Özürlü Aylığı Alan Kişi Çalışabilir mi

1 - 2022 sayılı Kanuna göre özürlü maaşı bağlanmış olan kişinin, tarım işçisi olarak Bağ-Kur’a prim ödemeye başlaması halinde, özürlü aylığı kesilir mi? Aylığı kesilmesi gerekiyorsa ne yapmalıyız?
2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna, 5378 sayılı Kanunun 25. maddesiyle eklenen Ek Madde 1’e göre; özürlülere aylık bağlanmasının şartlarından biri de, özürlünün her ne ad altında olursa olsun her türlü gelir toplamının aylık ortalamasının, Kanunun 1. maddesinde belirtilen gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutardan daha az olması gerekir. Söz konusu aylık tutarı 2008 yılı için yaklaşık 90 YTL civarındadır.
Yine aynı madde hükmüne göre, yukarıda belirtilen aylık ortama gelir tutarından fazla gelir elde etmeye başlayanların aylıkları kesilmektedir. Buna göre, söz konusu özürlü kişinin, tarım işçisi olmasıyla birlikte aylık geliri yukarıda belirtilen tutarın üzerinde olacağından, özürlü aylığının kesilmesi gerekir. Kişi bu rakamdan daha düşük aylık gelirinin olduğunu ispat etmek durumundadır.
Aylığının kesilmesi için yazılı müracaat halinde özürlü aylığı kesilir. Aksi halde, yukarıda belirtilen tutarının üzerinde geliri olduğunun tespiti halinde, ödenen aylıkların yüzde 50 fazlasıyla geri alınması söz konusu olabilir.
2 - 18 yaşından küçükler Bağ-Kur’lu olamaz ...
Yeni kurulan bir anonim şirketin ortaklarından birisi 18 yaşından küçüktür. Bu ortağı Bağ-Kur sigortalısı yapmamız gerekir mi? Diğer ortaklardan birisi daha önceden sosyal güvenlik kapsamında çalışmamış. Hangi basamaktan başlatabiliriz. Daha önce sosyal sigortalar kurumuna tabi çalışması olanların Bağ-Kur’a girişi nasıl yapılır?
Bağ-Kur Kanununa göre 18 yaşını doldurmamış olanlar 1479 sayılı Kanun kapsamında sigortalı sayılmamaktadırlar. Dolayısıyla şirket ortağı bile olsa 18 yaşından küçük olan kişinin sigortalılığı 18 yaşını doldurduğu tarihten itibaren başlayacaktır.
Daha önce herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olmayan şirket ortaklarının ise Bağ-Kur sigortalısı olması yasal bir zorunluluktur. İlk defa Bağ-Kur kapsamına girenler, Bağ-Kur sigortalılığının başladığı tarihte, Bağ-Kur Kanunu’nun 50’nci maddesinde belirtilen aylık gelir basamaklarından ilk 12 basamaktan birisini seçebilir. Yani, birinci basamağı seçebileceği gibi 12’ye kadar herhangi bir basamaktan giriş yapabilirler. Üç ay içinde giriş bildirgesi veya dilekçe ile basamak seçilmediği durumda, birinci basamak seçilmiş sayılır ve sigortalılığı birinci basamaktan başlatılır.
Diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi bir işte çalıştıktan sonra şirket ortağı olan ve Bağ-Kur sigortası kapsamına girenler, diğer sosyal güvenlik kurumlarında geçirdikleri süre intibak ettirilmek zorundadırlar. Yapılacak intibak işlemlerinde hizmet sürelerine göre en yakın basamaktan aşağısını, 12. basamaktan yukarısını seçemezler. Bağ-Kur gelir basamağında 12’nci basamağa kadar her bir basamakta bir yıllık bekleme süresi vardır. 12’nci basamaktan sonra bekleme süresi iki yıla çıkmaktadır.
3 - İhbar tazminatı kıdemden kesilemez
İş yerimizde çalışan bir personelimizin çıkış işlemleri yapıldı. Bu işçinin ihbar süresince çalışması istenebilir mi? İşçi çalışmak istemezse ihbar tazminatı ödemek zorunda mıyız? Veya biz kendisinden ihbar tazminatı isteyebilir miyiz? Bu mümkünse kıdem tazminatından kesinti yapabilir miyiz?
Bilindiği gibi İş Hukukumuzda ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı ayrı olarak düzenlenmiştir. 4857 sayılı İş Kanununun 17. maddesine göre, belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshinden önce durumun karşı tarafa bildirilmesi gerekir. Bildirim süreleri, işçinin çalışma süresine bağlı olarak aynı maddede belirlenmiştir. Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.
İhbar önelinde bulunduğunuz işçinin, ihbar süresi içinde çalışması zorunludur. İşçi bu süre içinde çalışmak istemez ise çalışmadığı süreye ilişkin olarak işverenin tazminat isteme hakkı doğar. Nasıl ki işçi işverenden bildirim önellerine uymadığı zamanlarda ihbar tazminatı isteyebiliyorsa, aynı hak işveren için de geçerlidir.
Ancak, işçinin çalışmadığı süreye ilişkin ücreti tutarındaki ihbar tazminatını, işçinin kıdem tazminatından mahsup edemezsiniz. İşçi ihbar süresi içinde çalışmayı kabul etmese de işveren işçiyi çıkarma iradesini daha önce ortaya koymuş olduğundan, kıdem tazminatını ve varsa diğer hak edilmiş yasal haklarını ödemek zorundadır. İşçinin önel süresi içinde çalışmadığı süreye ilişkin ücreti tutarındaki tazminat ve çalışmaması nedeniyle uğranmış bir zarar söz konusu ise bu zararın da tazmini için dava açabilirsiniz.