Dörde ayrılır: a) Asıl Sayı Sıfatları: Asal sayılarla ifade edilirler (üç kalem, Adamın onüç biberonu var...) b) Sıra Sayı Sıfatları: Varlıkların sırasını belirten sıfatlardır (birinci ıraya geç, üçüncü çocuk...) c) Üleştirme Sayı Sıfatları: Varlıkları bölüştürürlen kullanılan sıfatlardır. (İkişer ikişer pay edelim. beşer kilo...) d) Kesir Sayı Sıfatları: Bütünün bölünen parçalarını ifade eden sıfatlardır.(yarım düzine, çeyrek ekmek, dörtte üç peynir...) 3. Belgisiz Sıfatlar: Varlıkları belli belirsiz belirten sıfatlardır. (bazız günler, birkaç adam, hiçbir gün...) 4. Soru Sıfatları: Varlıkarı soru yoluyla belirten sıfatlardır. (Hangi çocuk, kaç kitap, nasıl elma...) SIFAT TAMLAMASI: İsimlerin sıfatlarla oluşturdukları tamlamalara SIFAT TAMLAMASI denir. Bir sıfat tamlamasında tamlayan sıfat, tamlanan isimdir. Buna göre bir kelimenin sıfat olup olmadığını anlamak için, cümle içinde oluşturduğu tamlamaya bakılmalıdır. Bir kelime sıfat ise, mutlaka ondan sonra gelen bir isim bulunmaktadır. Yaşlı adam güçlükle yürüyordu. Birkaç çocuk ormana doğru koşuyordu. Okuldan eve on beş dakikada varmış... SIFATLARDA PEKİŞTİRME: Yamyassı bir burun... Koskocaman bir kulak... Kapkara bir ten... Yemyeşil iki göz... Yapılan işlem sıfatları pekiştirmektir. Sıfatlar başka şekillerde de pekiştirilirler Bunlar sırasıyla: a) İkilem dedğimiz aynı sıfatın tekrar edilmesi yoluyla: uzun uzun kavaklar, tatlı tatlı bakışlar, iri iri taşlar, kara kara gözler, büyük büyük binalar, geniş geniş yollar... b) Tekrar edilen sıfatların arasına "mı" getirilerilerek yapılarn pekiştirme; tatlı mı tatlı nar, güzel mi güzel çiçekler, kara mı kara gözler, beyaz mı beyaz gömlekler, uzun mu uzun kollar... c) Bazı isimler tekrar edilerek sıfat olarak pekiştirilmiş biçimde kullanılırlar: dilim dilim karpuz, sıra sıra kamyonlar, avuç avuç para, sepet sepet üzüm, sürü sürü koyunlar... d) Birbirine anlam bakımından yakın olan ve uygun getirilen kelimelerle yapılan pekiştirme: açık saçık söz, kırık dökük eşya, anlı şanlı paşa, eğri büğrü yazı NOT: Sıfatlar cümlede yüklemin anlamını tamamladıkları zaman ZARF TÜMLECİ olurlar. Böylece bu sıfatlar, zarf tümleci olarak isimlendirilirler. Adam, kıpkırmızı oldu. Rüzgar tatlı tatlı esiyordu, Bazıları abuk sabuk konuşuyor Cümlelerde koyu yazılmış kelimeler, pekiştirme sıfatları gibi gözükmelerine rağmen cümlede zarf görevini üstlenmişlerdir --------------Tualimforum İmzam-------------- Aksini Belirtmediğim Takdirde Yazdığım Konular ALINTIDIR Liseler - Anadolu Liseleri - Fen Liseleri Anaokulu - İlköğretim Sınav Soruları ve Ders Notları

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	son Mesaj
İngilizce Sıfatlar	SERDEM	İngilizce	0	30.08.10 03:14
Adlar / İsimler	SERDEM	İlköğretim	0	23.09.09 20:43
Sıfatlar	SERDEM	İlköğretim	0	23.09.09 20:27
Adlar ve Ad Tamlamaları	SERDEM	Türkçe-Edebiyat-Dil Bilgisi	0	25.08.08 08:09
İsimler (Adlar)	SERDEM	Türkçe-Edebiyat-Dil Bilgisi	0	20.07.08 13:45

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)