29 EKİM


29 Ekim 1933
Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal,
10'uncu Yıl Nutku'nu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde
okurken



1923 - CUMHURİYET'İN İLANI (Saat 20:30).
Mustafa Kemal Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı
seçildi.
Atatürk'ün, Halk Partisi Meclis Grubu'nun toplantısında,
hükûmet buhranına hal tarzı bulmak için "Anayasa'nın bazı
maddelerinin açıklanması" gerektiğini bildiren konuşması
ve Cumhuriyet teklifinin toplantıda kabul edilmesi.
●Büyük Millet Meclisi'nde, "Anayasa'nın bazı maddelerinin
değiştirilmesine dair kanun teklifi"nin derhal
görüşülmesinin önerilmesi ve Türkiye Devleti'nin hükûmet
şeklinin Cumhuriyet olduğunun, "Yaşasın Cumhuriyet"
sesleri arasında kabul edilmesi.
●Büyük Millet Meclisi'nde, gizli oyla cumhurbaşkanı seçimi
ve Ankara Milletvekili Atatürk'ün oya katılan 158
milletvekilinin 158 oyuyla Türkiye Cumhurbaşkanlığı'na
seçilmesi.
●Atatürk'ün, Cumhurbaşkanı seçilmesi üzerine Meclis'e
teşekkürü: "...Daima, muhterem arkadaşlarımın ellerine çok
samimî ve sıkı bir surette yapışarak, onların
şahıslarından kendimi bir an bile ayrı görmeyerek
çalışacağım. Milletin sevgisini daima dayanak noktası
sayarak hep beraber ileriye gideceğiz. Türkiye
Cumhuriyeti, mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır."
●Atatürk'ün, Fransız gazeteci Maurice Pernot'e demeci:
"...Memleketimizi çağdaşlaştırmak istiyoruz. Bütün
çalışmamız Türkiye'de çağdaş, bu sebeple batılı bir
hükûmet oluşturmaktır. Uygarlığa girmek arzu edip de,
batıya yönelmemiş millet hangisidir?"
Cumhuriyet'in 15. yıldönümünün yurdun her yerinde coşku
ile kutlanması.
Kuleli Askerî Lisesi öğrencilerinin, 29 Ekim töreni
dönüşü, vapurla Dolmabahçe Sarayı önünden geçerken
İstiklâl Marşı'nı söyleyerek Atatürk'ü selâmlamaları ve
sevgi gösterilerinde bulunmaları.
Cumhuriyet'in 15. yıldönümü nedeniyle Türkiye Büyük Millet
Meclisi'nde tören yapılması ve T.B.M.M. Başkanı Abdülhalik
Renda'nın, Cumhurbaşkanı Atatürk adına tebrikleri kabulü,
daha sonra Hipodrom'da geçit töreni düzenlenmesi.
Atatürk'ün, Cumhuriyet'in 15. yıldönümü nedeniyle orduya
mesajı: "Zaferleri ve mazisi insanlık tarihi ile başlayan,
her zaman zaferle beraber uygarlık ışıklarını taşıyan
kahraman Türk Ordusu! Türk vatanının ve Türklük
topluluğunun şan ve şerefini, iç ve dış her türlü
tehlikelere karşı korumaktan ibaret olan vazifeni her an
yapmaya hazır olduğuna benim ve büyük ulusumuzun tam bir
inan ve itimadımız vardır!" (Bu mesaj, Ankara
Hipodromu'nda bugün yapılan geçit töreninin başlangıcında
Başbakan Celâl Bayar tarafından okunmuştur).

1937 - Atatürk'ün, Cumhuriyet Bayramı nedeniyle saat
13.00'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde tebrikleri
kabulü.
Atatürk'ün, Cumhuriyetin 14. yıldönümü nedeniyle
Ankara'daki geçit törenini izlemesi. (28-30 Ekim 1937
tarihleri arasında Atatürk, Ankara'da son defa Cumhuriyet
Bayramı törenlerine katıldı).
Atatürk'ün, geçit töreni esnasında, kendi kullandığı
uçakla stadyum üzerinde akrobasi hareketleri yapan Sabiha
Gökçeni, gösterilerin bitiminde şeref tribününde kutlaması
ve söyledikleri: "Teşekkür ederim. Çok başarılıydın! Halk
seni tek başına bu tehlikeli hareketleri yaparken görünce
çok heyecanlandı. Hem heyecanlandı hem de mutluluk duyarak
gururlandı!"
Atatürk'ün, gece Cumhuriyet Bayramı balosunda Fransa
Büyükelçisi Henri Ponsot'ya sohbet esnasında söyledikleri:
"...Ben toprak büyütme dileklisi değilim: barış bozma
alışkanlığım yoktur; ancak antlaşmaya dayanan hakkımızın
isteyicisiyim. Onu almasam edemem. Büyük Millet
Meclisi'nin kürsüsünden milletime söz verdim: Hatay'ı
alacağım! Milletim benim dediğime inanır. Sözümü yerine
getiremezsem onun huzuruna çıkamam, yerimde kalamam. Ben
şimdiye kadar yenilmedim, yenilemem; yenilirsem bir dakika
yaşayamam!"

1936 - Atatürk'ün, Cumhuriyet'in 13. yıldönümü nedeniyle
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde tebrikleri kabulü, daha
sonra geçit törenini izlemesi.
Atatürk'ün, gece Ankara Palas'ta, Halkevi'nde ve
Orduevi'nde düzenlenen Cumhuriyet suarelerini
şereflendirmesi.
Atatürk'ün, Ankara Palas'ta düzenlenen suare esnasında
Yugoslavya gazetecilerine Türk-Yugoslav ilişkileri üzerine
demeci: "Gerçekleştirdiğimiz müşterek dostluk devam
edecektir. Bu dostluğun devamına ve daima daha
kuvvetlenmesine çalışacağım. Bu dostluk bütün barış
dostları için bir işaret teşkil eder. Böyle bir dostluk
ancak insanî ve kardeşçe hislerle yerleşir"
Atatürk'ün, Ankara Palas'ta düzenlenen suarede yabancı
misafirlerle sohbet esnasında söylediği bir söz: "Biz
kimsenin düşmanı değiliz; yalnız insanlığın düşmanı
olanların düşmanıyız!"

1935 - Atatürk'ün, Cumhuriyet'in 12. yıldönümü nedeniyle
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde tebrikleri kabulü,
Hipodrom'da yapılan geçit töreninde hazır bulunuşu.

1934 - Atatürk'ün, Cumhuriyet'in 11. yıldönümü nedeniyle
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde tebrikleri kabulü,
Orduevi ve Halkevi'ndeki Cumhuriyet Balolarını
şereflendirmesi.

1933 - Cumhuriyetin Onuncu yılının kutlanması, Gazi'nin
tarihi Onuncu Yıl Nutkunu okuması.
Gazi Mustafa Kemal, 10'uncu Yıl Nutku'nu Türkiye Büyük
Millet Meclisi'nde okudu.
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, coşkuyla kutlanan
Cumhuriyetin 10. Yılı'nda ünlü nutkunu okudu.
Cumhuriyet'in 10. Yılı bütün yurtta, üç gün sürecek
törenlerle kutlanmaya başlandı. Cumhurbaşkanı Mustafa
Kemal Paşa ünlü Onuncu Yıl Nutku'nu okudu. Nutuk radyodan
da yayınlandı. Sözlerini Faruk Nafiz Bey (Çamlıbel) ile
Behçet Kemal Bey'in (Çağlar) yazdığı ve Cemal Reşit Bey'in
(Rey) bestelediği Onuncu Yıl Marşı Türk Ocağı binasında
ilk kez seslendirildi.
* * *
Atatürk'ün, Cumhuriyetin 10. yıldönümü nedeniyle sabah
9.15'te Türkiye Büyük Meclisi'nde kordiplomatiği kabulü ve
Elçilere söylevi: "...Türk inkılâbı kurucudur. Türk
ihtilâli, yüksek bir insanî ülkü ile birleşmiş
vatanperverlik eseridir. Çocuklarına bütün güzellikleri ve
bütün büyüklükleri görmek ve aynı zamanda bütün
sefaletlere acımak sanatını öğretmektedir!"
Atatürk'ün, saat 10.10'da Cumhuriyet'in 10. yıldönümü
nedeniyle geçit törenini izlemeye gelişi ve Türk milletine
ünlü söylevi: "...Az zamanda çok ve büyük işler yaptık. Bu
işlerin en büyüğü, temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk
kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti'dir. ...Asla şüphem
yoktur ki, Türklüğün unutulmuş büyük uygar vasfı ve büyük
uygar kabiliyeti bundan sonraki gelişimiyle geleceğin
yüksek uygarlık ufkundan yeni bir güneş gibi doğacaktır.
NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE!"
Atatürk'ün, gece Cumhuriyet Halk Partisi tarafından Ankara
Palas'ta tertiplenen Cumhuriyet Balosu'nu şereflendirmesi.
(Daha sonra Orduevi ve Halkevi'nde düzenlenen Cumhuriyet
balolarını da şereflendirmiştir).
Atatürk'ün, Hâkimiyet-i Milliye gazetesine imzalı resmini
armağan edişi: "Cumhuriyet'in 10. yılında kurtuluş ve
inkılâbımızın ilk ve sadık işçisi Hâkimiyet-i Milliye'ye."
Selanik Belediye Meclisi'nin kararı: "Türkiye
Cumhuriyeti'nin 10. yıldönümü nedeniyle Cumhurbaşkanı
Mustafa Kemal'in doğduğu Apostolu Pavlu Sokağı'ndaki evin
Belediye tarafından satın alınması ve hatıra levhası
konulması" (Selanik T.C. Konsolosluğu Arşivi). Söz konusu
hatıra levhası, 4 Kasım 1933 günü törenle yerleştirilmiş,
ancak evin sahiplerinden satın alınması ve boşaltılması
işlemleri 1937 Şubatında tamamlanabilmiştir.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Roosevelt'in,
Cumhuriyetin 10. yıldönümü nedeniyle Atatürk'e kutlama
telgrafı: "Geçen bu on yıl içinde zât-ı âlilerinin faal ve
şuurlu idareleri altında Türkiye, dünyanın en ileri
milletleri arasına girmekle kalmayıp uluslararası barış
savaşının eriştiği gelişme ve başarılar sebebiyle zât-ı
âlilerine en kalbî tebriklerimi takdim eder, gerek
Amerikan milleti ve gerek kendi adıma memleketinize daha
büyük refah ve saadetler dilerim."
Sovyet Rusya Merkezî İcra Komitesi Başkanı Kalinin'in,
Cumhuriyetin 10. yıldönümü nedeniyle Atatürk'e kutlama
telgrafı: "...Dost Türkiye'nin iktisadî ve kültürel
kuruluşundaki başarıları büyük bir ilgi ile izlemekteyim.
Basiretli ve etkili iradesiyle genç Türkiye'ye bağımsızlık
için olan çetin mücadelesi senelerinde zaferi temin eden
ve sonra da onu iktisat ve kültür cephesinde zaferlere
sevk eden şefi, Türkiye Cumhuriyeti'nin bu onuncu
yıldönümünde selâmlamakla övünüyorum."
Almanya Cumhurbaşkanı Mareşal Hindenburg'un, Cumhuriyetin
10. yıldönümü nedeniyle Atatürk'e kutlama telgrafı:
"...Benimle beraber bütün Alman milleti, yüksek
rehberliğiniz altında modern Türk Devleti'nin
temelleştiğini derin bir ilgi ile izledi. Türk
milliyetçiliğini nasıl uyandırdığınızı, nasıl
kuvvetlendirdiğinizi, çalışkan ve ilerlemeyi seven
milletinize, bütün dünyada takdirler çeken siyasî ve
iktisadî yükseliş için, tedbirli bir elle nasıl yol
açtığınızı büyük hayranlık ve takdirle gördük."
Fransız Radikal Partisi Başkanı ve eski Fransız Başbakanı
Herriot'nun, Cumhuriyetin 10. yıldönümü nedeniyle
Atatürk'e kutlama telgrafı: "...Yaratmış olduğunuz Türkiye
Cumhuriyeti'nin, onuncu yıldönümünü kutlamaya hazırlandığı
şu anda sizden Fransız Radikal Partisi ve şahsım adına,
Devletinizin refahı ve kendisiyle milletlerin umumî barışı
sahasında kardeşçe ilişkilerde bulunmak arzusunda
olduğumuz milletinizin saadeti hakkındaki temennilerimi
kabul buyurmanızı rica ederim."
Japonya İmparatoru Hirohito'nun, Cumhuriyetin 10.
yıldönümü nedeniyle Atatürk'e kutlama telgrafı: "..Zât-ı
devletlerine sıcak tebriklerimi ve Türkiye'nin artan
refahı için samimî temennilerimi arz ederim."

1932 - Atatürk'ün, Cumhuriyetin 9. yıldönümü nedeniyle
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde düzenlenen kabul törenini
takiben geçit resmini izlemesi.
Atatürk'ün, akşam Ankara Palas'ta, Cumhuriyet'in 9.
yıldönümü nedeniyle düzenlenen ziyafeti şereflendirmesi.

1931 - Atatürk'ün, Cumhuriyet Bayramı nedeniyle Ankara'da
geçit törenini izlemesi, gece Cumhuriyet Balosu'nu
şereflendirmesi.
Atatürk'ün, Ankara'da Genelkurmay Başkanlığı yeni binasını
hizmete açışı.
Bursa'da, Hükümet Parkı içindeki Gazi Heykeli'nin açılışı
(Gaziyolu gazetesi, 28.10.1931, Bursa).

1930 - Ankara'daki Cumhuriyet Bayramı törenleri.
Atatürk'ün, Cumhuriyetin 7. yıldönümü nedeniyle Türkiye
Büyük Millet Meclisi'nde kutlamaları kabulü, daha sonra
Ankara'da geçit törenini izlemesi (Töreni Yunanistan
Başbakanı Venizelos, Dışişleri Bakanı Mihalakopulos ve
Macar Başbakanı Bethlen de misafir olarak izlemiştir).

1929 - Atatürk'ün, Cumhuriyetin 6. yıldönümü nedeniyle
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kutlamaları kabul
ettikten sonra geçit törenini izlemesi.
Amasya'da Atatürk heykelinin açılışı.

1928 - Atatürk'ün, Cumhuriyetin 5. yıldönümü nedeniyle
Ankara'da geçit törenini izlemesi.
Atatürk'ün, Sofya'da yayımlanan "La Bulgarie" gazetesi
muhabirine Türk-Bulgar ilişkileri ve Bulgaristan
hatıraları hakkında demeci.

1927 - Atatürk'ün, Cumhuriyetin 4. yıldönümü nedeniyle
Ankara'da büyük geçit törenini izlemesi, tebrikleri
kabulü, akşam Türkocakları tarafından tertiplenen baloyu
şereflendirişi.

1926 - Atatürk'ün, Cumhuriyetin 3. yıldönümü nedeniyle
Ankara'da kutlamaları kabulü ve geçit törenini izlemesi.
Atatürk'ün, T.B.M.M.'nde Erzincan Heyeti'ni kabulü.
Konya'da, Atatürk heykelinin açılış töreni.

1924 - Milletler Cemiyeti Konseyi'nin, Türk - Irak
Sınırını, Musul'u, Irak'a Bırakacak Biçimde Saptaması.
Milletler Cemiyeti Konseyi'nde Musul'u dışarıda bırakan
Irak sınırı geçici olarak tesbit edildi.

1923 - Mustafa Kemal Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk
Cumhurbaşkanı seçildi.
T.B.M.M. Başkanı sonucu; "Türkiye Cumhuriyeti için yapılan
seçimde oylamaya katılan üyenin sayısı 158'dir. 158 üye
oybirliği ile Ankara Mebusu Gazi Mustafa Kemal Paşa
Hazretlerini Cumhurbaşkanlığına seçmişlerdir" ifadesiyle
açıklamıştır.
Gazi Mustafa Kemal, bu dönemde dört yıl iki gün süreyle
görev yapmıştır. 1927, 1931 ve 1935'teki Milletvekili
seçimlerinin ardından Atatürk üç kez daha
Cumhurbaşkanlığına seçilmiştir.
Atatürk bir yabancı basın mensubuna cevabı: "Eğer yabancı
düşmanlığından o kadar pahalı elde edilen bağımsızlığa
gölge düşürebilecek herşeyden nefret etme anlamı
çıkarılırsa, evet bizim yabancı düşmanı olduğumuz
söylenebilir... Yabancı girişimcilerin, yabancı
amaçlarının içimizde uyandırdığı kaygılar bütünüyle
ortadan kalkmış değildir. Eğer bazen ihtiyatlı hareket
ediyorsak aşırı derecede kuşkulu davranıyorsak, bize çok
pahalıya mal olan özgürlüğümüzü kaybetmek korkusundandır."


1922 - TBMM Hükümetinin İtilaf Devletleri'ne Lozan'daki
konferans çağrısını kabul ettiğini bildirmesi.. İsmet
Paşa, İstanbul Hükümeti'nin Türkiye'yi ve milli hareketi
temsil etmediğini bildirdi.
Tevfik Paşa, Ankara Hükümeti'ne Lozan Konferansı'na
birlikte katılmanın zorunlu olduğunu beyan eden bir
telgraf çekti.
Tevfik Paşa'nın TBMM Başkanlığına "Lozan Barış
Konferansı'na Bab-ı ali ve Ankara heyetlerinin bir arada
iştirakinin uygun olacağını" bildiren telgrafı.
Atatürk'ün, Bursa'dan Ankara'ya dönüşü.

1921 - Atatürk'ün, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin gizli
oturumunda, asayiş ve iç güven hakkındaki gensoru ile
Merkez Kumandanı Nurettin Paşa hakkındaki gensorunun
birleştirilerek görüşülmesi sırasında konuşması: "...Pek
nazik zamanlara tesadüf eden bazı olaylardan dolayı ordu
komutanlarının değiştirilmesine dair bende kanaat hasıl
olmamıştır."

1919 - Atatürk'ün, Harbiye Nazırı Cemal Paşa'nın 27/28
Ekim 1919 tarihli telgrafına cevabı: "...Kabinenin
düşüncesi, Millî Meclis'in toplantı yeri hakkındaki
görüşümüzü değiştirecek güveni henüz vermemektedir."
Heyet-i Temsiliye Mustafa Kemal'in imzasıyla Harbiye
Nazırı Cemal Paşa'ya gönderdiği telgrafta Meclis-i
Mebusan'ın mutlaka Anadolu'da toplanması gerektiğini
söyledi. Cemal Paşa buna karşı çıkarak İstanbul'da ısrar
etti.
Atatürk'ün, Sivas'ta Heyet-i Temsiliye üyelerine Amasya
görüşmeleri hakkında açıklamaları.
Atatürk'ün, 15., 20., 13., 12. ve 3. Kolordu Komutanlarını
Sivas'ta yapılacak toplantıya daveti.
İngilizlerin Kilis'i boşaltmaları, Kilis'in Fransızlar
tarafından işgali.
İngilizlerin Antep'i tahliye etmeleri ve Fransızların
şehre girmeleri.

1914 - Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girişi.
Amiral Souchon komutasındaki Osmanlı donanmasının Rus
limanlarına ve Rus donanmasına ateş açması. Alman subaylar
yönetimindeki Türk savaş gemilerinin Karadeniz'de Rus gemi
ve limanlarını bombalaması: Amiral Souchon'un Goeben,
Breslau ve birkaç Osmanlı savaş gemisinden oluşan bir
donanmayla Odessa, Sevastopol ve Tedosya limanlarını
bombalaması.
(Goeben [Yavuz] ve Breslau [Midilli] adlı Alman
kruvazörleri 11 Ağustos günü -hükümetin izni ile-
Çanakkale Boğazı'ndan geçerek Marmara denizine
girmişlerdi. Ancak 12 Ağustos 1914 günü Osmanlı hükümeti,
bu iki kruvazörün satın alınarak donanmaya katıldığını
ilân etti. 27 Ekim 1914 günü Alman Amirali Souchon
komutasında Karadeniz'e açılan Türk-Alman filosu, 29 Ekim
1914 günü -Hükümetin kararıyla- Sivastopol, Odesa, Kefe ve
Novorossisk limanlarını bombaladı ve Rus donanmasına ateş
açtı. Bu olay sonucu Osmanlı Devleti de Alman ve
Avusturyalıların safında fiilen I. Dünya Savaşı'na girmiş
oluyordu. 31 Ekim 1914'te Kafkas sınırını aşarak Türk
ordusuna taarruza geçen Rusya da 3 Kasım 1914 tarihinde
Osmanlı Devleti'ne harp ilân etti. 11 Kasım 1914'te ise
Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı'na katıldığını ilân
etti).

1913 - Tarihteki ilk Türk Cumhuriyeti olan Batı Trakya
Türk Cumhuriyeti sona erer.
Batı Trakya Türk Cumhuriyeti’nin toprakları, General
Lazarof komutasındaki Bulgar kuvvetlerince 30 Ekim 1913
tarihine kadar tamamen işgal edilir ve bu devlet sona
erer.

1912 - Trakya'da Bulgar taarruzu üzerine Osmanlı
kuvvetlerinin Çatalca önlerine çekilmesi.
Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın istifası üzerine Sadrazamlığa
Kâmil Paşa'nın getirilişi.

1908 - Atatürk'ün, Bingazi'den, Hanya'da yayımlanan
istikbal gazetesine mektubu: "Millet fertleri arasında
bölücülüğü değil, birlik ve beraberliği temine;
birbirlerine intikam duyguları yaratmaya değil, karanlık
istibdat devrinin kiri olan fena hislerin kalplerden
atılmasına yarayacak yararlı makaleler yayımlanmasına
gayret edilse gazetenizin şerefi yükselir, hizmeti faydalı
olur. ..Gazetelerimizde ahlâkımıza yükseklik, hislerimize
temizlik ve maneviyatımıza kuvvet verecek makalelere yer
verilmesini görmek isteriz."
1907 - Atatürk'ün, Selanik'te gizli olarak kurulan İttihat
ve Terakki Cemiyeti'ne üye oluşu.

--------------Tualimforum İmzam--------------