2005 Yılı Maliyet Muhasebesi Soruları ve Cevapları

SORU 1 :
Standart maliyet yöntemi uygulamakta olan bir işletmenin dönem sonu itibariyle hesaplarının durumu aşağıdaki gibidir.
BORÇ ALACAK
151 Üretim Yarı Mamul 12.000 10.000
152 Mamuller 14.000 13.000
620 Satılan Mamul Maliyeti 13.000 -
710 Direkt İlk Madde ve Malz. Giderleri 2.000 -
711 Direkt İlk Madde ve Malz.Giderleri Yansıtma - 2.100
720 Direkt İşçilik Giderleri 3.000 -
721 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma - 2.950
730 Genel Üretim Giderleri 7.200 -
731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma - 6.950
Dönem başında tahmin edilen ilk madde ve malzeme fiyatları ile işçilik saat ücretleri yıl içerisinde aynen gerçekleşmiştir. Genel üretim giderleri sapmasının %40’ının bütçe, geri kalanının ise kapasite sapması olduğu bilinmektedir.
İSTENİLENLER:
A) Sapma tutarlarını hesaplayınız ve türlerini belirtiniz.
B) Sapma tutarlarının dağıtımını yapınız.

SORU 2 :
A İşletmesinin gider yerleri itibariyle direkt giderler toplamı ve dağıtım anahtarları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Esas Üretim Gid. Yerl. Yard. Ürt.Gid.Yerl. Genel Yönet. Gider Yeri Pazarlama

Gider Yeri
100 110 Yemekhane Bakım Onarım
Direkt Giderler 5.000 4.000 2.000 3.000 200 250
Toplamı
Çalışan Sayısı 30 40 5 5 8 12
Bakım Onarım 235 130 10 4 12 9
Saati
İSTENİLEN:
Giderlerin dağıtımını yapınız (ikinci dağıtım kademeli dağıtım yöntemine göre yapılacak olup dağıtıma yemekhane gider yerinden başlanacaktır) ve gider dağıtım tablosunu düzenleyiniz.

CEVAP 1
Direkt İlk Madde ve malzeme için fiyat sapması ve Direkt İşçilik için Ücret sapması bulunmamaktadır. Hesaplanan farklar miktar farklarıdır.
Direkt İlk Madde ve Malzeme Gideri 2 000 TL ( Fiili )
Direkt İ. M. M gideri Yansıtma 2 100 TL ( Bütçelenen )
Fark - 100 TL olumlu
Direkt İşçilik Gideri 3 000 TL ( Fiili )
Direkt İşçilik Gideri Yansıtma 2 950 TL ( Bütçelenen )
Fark 50 TL ( olumsuz )
Genel Üretim Gideri 7 200 TL ( Fiili )
Genel Üretim Gideri Yansıtma 6 950 TL ( Bütçelenen )
Fark 250 TL olumsuz

GÜG Fark x 0,40 = Bütçe Sapması
250 x 0,40 = 100 TL Bütçe Sapması
GÜG x 0,60 = Kapasite Sapması
250 x 0,60 = 150 TL Kapasite Sapması

Toplam Olumsuz Sapma 300 TL
Toplam Olumlu Sapma 100 TL
Net Sapma 200 TL Olumsuz

Sapmaların Dağıtımı
151 Yarı Mamul Üretim 2 000 TL
152 Mamul 1 000 TL
620 Satılan Mamul Maliyeti 13 000 TL
Toplam 16 000 TL

Dağıtım Oranı = 200 / 16 000 = 0,0125
151 Yarı mamul Üretim İçin 0,0125 x 2 000 = 25 TL
152 Mamul için 0,0125 x 1 000 = 12,5 TL
620 Satılan Mamul Maliyeti için 0,0125 x 13 000 = 162,5 TL

CEVAP 2
Yemekhane Giderinin Dağıtımı
Yemekhane Gideri / personel Sayısı= Yükleme Haddi
2 000 / 95 = 21,052 TL / Personel
Bakım Onarım için 5 x 21,052 = 105,25 TL
100 Nolu EMY için 30 x 21,052 = 631,5 TL
110 Nolu EMY için 40 x 21,052 = 842 TL
Genel Yönetim G.Y. için 8 x 21,052 = 168,4 TL
Pazarlama Gider Y. İçin 12 x 21,052 = 252,6 TL

Bakım Onarım Giderinin Dağıtımı
Bakım Onarım Gideri / B.O Saati = Yükleme Haddi
3 000 + 105,25 / 386 = 8,05 TL/ B.O.S
100 Nolu EMY için 235 x 8,05 = 1891,75 TL
110 nolu EMY için 130 x 8,05 = 1046,5 TL
Genel Yönetim G.Y. için 12 x 8,05 = 96,6 TL
Pazarlama Gideri Y. İçin 9 x 8 ,05 = 72,45 TL

Pazarlama Gider Yeri Genel Yönetim
Gider Yeri Esas Masraf Yeri Yardımcı Masraf Yeri
110 Nolu 100 Nolu Bakım O. Yemekhane
14 450 250 200 4 000 5 000 3 000 2 000
252,6 168,4 842 631,5 105,25
74,45 96,6 1 046,5 1 861,75
14 451,8 575,05 465 5 888,5 7 523,25

Not : Yükleme hadlerindeki katsayıların küsüratından dolayı eşitlik sağlanmamıştır.

MALİ TABLOLAR ANALİZİ
17 TEMMUZ 2005
SORU 1 : (60 PUAN)
YDS Sanayi ve Ticaret A.ş.’nin 2004 yılı gelir tablosu aşağıdaki gibidir :
YDS SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
2004 YILI GELİR TABLOSU
(Milyon TL)

TABLO KALEMLERİ 2004 DİKEY YÜZDELER
A – Brüt Satışlar 189.000 105
B – Satış İndirimleri (-) (9.000) (5)
C – Net Satışlar 180.000 100
D – Satışların Maliyeti (-) (126.000) (70)
BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 54.000 30
E – Faaliyet Giderleri (-) (37.800) (21)
FAALİYET KARI 16.200 9
F – Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar 14.400 8
G - Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar (-) (7.200) (4)
H – Finansman Giderleri (-) (2.500) (1,4)
OLAĞAN KAR 20.900 12
I – Olağandışı Gelir ve Karlar 24.300 13,5
J – Olağandışı Gider ve Zararlar (-) (3.700) (2)
DÖNEM KARI 41.500 23

İSTENİLENLER:
YDS Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin yukarıdaki yer alan gelir tablosunun dikey yüzdelerini hesaplayınız. Şirketin gelir tablosunu dikey yüzde tekniğine göre analiz ediniz ve ulaştığınız sonuçları yorumlayınız.


SORU 2 : (25 PUAN)
YDS Sanayi ve Ticaret A.ş.’nin 31.12.2004 tarihli bilançosunda yer alan bazı kalemler şu şekildedir:
Milyon TL.
Toplam Borçlar 7.612
Kısa Vadeli Borçlar 6.995
Özsermaye 22.842
Alacaklar (Ticari) 9.136
Stoklar 7.052
Maddi Duran Varlıklar 3.961

İSTENİLENLER:
Yukarıdaki bilgiler ile SORU:1’ deki şirkete ilişkin gelir tablosundaki bilgilerden yararlanarak iki mali ve üç faaliyet oranı hesaplayınız; ulaştığınız sonuçları yorumlayınız.

SORU 3 : (15 PUAN)
Muhasebenin temel kavramlarından işletmenin sürekliliği kavramı ile dönemsellik kavramını açıklayınız; iki kavram arasındaki ilişkileri tartışınız.

CEVAP 1
Brüt Satış Karı Veya Zararı;
İşletme Net Sarışların % 105 i oranında brüt satış yapmıştır. Ve Net Satışların % 5 indirim konusu olmuştur. Satış İndirimlerinin hangi kalemlerden olduğu bilinmemektedir. Bundan dolayı da sağlıklı bir yorum yapmak mümkün değildir. Fakat; indirimlerin satış İadelerinden kaynaklanması durumunda işletmenin müşterilerini memnun etmediğini, kaliteden ödün verdiğini veya satış sonrası hizmetleri yeterince yapmadığını söylemek mümkün; ancak indirimlerin, Satış İskontolarından kaynaklanması durumunda ise işletmenin müşteri portföyünü genişletmek veya devamlı müşterilerle çalışıyorsa bunları kaybetmemek için iskonto yaptığını söyleyebiliriz.
Net Satışların % 70 oranında maliyete katlanmış ve Brüt Satış Karı Net Satışların % 30 u olarak gerçekleşmiştir.
Faaliyet Kar veya Zararı;
Net Satışların % 21 i oranında faaliyet giderine katlanmış ve faaliyet giderleri Faaliyet karının net satışların % 9 olarak gerçekleşmesine neden olmuştur.
Faaliyet giderlerinin yüksek düzeyde gerçekleştiğini söylemek mümkün. Faaliyet giderlerinin Genel Yönetim Giderlerinden oluşması; işletmenin yüksek kira ödediğini, yüksek ücretli personel çalıştırdığını veya fazla personel çalıştırdığını söyleyebiliriz. Ancak faaliyet giderlerinin Ar-Ge ve ya Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderlerinden oluşması işletmenin satışlarını artırması için bu giderlere katlandığını ve geleceğe yatırım yaptığını gösterir.
Olağan Kar veya Zarar
İşletmenin Diğer Faaliyetlerinden Olağan Gelir ve Karları, Net Satışların % 8 i seviyesinde gerçekleşmiş. Aynı alandaki giderleri ise net satışların % 4 ü kadardır. Yan faaliyet gelirlerinin fazla olması ve Finansman Giderlerinin Net Satışların % 1,4 olması Olağan karın faaliyet karından fazla çıkmasına neden olmuştur. Finansman giderlerinin düşük olması, işletmenin varlıkların finansmanında yabancı kaynakları fazla kullanmadığını gösterir.
Dönem Kar Veya Zararı;
İşletmenin Olağan Dışı gelir ve Karları, Net Satışların % 13,5 i olarak gerçekleşmiş bunun da faaliyet karından fazla olduğu görülmektedir. İşletmenin arizi gelirlerinin çok olması, elindeki duran varlıklarını sattığını veya Önceki Dönem Gelir ve Karlarından kaynaklanabilir. İşletmenin aynı alandaki gider ve zararları ise net satışların % 2 si kadardır. Olağan dışı gelir ve karların yüksek oluşu dönem karını yükseltmiştir. Net Satışların % 23 ü oranında Dönem Karı elde edilmiştir.
Sonuç;
İşletmenin ana faaliyet konusu dışında elde ettiği olağan dışı gelir ve karların yüksek olması işletmenin ana faaliyet konusu dışında da faaliyet gösterdiğini göstermektedir. İşletmenin faaliyet karı 37 800 TL ve Net Satışların % 21 iken, yan ve arizi faaliyet gelirleri toplamı 38 700 TL ve Net satışların % 21,5 oranındadır. İşletmeler için önemli olan esas faaliyet konusundaki gelir ve karlardaki büyüklüktür. Kaynakların esas faaliyet konusuna yönlendirilmesi gerekir. İşletmenin varlık ve öz kaynak yapısı güçlü kendi iç dinamiklerini daha çok kullanan bir yapıya sahip ve yabancı kaynak kullanım oranı da öz kaynaklara göre daha düşük olduğundan dışa bağımlı bir işletme olmadığını göstermektedir.

CEVAP 2
Mali Oranlar;
Toplam Borç + Öz Kaynaklar = Pasif Toplamı
7 612 + 22 842 = 30 454
1- Finansal Kaldıraç Oranı = Yabancı Kaynaklar / Pasif Toplamı
Finansal Kaldıraç Oranı = 7 612 / 30454
Finansal Kaldıraç Oranı = 0,25
2- Öz Kaynak Oranı = Öz Kaynaklar / Pasif Toplamı
Öz Kaynak Oranı = 22 842 / 30454
Öz Kaynak oranı = 0,75
İşletmenin Finansal kaldıraç oranın % 25 olması varlıkların % 25 nin yabancı kaynakla finanse edildiğini ve % 75 nin öz kaynakla finanse edildiğini göstermektedir. Öz kaynakların fazla olması işletmeden alacaklı olanlar için güvence oluşturmaktadır.

Faaliyet Oranları;
1- Alacak Devir Hızı = Net Satışlar / Ort. Tic. Alacaklar
Alacak Devir Hızı = 180 000 / 9 136
Alacak Devir Hızı= 19,7 kez
Süresi = 360 / 19,7
Süresi = 18,2 gün
İşletme ortalama 9 136 TL lik ticari alacağını yılda yaklaşık 20 kez tahsil etmektedir aynı alacağını yaklaşık olarak 18 günde tahsil etmektedir.
2- Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Stoklar
Stok Devir Hızı = 126 000 / 7 052
Stok Devir Hızı = 17,8
Süresi = 360 / 17,8
Süresi = 20,2
İşletme ortalama 4 052 TL lik stoku yılda yaklaşık 18 kez ve yaklaşık 20 günde satabilmektedir.
3- MDV Devir Hızı = Net Satışlar / Ortalama MDV
MDV Devir Hızı = 180 000 / 3 961
MDV Devir Hızı = 45,4
Süresi = 360 / 45,4 = 7,9

CEVAP 3
İşletmenin Sürekliliği: İşletme faaliyetlerinin belli bir süreye bağlı olmaksızın sürdürülmesi gerektiğini belirten muhasebe temel kavramıdır.
Dönemsellik Kavramı: İşletmenin sınırsız kabul edilen ömrüne karşılık faaliyetlerin belirli dönemlere bölünerek ve her dönemin faaliyet sonuçlarının birbirinden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirten muhasebe temel kavramıdır.
Her iki kavram birbirinden farklı olmakla birlikte birbirini tamamlayan muhasebe temel kavramlarıdır. İşletme ömrü sınırsızdır ama sağlıklı bir analiz yapılabilmesi için faaliyetlerin dönemlere bölünmesi gerekir.


SORU 1 - Bağımsız denetimi gerekli kılan nedenleri açıklayınız.

CEVAP 1
Bağımsız denetimi gerekli kılan nedenleri dört başlık altında ifade edebiliriz;
a- Çıkar çatışması
b- Muhasebe sisteminin karmaşıklığı
c- Bilgilerin alınacak kararlarla ilgili olması
d- Diğer nedenler
Mali tabloların kullanıcıları ile mali tabloların hazırlanmasından sorumlu olan şirket yöneticileri arasında gerçek veya olası bir çıkar çatışması olabilir. Mali tablolardaki bilgiler, kasıtlı olarak şirket yönetiminin çıkarı doğrultusunda hazırlanmış olabilir. Ayrıca çıkar çatışması mali tabloların kullanıcıları arasında da olabilir.
Muhasebe süreci ve mali tabloların hazırlanması, işletmeler büyüdükçe ve teknoloji ilerledikçe daha karmaşık hale gelmekte ve mali tablolarda hata olma olasılığı artmaktadır.
Muhasebe bilgileri, özellikle işletme dışındaki bilgi kullanıcıları açısından önemlidir. Çünkü bilgi olmadığı takdirde bu grup büyük bir belirsizlik durumunda karar almak zorunda kalacaktır.
Mali tablolardaki bilgilerin kullanıcıları ile mali tabloları düzenleyen şirketin farklı yerlerde olmaları, kullanıcıların şirket yönetiminden sürekli veya sık sık bilgi almasında veya şirkette denetim çalışmasını kendilerinin yapmalarında yasal engeller olması veya her bir kullanıcının denetim çalışmasını kendisinin yapmasının zaman ve maliyet yönünden rasyonel olmaması durumlarında kullanıcılar mali tabloların kalitesini kendileri değerleyemezler.
Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı, bağımsız ve uzman kişiler tarafından bağımsız denetimin yapılması zorunludur.

SORU 2 - Denetim standartlarını açıklayınız.

CEVAP 2
Denetim standartları, denetçilerin sahip olması gereken özellikleri ve denetçilerin faaliyetleri sırasında uymaları gereken kuralları göstermektedir. Genel kabul görmüş denetim standartlarını üç başlık altında toplayabiliriz.
GENEL STANDARTLAR
Mesleki Eğitim ve Deneyim: Denetim faaliyeti ancak gerekli teknik eğitim ve yeteneğe sahip uzman kişilerce yürütülmelidir. Genel olarak,uzman muhasebe denetçiliği sertifikasını almış kişilerin, teknik bilgi ve yeterliliğe sahip olduğu varsayılır.
Bağımsız Davranma: Denetim görevi ile ilgili tüm konularda denetçi veya denetçiler bağımsız düşünme mantığı içinde hareket etmelidirler. Yani tarafsız ve dürüst olmalıdırlar.
Mesleki Özen ve Dikkat: Denetçiden beklenen, onun uzmanlığını özen ve titizlikle ortaya koymasıdır. Özen ve titizliğin gösterilmesi bir bakıma, denetçinin tüm denetim standartlarına eksiksiz bir biçimde uyması ile sağlanır.
ÇALIŞMA ALANI STANDARTLARI
Planlama ve Gözetim: Çalışma alanı standartlarından ilki, denetim çalışmasının iyi bir şekilde planlanmasını ve varsa yardımcı denetçilere iyi bir şekilde nezaret edilmesini öngörmektedir. Denetimde planlama çalışmaları hazırlanırken, iş gücü planlaması, zaman planlaması ve kaynakların verimli kullanımının planlaması yapılır.
İç Kontrolün İncelenmesi: Bir işletmede etkin bir iç muhasebe kontrol sisteminin bulunması, yayınlanan finansal raporların doğruluk ve güvenilirlik derecesini artırır. Yani, finansal tabloların hatalı olma riskini azaltır. Denetim riskinin azalması ise denetim görüşüne ulaşmada gerekli olacak denetim işlemlerinin sayısı ve kapsamının daralmasına neden olur.
İç kontrol sisteminin gözden geçirilip, değerlemesinin yapılmasında iki amaç vardı;
a) Uygulanacak denetim işlemlerinin kapsamını ve ayrıntı derecesini belirlemek.
b) Sistemin kendisine olan güvenini araştırarak, sistemin etkinliğini saptamak.
Kanıt Toplama: Denetçi toplayacağı denetim kanıtlarının miktarını işletmenin iç kontrol sisteminin etkinliğine, denetlenen hesabın veya hesap grubunun niteliklerine ve de genel olarak, denetlenen müşterinin durumuna göre belirleyecektir. Denetçi yeterli sayıda, kaliteli kanıt toplamakla yükümlüdür.
RAPORLAMA STANDARTLARI
Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine Uyum: Uzman denetçi, müşteri işletmenin finansal tablolarını inceleyerek, bunların hazırlanmasında genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun davranılmış olunup olunmadığını araştırır.
Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerinde Değişmezlik (Devamlılık): Bu standarda göre, denetçi raporunda muhasebe ilkelerinin, bu dönemde de aynen geçen dönemde olduğu gibi değişmeden uygulanmış bulunduklarını açıkça belirtmelidir.
Açıklayıcı Bilgiler (Yeterli açıklama): Denetçi, finansal tablolarda yer alması gereken, açıklayıcı notları da inceleyerek,bu tabloların kendilerinden beklenen amacı yerine getirip getirmediklerini araştırır.
Denetçi Görüşü: Denetim raporu, ya finansal tabloların tümü açısından bir görüş verileceği ya da bir görüş belirtilmeyeceği savını açıklamalıdır.

SORU 3 - Mali müşavirliğini, inceleme ve denetimini yapmak ve vergi beyannamelerini imzalamak üzere sözleşme düzenlediğiniz firmada gerçekleştirdiğiniz uygunluk denetimi sırasında firmanın envanterinde fiilen bulunan bazı malların envanter listelerinde yer almadığını tespit ettiğiniz takdirde; sorumluluklarınızı ve yapmanız gereken işlemleri konuyla ilişkin yasal, idari ve mesleki düzenlemeleri de belirtmek suretiyle açıklayınız.

CEVAP 3
Denetim yapılan firmada fiilen buluna bazı malların envanter listelerinde yer almadığı tespit edildiği takdirde bunun sebebi iki nedenden kaynaklanabilir;
a-Firma Dönem sonunda stoklarını saymadan envanterini yapmıştır. Bu durumda firma stoklarını kayıtlarında az göstererek VUK’na göre vergi ziyaı suçu işlemiştir. Yine VUK’nun pişmanlık hükümlerinden yararlanarak stoklarını etkileyen gelir tablosu rakamlarını düzeltecek aradaki farkı beyan edip ödeyecektir.
Yine firma Katma Değer Vergisi Kanununa göre Bu durumda ya belgesiz mal almıştır veya satmış olduğu malın faturasını düzenlememiştir. Her iki durumda devleti KDV kaybına uğratmıştır.Firma bu durumda eğer alış vesikasını KDV kanununda yazılı sürelerde ispatlayamıyorsa bu durumda 2 Nolu KDV beyannamesi ile KDV vergi idaresine beyan edip ödeyecektir.
b-Stoklar fiilen bulunan miktarına göre Satılan Malın Maliyeti tablosu, Gelir Tablosu ve bilanço doğru olarak düzenlenmesine rağmen envanter defterine eksik yazılmış olabilir.Bu durumda VUK’na göre yanlış kayıtları Altındakiler okunacak şekilde tek çizgi ile çizdikten sonra doğrusu yazılır.
Mali müşavirin uygunluk denetimi sırasında firmanın envanterinde fiilen bulunan bazı malların envanter listelerinde yer almadığını tespit etmesi durumunda mesleki açıdan hata veya hilelerin düzeltilmesini sözlü veya yazılı teklif eder. Bu teklife rağmen, hata ve hilelerin düzeltilmemesi halinde, vergi beyannamelerine şerh koyarak imzalar ve bunu vergi idaresine bildirir.

SORU 4 - Meslek mensuplarının çalışmaları açısından "Denetim Sürecinin Aşamalarını" varsa konuya ilişkin düzenlemelere de yer vererek açıklayınız.

CEVAP 4
Denetim süreci aşağıdaki aşamalardan oluşur.
a- Müşteri Seçimi ve İşin Alınması: Bu aşamada denetçi müşterinin teklifini inceleyerek işi alıp almama kararını verir. Müşteri kabul politikası ışığında gerekli bilgilerin toplanması, müşteri işletmenin tanınması ve varsa bir önceki denetçi ile görüşme yapılır. Denetçi işi almayı kabul ettiğinde müşterisiyle arasında yapılacak işle ilgili hususları içeren bir denetim anlaşması imzalar.
b- Denetim Planlaması: Müşteri işletmeyi tanıma amacıyla faaliyetleri hakkında bilgi toplama, denetim programının hazırlanması ile iş gücü ve zaman planlaması yapılır.
c- Denetim Programının Yürütülmesi: İç kontrol sisteminin incelenmesi ve değerlemesinin yapılması, denetim programında gerekli değişikliklerin yapılması ve hesap bakiyelerinin doğruluğunun araştırılması bu aşamada yapılır.
d- Bulguların Raporlanması: Finansal tabloların dürüstlüğü hakkında yargıya varılması, denetim raporunun yazılması ve yayınlanmasını içeren aşamadır.