Çelebizade Çeşmesi (Menemen)
İzmir ili Menemen ilçesi Tülbentli Mahallesi’nde bulunan Çınarlı Cami avlusunun güneybatı köşesinde bulunan bu çeşmenin üzerindeki iki kitabeden Çelebizade El Haç Mehmet Ağa tarafından h.1275 (1858–1859) yılında yaptırıldığı öğrenilmektedir. Çeşmenin güney tarafındaki diğer kitabede de Çelebizade El Haç Mehmet Ağa’nın camiyi yaptırdığı yazılıdır. Bu kitabelere dayanılarak cami ile çeşmenin aynı kişi tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır.
Çeşme kesme taştan iki cepheli olarak yaptırılmıştır. Ayna taşı yuvarlak kemer içerisine alınmış önüne de yalak taşı yerleştirilmiştir. Çeşme günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir.
Şadırvan (Urla)
İzmir ili Urla ilçesi Yenice Mahallesi, Kapan Sokak’ta bulunan Hacı Turan (Kapan) Camisi’nin önündeki meydanda bulunan bu şadırvan Ahmet Bey isimli bir kişi tarafından 1818 yılında yaptırılmıştır.
Cami avlusunda bulunan bu şadırvan, caminin avlusu önünde açılan yol ve meydandan ötürü yıkılmış ve şadırvan yolun kenarında kalmıştır. XIX. yüzyıl üslubundaki şadırvan sekiz sütunu birbirine bağlayan kemerler Bursa kemerlerine benzemektedir. Şadırvanın üzeri ahşap bir çatı ile örtülüdür. Şadırvanın ahşap tavanının içerisinde XIX. yüzyıl sivil mimarisinde sık sık rastlanan resimlere yer verilmiştir. Burada XIX. yüzyıl Urla’sına ait çeşitli görünümler bulunmaktadır.
Ahmet Ağa Çeşmesi (Urla)
İzmir ili Urla ilçesinde bulunan bu çeşmenin 1645–1646 yılında Ahmet Ağa isimli bir kişi tarafından yaptırıldığı kaynaklardan öğrenilmektedir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında, 1923’te Urla Belediyesi bu çeşmeyi Kurtuluş Savaşı nedeni ile İstiklal Abidesi’ne dönüştürmüş, bu arda yapılan ilavelerle de orijinalliğinden uzaklaşmıştır. Günümüzde Mermerli Çeşme olarak tanınmaktadır.
Meydan ortasında bulunan çeşme, mermer sütunlarla çerçeve içerisine alınmıştır. Bunun arkasında beyaz mermerden dört köşe kaidenin çevresine çeşmeler yerleştirilmiştir. Bunun üzerindeki silmeli bir çıkıntının üzerine de yuvarlak bir sütun yerleştirilmiştir. Böylece çeşme daha çok bir anıt görünümünü almıştır.
Traian Çeşmesi (Selçuk)
İzmir ili Selçuk ilçesi, Ephesos antik kentinde Kuretler Caddesi’nin kuzeyinde, Skolastikia Hamamı’nın sonundaki yan sokak içerisinde bulunan bu çeşme kazılar sırasında ele geçen bir kitabeye göre MS.102–114 yıllarında yapılmış ve İmparator Traianus’a (MS.98–117) adanmıştır.
Çeşme 5.20x11.90 m. ölçüsünde olup, ortasında bir havuz ve üç tarafında iki katlı sütunlardan oluşan bir cephe mimarisine sahiptir. Mermerden yapılmış çeşmenin sütunları arasında içlerine heykellerin konulduğu büyük nişler vardı. Bunlardan ortadaki nişin içerisinde İmparator Traianus’un heykeli bulunuyordu. Bu heykel çeşmenin iki katı yüksekliğinde idi. Günümüzde bu heykelin kaidesi ile ayağının bir parçası yerinde durmaktadır. Havuzun suyu imparator heykelinin altındaki geniş bir kanaldan akıyordu. Kitabesi ise çeşmenin yanındaki büyük bir kornişin üzerindedir.
Çeşme ele geçen kalıntılarına dayanılarak, genel yapısı hakkında da bir fikir vermek üzere küçülterek onarılmıştır. Kazı çalışmaları sırasında burada bulunan heykeller günümüzde Efes Müzesi’ndedir. Çeşmenin korniş taşları, korinth üslubunda başlıkları olan sütunları ve üçgen alınlığının rekonstrüksiyonu küçük ölçüde yapılmıştır.
Nympheium (Büyük Çeşme) (Selçuk)
İzmir ili Selçuk ilçesi, Ephesos antik kentinde, Agoranın güneyindeki caddenin kenarında bulunan nympheium MS. 4–14 yıllarında yapılmıştır. Çeşmenin kitabesinden öğrenildiğine göre anıtsal nitelikteki bu çeşme C. Ofillius Proculos adlı biri tarafından Augustus Dönemi’nde yaptırılmıştır. Daha sonra çeşitli dönemlerde değişikliğe uğramış ve son şeklini MS. IV. Yüzyılda almıştır. Çeşmenin suyu Marnas Suyu olarak tanınmakta olup, Selçuk-Aydın yolunun 6. km.sinde izleri görülen Sekstilius Pollio kemerinden getirilmiştir.
Beyaz mermerden olan çeşmenin cephesi başta imparator olmak üzere çeşitli Efesli kişilerin heykelleri ile bezenmişti. Bu çeşmenin alınlığında Polyphemos Grubu’na ait heykeller bulunuyordu.
Pollio Çeşmesi (Selçuk)
İzmir ili Selçuk ilçesi antik Ephesos kentinde, Domitianus Meydanı’nın doğusunda, Agoranın batı kenarına bitişik olarak yapılmış olan bu çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre, MS. 97 yılında C.Sektilius Pollio tarafından yaptırılmıştır.
Çeşme mermerden geniş yüksek bir kemeri ve bunun üzerinde de üçgen biçiminde alınlığı olan bir cephe görünümüne sahiptir. İçerisinde küçük bir de havuzu vardır. Bu havuzun suyu Agoranın duvarından buraya gelmektedir. Havuz içerisindeki sekinin üzerinde, bugün Efes Müzesi’nde sergilenmekte olan Polyphemos heykel grubu bulunuyordu. Bu heykeller daha önce Agoranın ortasındaki İsis Mabedi’nin alınlığında idi. Ancak, bu alınlığın deprem sonucu yıkılması üzerine buraya konulmuştur. Heykel grubunda Odiseus’un Troia Savaşı’ndan sonra yaşadığı serüvenler ile Poseidon’un oğlu Polyphemos ile ilgili idi.
Gaius Laecanius Bassus Çeşmesi (Selçuk)
İzmir ili Selçuk ilçesi antik Ephesos kentinde, Agoranın güneyinden gelen yol ile Domitian Meydanı’ndan gelen yolun kesiştiği noktada bulunan bu çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre, Asia Eyaleti valilerinden Gaius Laecanius Bassus tarafından MS. 75–80 yıllarında yapılmıştır.
Çeşme beyaz mermerden olup, ortasında bir avlu, üç yanında iki katlı sütunlar ve bunların önünde de iki havuzdan meydana gelmişti. Cephe görünümünün tümünü büyük bir üçgen alınlık kaplamaktadır. Zeminden avluya kadar olan yükseklik 9.00 m.yi bulmaktadır. Cephedeki sütunlar her iki katta da ikişerli olarak sıralanmıştır. Cephede 20, yanlarda da 14’er sütun bulunmaktadır. Sütunların arkasındaki nişlerde de heykellerin bulunduğu izlerden anlaşılmaktadır. Burada bulunan heykellerden Triton, Nymphe ve Musa heykelleri “Efes Müzesi Çeşme Buluntuları Salonu”nda sergilenmektedir.
Bizans Çeşmesi (Selçuk)
İzmir ili Selçuk ilçesi antik Ephesos kentinde, Hadrianus Mabedi’nin karşısındaki caddenin kenarında bulunan Oktogon isimli mezar anıtının yanında, Bizans döneminde, MS. VI. yüzyılda yapılmış bir çeşme bulunmaktadır.
Çeşme beyaz mermerden yapılmış olup, önünde bir havuz arkasında da çeşmenin asıl yapısı bulunmaktadır. Havuzun duvarları kabartma haç motifleri ile bezenmiştir.
Bizans Çeşmesi (Selçuk)
İzmir ili Selçuk ilçesi, Antik Ephesos kentinin akropolünün şehre bakan yönünde bulunan bu çeşme MS. VI. yüzyılda yapılmıştır. Bizans döneminde yapılmış olan bu çeşmeyi kimin yaptırdığı bilinmemektedir.
Çeşme beyaz mermerden üç nişli küçük bir yapıdır. Her nişin önüne haçlarla süslü birer havuz yerleştirilmiştir.
Helenistik Çeşme (Selçuk)
İzmir ili Selçuk ilçesi antik Ephesos kentinde, tiyatronun caddeye bakan sağ köşesinde bulunan bu çeşme MÖ. II. Yüzyılda yapılmış, MS. IV. Yüzyılda da çevresine eklenen sütunlarla da genişletilmiştir.
Beyaz mermerden yapılmış olan bu çeşme küçük bir yapı olup, önünde İon başlıklı iki sütun ve bunların arasında da küçük bir havuzu vardır. Havuzun suyu mermerden yapılmış arslan başından akmaktadır.
Hafsa Hatun Çeşmesi (Tire)
İzmir ili Tire ilçesinde bulunan Hafsa Hatun Çeşmesi’nin yapım tarihini ve banisini belirten bir kitabeye rastlanmamıştır. Halk arasındaki söylentiye göre Hafsa Hatun tarafından yaptırılmıştır. Yapı üslubundan XVII. Yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.
Çeşme moloz taş ve tuğlaların alternatifli olarak dizilmesinden meydana getirilmiştir. Tek cepheli dikdörtgen planlı çeşmenin önünde yuvarlak bir kemerin içerisine ayna taşı yerleştirilmiştir. Kemerin üst noktası uzatılarak sivri bir kemer şekline dönüştürülmüştür. Üstü kırma bir çatı ile örtülmüştür. Çeşmenin yalak taşı Helenistik döneme ait bir lahittir. Günümüzde kullanılmamakta olup, harap bir durumdadır.
Tire ilçesinde bu çeşme dışında XVII.-XVIII. yüzyıllara tarihlendirilen çeşmeler bulunmaktadır. Bu çeşmelerin bazılarının kitabeleri bulunmadığından kimin tarafından ve ne zaman yapıldıkları konusunda yeterli bilgi bulunmamaktadır
Benzer Konular 
