Türk fikir adamı. Yanyada Fraşeri kasabasında doğmuştur. Öğrenimini Rumelide bir Rum okulunda yapmış, 1871 yılında İstanbul a gelerek vilayet mektupçu kalemine girmiş, bir taraftan da eserlerini yayınlamaya başlamıştır. Yazdığı makale ve piyesler, Abdülhamit tarafından şüpheli görülerek Trablusa sürülmüş, İstanbula dönüşünde Sabah ve Tercüman-ı Şark gazetelerinde çalışmış, Cep Kütüphanesi adı altında eserler yayınlamış, Teftişi Askeri Komisyonu katipi olmuştur.
Devrinin en büyük dil bilginlerinden olan Şemseddin Sami, dilin sadeleşmesi, sözlük ve gramerlerin yazılması konularını bilimsel bir gözle ve derli toplu anlatmış, dille yazma denemelerine girişmiş ve büyük bir sözlük yazarak Türk irfan hayatında büyük hizmetler gören bir fikir adamı olmuştur.
Şemseddin Saminin dilcilik alanındaki en önemli eserleri Kamûs-i Fran-sevi ile Kamûs-i Türki adlarındaki iki sözlüğüdür. Bunlardan başka üçüncü önemli eseri Kamûs-ül Alam adlı altı ciltlik ansiklopedisidir. Şemseddin Sami, bunlardan başka roman türünde eserler vermiş, tercümeler yapmış, bir takım faydalı küçük kitaplar çıkarmıştır.