 Fuat Uzkınay Biyografisi,Ali Fuat Uzkınay Hayatı
Fuat Uzkınay Biyografisi,Ali Fuat Uzkınay Hayatı
İlk Türk sinemacısı Ali Fuat Uzkınay 1888 yılında İstanbul Üsküdar’da doğdu. İlk ve ortaöğrenimini İstanbul’da yaptı. İstanbul Sultanisi’ni bitirdikten sonra İstanbul Darül Fünun’un fizik-kimya bölümüne girdi. Bir yandan öğrenimine devam ederken, öbür yandan da öğretmen yardımcılığı ve İstanbul Sultanisi’nde dahiliye memurluğu yaptı. İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra, yerleşik sinemaların çoğalması, sinemaya karşı ilgiyi artırdı. İlgi duyanların başında Uzkınay geliyordu. Uzkınay, dahiliye müdürlüğü yaptığı okulda öğrencilere sinemayı tanıtan ve öğreten dersler verdi. Ülkemizde sinemayı halka ilk tanıtan Sigmund Weinberg’den göstericinin çalıştırılmasını öğrendi ve öğrencilere filmleri kendisi oynattı. Böylece Uzkınay’ın aracılığı ile sinema ülkemizde ilk kez okula girmiş oldu.
1914′te Şakir Seden ile ağabeyi Kemal Seden’i sinema salonu işletmeciliğine teşvik ve ikna etti. 6 Temmuz 1914′te Ali Efendi Sineması açıldı. Aynı yıl savaş çıkması üzerine, Uzkınay yedeksubay olarak silah altına alındı. 14 Kasım 1914 Cumartesi günü Ayastefanos’taki Rus Abidesi’nin yıkılışını 150 metrelik filme çekerek, Türk sinemasında ilk kez film çeken kişi oldu. 1915′te Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili Enver Paşa’nın emriyle “Merkez Ordu Sinema Dairesi”ni (MOSD) kurdu. Ve bu kurumun Weinberg ile birlikte yöneticiliğini yaptı. Uzkınay ilk olarak Enver Paşa’nın atlarını ve ailesini filme çekti. Bugünkü Aya İrini Kilisesi’nin bir kısmı sinema salonu haline getirildi ve burada Uzkınay daha çok askeri konulu filmler gösterdi. MOSD adına haber, belge ve savaş filmleri çekti. Weinberg ile birlikte “Leblebici Horhor” adlı öykülü film çalışmasına girdi. Fakat filmi tamamlayamadı. Ancak “Himmet Ağa’nın İzdivacı” adlı filmi, uzun aralardan sonra tamamladı. 1916′da MOSD’un başına getirildi ve bilgisini geliştirmek için aynı yıl Almanya’ya gitti. Savaş bitince Malül Gaziler Cemiyeti’nin sinema çalışmalarını yürüttü. “Mürebbiye” filmini ve işgal altındaki kentlerde protesto gösterileri yapan halkın filmlerini çekti. “Mürebbiye” filminin bitmesinden sonra, yine bir tiyatro eserine dayanan “Binnaz” sinemalaştırıldı.
1921′de Şadi Fikret Karagözoğlu’nun yönetmenliğini yaptığı “Bican Efendi Vekilharç” adlı tiyatro oyununu görüntüledi. Malül Gaziler Cemiyeti’nin sinema çalışmalarının sona ermesiyle boş kalan Fuat Uzkınay, Muhsin Ertuğrul’un “Kemal Film” adına çevirdiği “Boğaziçi Esrarı” (Nurbaba) filminin görüntü yönetmenliğini yaptı. 1922′de Kurtuluş Savaşı’nın son olaylarını içeren “Zafer Yolları” adlı orta uzunluktaki belge filmini çekti. 1924′te ordunun sinemacılık kolunun yeni baştan düzenlenmesi üzerine, bu kurumun Laboratuvar Grup Amirliği’ne atandı ve emekli olduğu 1954′e kadar bu görevde kaldı. 29 Mart 1956′da İstanbul Göztepe’de öldü.
Bugün Ankara’da bulunan Kara Kuvvetleri Foto Film Merkezi’nin bir stüdyosuna hizmetlerinden dolayı Uzkınay’ın adı verildi. Uzkınay sinemayı ilk kez okula sokan, ilk özel yapımevinin kuruluşunda katkıları olan, ilk Türk filmini çeken ve daha sonraları bir sanat dalı olan sinemayı öykülü ve belge filmleri çekerek halkımıza ilk kez tanıtmış olan ilk Türk sinema adamlarından birisi olmuştur.
“Ayastefanos’taki Rus Abidesi’nin Yıkılışı” (görüntü yönetmeni) “Anafartalar Muharebesi’nde İtilaf Orduları’nın Püskürtülmesi”, “Harbiye Nazırı’nın Kıta Tefki-i ve Batum Manzarası” (görüntü yönetmeni) “Çanakkale Muharebeleri”, “Van der Goltz Paşa’nın Cenaze Merasimi”, “General Townshend”, “General Townshend ve Hintli Üsera”, “Esir İngiliz Generali” (görüntü yönetmeni ve yönetmen), “Himmet Ağa’nın İzdivacı” (görüntü yönetmeni ve yönetmen) “Alman İmparatoru’nun Dersaadet’e Gelişi”, “Alman İmparatoru’nun Çanakkale’yi Ziyareti” (görüntü yönetmen), “Abdülhamit’in Cenaze Merasimi”, “Sultan Reşat’ın Cenaze Merasimi”, “Vahidettin’in Biat Merasimi”, “Cülus-i Hümayun’da 16. Fıkra Resmigeçidi”, “Vahidettin’in Kılıç Alayı” (görüntü yönetmeni) “Mürebbiye” (yapım ve görüntü yönetmeni) “Binnaz” (görüntü yönetmeni.) “Fatih’te İzmir İçin Miting”, “Sultanahmet’te İzmir İçin Miting” (yapım ve görüntü yönetmeni), “Bican Efendi Vekilharç” (yapım ve görüntü yönetmeni) “Bican Efendi Mektep Hocası” (yapım ve görüntü yönetmeni) “Bican Efendi’nin Rüyası” (yapım ve görüntü yönetmeni.) “Boğaziçi Esrarı - Nur Baba” (görüntü yönetmeni), “Zafer Yollarında, İzmir Zaferi” (yönetmen ve görüntü yönetmeni). | 
Benzer Konular 
