Sermaye Piyasası Kurumları

**tualim** · 29.02.08, 05:27

SERMAYE PİYASASI KURUMLARI

A. SERMAYE PİYASASI KURUMLARI
Sermaye Piyasası Kanunu’na göre faaliyette bulunabilecek “ Sermaye Piyasası Kurumları “ aşağıda gösterilmiştir.
• Sermaye Piyasası Kurulu
• Aracı Kuruluşlar (yetki almış bankalar ve aracı kurumlar)
• Yatırım Ortaklıkları
• Yatırım Fonları
• Sermaye piyasasında faaliyet göstermesine izin verilen diğer kurumlardır.
Diğer kurumlar, sermaye piyasası araçlarının takas ve saklanması, derecelendirilmesi ve bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlarla sermaye piyasası kurumlarının denetlenmesi ile uğraşan kuruluşlar; yatırım danışmanlığı portföy yönetimi gibi sermaye piyasası faaliyetlerini yerine getiren şirketler ve ortaklık ve kuruluşlara ait alacakları temellük ederek münhasıran SPK’nın 13/a maddesinde belirlenen varlığa dayalı menkul kıymetleri ihraç etmek amacıyla teşkil edilen genel finans ortaklıkları, ipoteğe dayalı menkul kıymetler merkezleridir. (SPK, md 39)
Ancak yukarıda “aracı kuruluşlar” olarak belirtilen ikinci madde, SPK md 32’de “aracı kurumlar” olarak belirtilmektedir. Sermaye Piyasası Kanunu’nda “sermaye piyasası kurumları” tanımına dahil edilmeyen bankalar da sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunurlar. Bankalar faaliyetlerinde sınırlı olarak SPK hükümlerine tabidirler. Bankalar kuruluş, denetim,gözetim, muhasebe, mali tablo ve rapor standartları konularında Bankalar Kanunu’na tabidir. (SPK md 50)

1. SERMAYE PİYASASI KURULU
Sermaye Piyasası Kurulu, Sermaye Piyasası Kanunu ile verilen görevleri yapmak üzere kurulmuş tüzel kişiliği haiz bir kurumdur.
Yetkilerini kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak kullanır. Kurulun merkezi Ankara’dadır. Kurul kararıyla yurt içinde ve yurt dışında gerekli görülen yerlerde temsilcilik kurulabilir, bürolar açılabilir. Kurulun ilgili olduğu bakanlık Maliye Bakanlığıdır.
Kurul; Maliye Bakanlığınca gösterilecek altı aday arasından üçü; Adalet Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, T.C. Merkez Bankası ve Türkiye Bankalar Birliğince gösterilecek ikişer adaydan birer kişi Bakanlar Kurulu tarafından seçilmek suretiyle yedi üyeden oluşur.
Bakanlar Kurulu, Maliye Bakanlığı adayları arasından seçilenlerden birisini başkan, birisini de başkanvekili olarak görevlendirir. Başkan, başkanvekili ve üyelerin atanmaları Kararname ile olur.

 Sermaye Piyasası Kurulu’nun Görev ve Yetkileri

Sermaye Piyasası Kurulu’nun başlıca görev ve yetkileri şunlardır (SPK md 22) ;

a) Sermaye piyasası araçlarının ihracını, halka arz ve satışının şartlarını düzenlemek ve denetlemek
b) İhraç veya halka arz olunacak sermaye piyasası araçlarını Kurul kaydına almak ve kamu yararının gerektirdiği hallerde sermaye piyasası araçlarının halka arz ve satışını geçici olarak durdurmak
c) İhraçcıların alacaklarına ve duran varlıklarına dayalı olarak çıkaracakları varlığa dayalı menkul kıymetlerin şartların, ihraç ve halka arz esaslarını ve tabi olacakları sair hususları düzenlemek, gerektiğinde genel finans ortaklıkları ile risk sermayesi yatırım fonları, risk sermayesi yatırım ortaklıkları ve risk sermayesi yönetim şirketlerini denetlemek,
d) Bağımsız denetlemeye yetkili olanların sermaye piyasasında bağımsız denetleme faaliyetinde bulunmak üzere oluşturacakları kuruluşlara ilişkin kuruluş şartlarını ve çalışma esaslarını, bu şartlara uyan sermaye piyasasında bağımsız denetlemeye yetkili kuruluşları listeler halinde ilan etmek,
e) Kamunun zamanında, yeterli ve doğru aydınlatılması amacıyla genel ve özel nitelikte kararlar almak ve her türlü mali tablo ve raporlar ile bunların bağımsız denetimlerini, sermaye piyasası araçlarının halka arzında yayımlanacak izahname ve sirkülerin ve araçların değerini etkileyebilecek önemli bilgilerin kapsamını, standartlarını ve ilan esaslarını tespit ve bu konuda tebliğler yayımlamak,
f) Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi ihraçcıların, bankaların, sermaye piyasası kurumlarının ve borsalar ve diğer teşkilatlanmış piyasaların faaliyetlerinin bu Kanun’a Kurul yönetmelik tebliğ ve kararlarına ve sermaye piyasası ile ilgili diğer mevzuata uygunluğunu gerekli her türlü bilgi ve belgeyi isteyerek, izlemek ve denetlemek,
g) Sermaye piyasasını ilgilendiren her türlü yayın, duyuru ve reklamları izlemek, yanıltıcı ilan ve reklamları yasaklamak,
h) Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri gereğince kendisine tevdi edilen mali tablo ve raporları, bağımsız denetleme raporları ile diğer belgeleri incelemek, gerekli gördüğü hususlar hakkında ihraçcı ve kurum denetçilerinden veya bağımsız denetçilerden ayrıca rapor istemek, elde ettiği sonuçları değerlendirerek, Kanun’da belirtilen gerekli tedbirleri almak,
i) Halka açık anonim ortaklıkların genel kurullarında genel hükümler çerçevesinde vekaleten oy kullanılmasına ilişkin esasları belirlemek,
j) Finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mal ve kıymetli madenlere dayalı vadeli işlem sözleşmesi ile münhasıran bu sözleşmelerin işlem göreceği borsalarda çalışacak kurumların kuruluş faaliyet ilke ve esasları ile yükümlülüklerini düzenlemek, izlemek ve denetlemek,
k) Menkul kıymetlerin geri alma veya satma taahhüdü ile alım ve satımını, ilgili sözleşmeleri ve bu sözleşmelere ilişkin piyasa işlem kurallarını düzenlemek ve bu işlemlerle ilgili faaliyet ilke ve esaslarını belirlemek,
l) Menkul kıymet ödünç alma ve verme işlemleri ile açığa satış işlemlerine ilişkin ilke ve esasları belirlemek, T.C. Merkez Bankasının görüşü alınmak suretiyle kredili menkul kıymet işlemleri ile ilgili düzenlemeler yapmak,
m) Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de sermaye piyasası araçlarının ihraç ve halka arzı konusunda ilgili mevzuat çerçevesinde gereken düzenlemeleri yapmak,
n) Sermaye piyasası araçlarının takası, saklaması veya kaydi değer haline getirilmesi, ve derecelendirilmesini düzenlemek ve denetlemek,
o) Sermaye piyasasının gelişmesini teminen yeni sermaye piyasası kurumlarına ilişkin kuruluş, faaliyet, tasfiye ve sona erme esaslarını belirlemek ve bunları denetlemek,
p) İlgili Bakanca istenecek incelemeleri yapmak; çalışmaları hakkında ilgili Bakana rapor vermek; sermaye piyasası ile ilgili mevzuat değişiklikleri hakkında önerilerde bulunmak, kurulun görev ve yetkileri arasındadır.
Sermaye Piyasası Kurulu, bütün bu görevleri yaparken bakanlıklardan, ilgili resmi ve özel kuruluşlardan ve şahıslardan görüş ve bilgi isteyebilir. Bunlar bu isteğe cevap vermek ve Kurulun görevlerine gereken kolaylığı göstermekle yükümlüdürler. Kurul, kanunen başka merciler tarafından takibi gereken hususları ilgili mercilere intikal ettirir.

2. ARACI KURULUŞLAR

Aracı kurumlar ile sermaye piyasasında faaliyet gösterme yetkisi almış olan bankalar, aracı kuruluşları oluşturur.
Aracı kurumlar Sermaye Piyasası Kanunun hükümlerine tabidirler. Kendi menkul kıymetlerini halka arz eden bankalar ile sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunan bankalar, bu faaliyetleri ile sınırlı olarak SPK hükümlerine tabi olurlar. Ancak Kanun hükümleri, ortak sayısı bakımından bankalar hakkında uygulanmaz.Bankalar kuruluş, denetim, gözetim, muhasebe, mali tablo ve rapor standartları konularında Bankalar Kanunu’na tabidir. (SPK md 50)
 Aracı Kurumların Kuruluş Şartları (Seri: V, No:19, md 5)

Aracı kurumların kurulmalarına Kurulca izin verilebilmesi için;
a) Anonim ortaklık şeklinde kurulmuş olmaları,
b) Hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olması,
c) Hisse senetlerini nakit karşılığı çıkarılması,
d) Ödenmiş sermayelerinin asgari 500 milyar TL olması ve sermayenin % 50’sinin İ.M.K.B. Takas ve Saklama Bankası A.Ş.’nde hazine bonosu veya devlet tahvili şeklinde bloke edilmiş olması,
alım satıma aracılık ve halka arza aracılık faaliyetlerinin yanında, diğer aracılık faaliyetlerinde bulunan veya bulunacak aracı kurumların, her ayrı faaliyet için 5 milyar TL ilave ödenmiş sermayeye sahip olmaları zorunludur. Asgari sermaye miktarları, 1997 yılından başlamak üzere her yıl bir önceki yıl için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme katsayısı oranında arttırılır ve ilgili yılın Haziran ayının sonuna kadar ödenir.( md 11)
e) Esas sözleşmelerinin Kanun hükümlerine ve Kurul düzenlemelerine uygun olması,
f) Kurucuların müflis olmadığının veya yüz kızarıcı bir suçtan dolayı hükümlülüklerinin bulunmadığının tespit edilmiş olması gerekir.

 Aracı Kurumların Özsermayeleri İle İlgili Düzenleme

Sermaye Piyasası Kurulu, 1997/2 no’lu SPK Haftalık Bülteni ile 30 Haziran 1997 tarihine kadar yerine getirilmek üzere Aracı Kurumların özsermayeleri ile ilgili yeni bir düzenleme yapmıştır. Buna göre;
a) Aracı kurumlardan yalnızca alım satım aracılığı yetki belgesi bulunanların sahip olması gereken asgari sermaye tutarı 50 milyar TL’dir.
b) Ancak (a) da belirtilen asgari özsermaye tutarına, banka, sigorta, finansal kiralama, factoring ve finansman şirketleri ile özel finans kurumları dışında kalan
- Her acenta için 20 milyar TL,
- Her şube ve irtibat bürosu için 10 milyar TL,
- Repo-ters repo yetki belgesi için 50 milyar TL,
- Halka arza aracılık ve portföy yöneticiliği yetki belgelerinin her biri için 10 milyar TL,
- Yatırım danışmanlığı yetki belgesi için 5 milyar TL, hesaplanarak özsermayeye ilave edilmesi gerekir.
c) Bu şekilde hesaplanacak asgari özsermaye miktarı her yıl Maliye Bakanlığı’nca belirlenerek ilan edilen yeniden değerleme oranına göre yeniden hesaplanır ve bulunacak bu meblağ ile özsermaye arasında fark olması halinde izleyen yılın altıncı ayının sonuna kadar özsermaye ( ödenmiş sermaye ve yedek akçelerin toplamından zararların düşülmesi ile bulunur) tamamlanır.
d) Bu düzenlemeye göre sahip olunması gereken asgari özsermayenin beşte dördü kadar miktar kamu borçlanma senedine yatırım yapılarak bunların Takasbank’a bloke edilmesi gerekir. Bu şekilde Takasbank’a bloke edilecek kamu iç borçlanma senetlerinin miktarının tesbitinde esas alınacak özsermaye tutarı, aracı kurumların zorunlu varlık yatırımları ve işletme sermayesi için ihtiyaç duyacakları kaynaklar dikkate alınarak hesaplama yapılacak, hükümdeki beşte dörtlük blokaj “ Özsermaye Tablosu”nda gösterilen şekilde hesaplanan “ Serbest Özsermaye ” rakamına tatbik edilecektir.
e) Sahip olunması gereken tutarın üzerinde asgari özsermayeye sahip olan aracı kurumlar, asgari özsermayeyi aşan kısmın onda biri kadar tutarı kamu borçlanma senetlerine yatırarak Takasbank’a bloke ederler. Bankaların aracı kurum kurma veya devralmasıyla kurulan aracı kurumlardan 500 milyar TL sermayeli olanların, kamu borçlanma senetleri olarak yatıracakları miktar 500 milyar TL’yi aşan özsermayeye oranlanarak bulunur.

 Aracı Kuruluşların Faaliyet Konuları

Sermaye piyasasında aracılık; sermaye piyasası araçlarının, yetkili kuruluşlar tarafından kendi nam ve hesabına, başkası nam ve hesabına, kendi namına başkası hesabına alım satımıdır. Vadeli işlem sözleşmelerinin yapılmasına aracılık da bu hüküm kapsamındadır.

Aracı kuruluşların aracılık kapsamında olmak üzere her bir ayrı faaliyet için Kurul’dan yetki belgesi almak kaydıyla yapabilecekleri sermaye piyasası faaliyetleri;
a) Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık
b) Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık amacıyla alım satımı
c) Finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mal ve kıymetli madenlere dayalı vadeli işlem sözleşmesi yapılmasına aracılık
d) Menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile alım satımı
e) Yatırım danışmanlığı
f) Portföy işletmeciliği veya yöneticiliğidir. ( SPK md 30)

Yukarıda a ve b şıklarında belirtilen faaliyetler münhasıran aracı kuruluşlarca yürütülür.
Aracı kuruluşlar. Kredili menkul kıymet, açığa satış ve menkul kıymetlerin ödünç alma ve verme işlemeleriyle de uğraşabilirler. (Seri: V No: 18 md 4)
Ayrıca, Sermaye Piyasası Kurulu, ortaklıkların sermaye artırımlarına yeni pay alma haklarının kullandırılması işlemlerinin aracı kuruluşlar vasıtasıyla yapılmasını isteyebilir. (Seri: 1 No;22 md 15)

**tualim** · 29.02.08, 05:28

3. YATIRIM ORTAKLIKLARI

Yatırım ortaklıklarına ilişkin esaslar Seri:VI No; 4 ile belirlenmiştir.
Yatırım ortaklıkları; sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslararası borsalarda veya borsa dışı organize piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek üzere anonim ortaklık şeklinde ve kayıtıl sermaye esasına göre kurulan sermaye piyasası kurumlarıdır.
Yatırım ortaklıkları, hisse senetlerini satın aldıkları ortaklıkların herhangi bir şekilde sermayesine ve yönetimlerine hakim olmak amacı güdemezler.
Esas sözleşmelerinde asgari sınırları belirtilmek kaydıyla, Portföy değerinin en az % 25 ‘ini devamlı olarak özelleştirme kapsamına alınmış KİT’ler dahil Türkiye’de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış yatırım ortaklıkları A tipi yatırım ortaklıkları olarak adlandırılır.

 Yatırım Ortaklıklarının İşlevleri

Portföy işletmek amacıyla,
a) Ortaklık portföyünü oluşturmak, yönetmek ve gerektiğinde portföyde değişiklikler yapmak
b) Portföy çeşitlendirmesiyle yatırım riskini, faaliyet alanlarına ve ortaklıkların durumlarına göre en aza indirecek biçimde dağıtmak
c) Menkul kıymetlere, mali piyasa ve kurumlara, ortaklıklara ilişkin gelişmeleri sürekli izlemek ve portföy yönetimiyle ilgili olarak gerekli önlemleri almak
d) Portföyün değerini korumaya ve arttırmaya yönelik araştırmalar yapmak.

 Yatırım Ortaklıklarının Kuruluş Şartları

Yatırım ortaklıklarının kuruluş izin alabilmeleri için portföy işletmeciliği faaliyetinde bulunmak üzere Kurula başvurmaları şarttır.

Yatırım ortaklıklarına kuruluş ve faaliyet izni verilebilmesi için;
a) Kayıtlı sermayeli olarak anonim ortaklık şeklinde ve hisse senetlerini halka arzetmek üzere kurulmaları
b) Başlangıç sermayelerinin 100 milyar TL’den az olmaması
c) Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması
d) Ticaret ünvanlarında “Yatırım Ortaklığı” ibaresinin bulunması
e) Esas sözleşmelerinin bu SPK’ya uygun olması
f) Kurucularının müflis olmadığının veya yüz kızartıcı bir suçtan dolayı hükümlülüklerinin bulunmadığının tespit edilmiş olması gerekir. Ayrıca yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun Türk vatandaşı olmaları gerekir.

Yatırım ortaklıkları, anonim ortaklık oldukları için bir yönetim kurulu tarafından temsil edilirler. Ortakların hisse senetleri vardır. Ani veya tedrici olarak kurulurlar. Hisse senetlerinin halka arzı, sermaye artırımı yoluyla yapıldığı takdirde “Hisse Senetlerinin Kurul Kaydına Alınmasına İlişkin Esaslar Tebliği” hükümlerine uyulur. Mevcut hisselerin halka arzında ise “ Hissedarların Ellerinde Bulunan Hisse Senetlerini Halka Arzetmelerine İlişkin Esaslar Tebliği” ne uyulur.

 Yatırım Ortaklıklarında Kar Dağıtımı

Yatırım ortaklığınca ihraç edilen hisse senetleri kuruluşta, yatırım ortaklığının tescil edildiği dönem itibariyle kar payına hak kazanır. Sermaye artırımı suretiyle yeni hisse senedi ihraçlarına ise, ihraç edilen hisse senetleri, yeni pay alma hakkının kullanımına ilişkin sirkülerin yayımlandığı hesap dönemi itibariyle kar payına hak kazanır.
Yatırım ortaklıklarını nakdi sermaye artırımı nedeniyle çıkaracakları hisse senetlerinin satış süresi içinde, yeni pay alma hakkının kullanımına ilişkin sirkülerin yayımlandığı hesap dönemi sona ererse, hesap döneminin son gününün takip eden tarihten başlamak üzere, hisse senetlerinin geçmiş hesap dönemine ilişkin kar payı kuponları iptal edilerek satılır. Aynı esaslar yeni pay alma haklarının kullanılmasından sonra kalan payların satışında verilecek hisse senetleri için de geçerlidir.
Şirketin karı; Portföyündeki menkul kıymetlerin alım satımından oluşan kar, gerçekleşen faiz, temettü ve benzeri gelirlerin toplamından, amortisman ve genel yönetim giderleri gibi giderlerin düşülmesinden sonra bulunan tutardır.
Gerçekleşme deyimi faiz, temettü ve benzeri gelirlerin vadesinde, duyuru tarihinde ya da satış anında tahsil edilebilir hale geldiği durumu ifade eder. Dönem karının hesabında, portföydeki menkul kıymetlerin tahakkuk etmiş değer artışları dikkate alınmaz.
Kar dağıtımında hesap dönemi itibariyle mevcut payların tamamı eşit şekilde kar payından yararlanır.

4. YATIRIM FONLARI

Yatırım fonlarının kuruluş, faaliyet ilke ve kuralları, katılma belgeleri ve halka arzına ilişkin esaslar Seri :VII No.10 Tebliğ ile düzenlenmiştir.
Yatırım Fonları; Kanun hükümleri uyarınca halktan katılma belgeleri karşılığı toplanan paralarla, belge sahipleri hesabına, riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre, aşağıda belirtilen varlıklardan oluşan portföyü işletmek amacıyla kurulan mal varlığıdır.
a) Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye’de kurulan ortaklıklara ait hisse senetleri, özel ve kamu borçlanma senetleri,
b) Türk Parasının Kıymetini koruma Hakkındaki 32 sayılı Karar hükümleri çerçevesinde alım satımı yapılabilen, yabancı özel ve kamu borçlanma senetleri ve hisse senetleri,
c) Ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı olarak ihraç edilmiş ve borsalarda işlem gören sermaye piyasası araçları,
d) Kurul’ca uygun görülen diğer sermaye piyasası araçları ve forward sözleşmeleri,

Fon portföyleri, tanımda belirtilen varlıklardan her biri esas alınarak oluşturulabileceği gibi, varlık türleri itibariyle karma da olabilir.Fon içtüzüklerinde asgari sınırları belirtilmek kaydıyla, portföy değerinin aylık ağırlıklı ortalama bazda en az % 25 ‘ini devamlı olarak Türkiye’de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış fonlar A tipi fon olarak adlandırılır. A tipi yatırım fonları portföylerine yabancı vadeli işlem sözleşmelerini ve opsiyonları dahil edemezler.

 Fon Türleri

Yatırım fonları, içtüzüklerinde belirtilmek koşuluyla aşağıdaki türlerde kurulabilir.

i) Fon portföyünün en az % 51’ini devamlı olarak,
a) Kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırmış fonlar “ Tahvil ve Bono Fonu”,
b) Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye’de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış fonlar “Hisse Senedi Fonu”,
c) Belirli bir sektörü oluşturan ortaklıkların menkul kıymetlerine yatırmış fonlar “Sektör Fonu”,
d) Kurul’un Seri:XI No.10 tebliğinin 3’üncü maddesinde tanımlanan iştiraklerce çıkarılmış menkul kıymetlere yatırmış fonlar “İştirak Fonu”,
e) Seri XI No.10 tebliği’nin 2’inci maddesinde tanımlanan belli bir topluluğun menkul kıymetlerine yatıran fonlar “Grup Fonu”,
f) Yabancı özel ve kamu sektörü menkul kıymetlerine yatırmış fonlar “Yabancı Menkul Kıymetler Fonu”,
g) Ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırmış fonlar “Altın ve Diğer Kıymetli Madenler Fonu”
ii) Portföyün tamamı;
a) Hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve diğer kıymetli madenler ile bunlara dayalı sermaye piyasası araçlarından en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon portföy değerinin % 20’sinden az olmayan fonlar “Karma Fon”,
b) Vadesine 90 günden az kalmış sermaye piyasası araçlarından oluşan fonlar “Likit Fon”,
c) Portföy sınırlamaları itibariyle yukarıdaki türlerden herhangi birine girmeyen fonlar “Değişken Fon”,
d) Borsa endekslerindeki oranlara göre endeks kapsamındaki hisse senetlerinden oluşan portföyü işleten fonlar “Endeks Fon”,olarak adlandırılır.
Yukarıda sayılanlar dışında da, iç tüzüklerde belirtilmek suretiyle oluşturulacak portföy yönetim stratejilerine uygun fon türleri, Kurul’ca uygun görülmesi koşuluyla belirlenebilir.

Fon içtüzüklerinde belirtilmek suretiyle, portföy değerinin aylık ağırlıklı ortalama bazda en az % 25’ini, devamlı olarak Türkiye’de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış fonlar A tipi, diğerleri B tipi olarak adlandırılır ve bu tipler fon türleri ile birlikte belirtilir.
Katılma belgeleri önceden belirlenmiş kişi ve kuruluşlara tahsil edilmiş fonlar “Özel Fonlar” olarak adlandırılır.

 Fonun Sona Ermesi

Kurucunun iflası veya tasfiyesi halinde Kurul, fonu uygun göreceği başka bir kuruluşa tasfiye amacıyla devreder. Saklayıcı kurumun iflası halinde, kurucu fon varlığını Kurul’ca uygun görülecek başka bir kuruluşa devreder. Bu durumdan başka aşağıdaki nedenlerle sonar erer.
a) Fon içtüzüğünde bir süre öngörülmüş ise bu sürenin sona ermesi,
b) Fon süresiz ise kurucunun kurul’un uygun görüşünü aldıktan sonra 6 ay öncesinden feshi ihbar etmesi,
c) Kurucunun fon kurma koşullarını kaybetmesi.

Fonun son üç aylık dönem itibariyle dolaşımdaki pay sayısının ortalama olarak, toplam pay sayısının % 10’unun altına düşmesi halinde, Kurul fonun tasfiyesini isteyebilir. Fon denetçisi bu durumun oluşmasını takiben 6 işgünü içinde Kurul’a bildirmek zorundadır. Fon mal varlığı, fon içtüzüğündeki ilkelere göre tasfiye edilir ve tasfiye bakiyesi katılma belgesi sahiplerine payları oranında dağıtılır. Fesih anından itibaren hiçbir katılma belgesi ihraç edilemez ve geri alınamaz.

 Yatırım Ortaklıkları ve Yatırım Fonlarını Tercih Nedenleri

Yatırım ortaklıklarını ve yatırım fonlarını ortaya çıkaran başlıca iki faktör vardır.
a) Küçük yatırımcıların yatırımlarında, portföy yönetiminde ve risk dağıtımında bir uzmandan yararlanma ihtiyacı ve büyük çapta bir portföyün vereceği imkanlarla riskten kaçınma,
b) Oluşan belli tipteki portföy defalarca tekrarlanmasını bertaraf etmek.

Buna göre yatırım ortaklıkları ve yatırım fonları, aşağıdaki unsurlardan oluşmaktadır:
- Çok sayıda küçük sermaye sahibi,
- Herkes için bir tip portföy,
- Uzman eliyle portföy oluşturma ve yönetme,
- Portföyde maksimum randıman ile minimum risk arasında optimal dengeyi sağlama,
- Portföy hizmetlerini tek elden yürütme.

5. HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIKLAR

Halka açık anonim ortaklıklar Türk Ticaret Kanunu ile birlikte Sermaye Piyasası Kanunu’na tümüyle tabi olan, Sermaye Piyasası Kanunu’nda “hisse senetleri halka arz edilen” şirketlerdir.

Pay sahibi sayısı 100’ü aşan anonim ortaklıkların hisse senetleri halka arz olunmuş sayılır ve halka açık anonim ortaklık hükümlerine tabi olurlar. Böylece, Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi olarak Sermaye Piyasası Kurulu denetimine girerler.

Halka açık şirketlerin halktan ilgi görmesi için şirketlerde şu faktörlerin bulunması gereklidir;
- Güven,
- Likidite,
- Karlılık.
Şirketlerin halka açılması ya da halka açık şirketlerin ve halka sunulan hisse senetlerinin çoğalması şu kaynaklardan olur;

a) Doğrudan doğruya halka açık şirketlerin kurulup halka hisse senedi arz etmesi:
Enflasyonun aşırı olmadığı, faiz oranlarının çok yüksek olmadığı dönemlerde de halkın tasarruf ve yatırım gücü yeterli ise bu yolla halka açılmak mümkündür.
b) Kapalı şirketlerin halka açılması iki yolla olabilir:
- Yatırım bankalarının, diğer bankaların ve devletin halka kapalı şirketlerdeki iştirak paylarını şirket kara geçtikten sonra halka devretmeleri,
- Kapalı şirketlerin yeni ve büyük projeleri gerçekleştirmek amacıyla ve halka açılmak suretiyle sermaye arttırımı yapmaları ve yeni payları halka arz etmeleri.

c) Kapalı şirketleri halka açmadan, sahipleri tarafından holdingler kurulması:
Holding hisse senetlerine çekicilik kazandırmak için mevcut karlı şirketlerin hisselerinin bir bölümünün holdinge devredilmesi, bu hisseler karşılığında holdingten yönetime hakim olacak miktarda hisse alınması; holdingin geri kalan hisselerin halka açılması suretiyle toplanacak yeni fonlarla holdinge bağlı yeni şirketler kurulması,

d) Halka açık şirketlerin sermaye arttırımları:
Sermaye arttırımlarında prensip olarak artırılan sermayeden yeni pay alma hakkı eski ortaklara aittir ve eski ortaklar ve bu haklarını eski hisseleri oranında kullanabilirler ki buna “rüçhan hakkı” diyoruz.Sermaye arttırımları sonucu hisse senetleri parçalanır.

Konu Bilgileri
	Konu Başlığı Sermaye Piyasası Kurumları	Konudaki Cevap Sayısı 1
	Şuan Bu Konuyu Görüntüleyenler	Görüntülenme Sayısı 3128

29.02.08, 05:28	#2 (permalink)
Kullanıcı Profili tualim Administrator Kullanıcı Bilgileri Üyelik tarihi: Jan 2008 Mesajlar: 2.920 Konular: 3793 Puan Grafiği Rep Puanı:22464 Rep Gücü:20 RD: Teşekkür Ettiği Teşekkür: 125 207 Mesajına 2.103 Kere Teşekkür Edlidi :	3. YATIRIM ORTAKLIKLARI Yatırım ortaklıklarına ilişkin esaslar Seri:VI No; 4 ile belirlenmiştir. Yatırım ortaklıkları; sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslararası borsalarda veya borsa dışı organize piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek üzere anonim ortaklık şeklinde ve kayıtıl sermaye esasına göre kurulan sermaye piyasası kurumlarıdır. Yatırım ortaklıkları, hisse senetlerini satın aldıkları ortaklıkların herhangi bir şekilde sermayesine ve yönetimlerine hakim olmak amacı güdemezler. Esas sözleşmelerinde asgari sınırları belirtilmek kaydıyla, Portföy değerinin en az % 25 ‘ini devamlı olarak özelleştirme kapsamına alınmış KİT’ler dahil Türkiye’de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış yatırım ortaklıkları A tipi yatırım ortaklıkları olarak adlandırılır.  Yatırım Ortaklıklarının İşlevleri Portföy işletmek amacıyla, a) Ortaklık portföyünü oluşturmak, yönetmek ve gerektiğinde portföyde değişiklikler yapmak b) Portföy çeşitlendirmesiyle yatırım riskini, faaliyet alanlarına ve ortaklıkların durumlarına göre en aza indirecek biçimde dağıtmak c) Menkul kıymetlere, mali piyasa ve kurumlara, ortaklıklara ilişkin gelişmeleri sürekli izlemek ve portföy yönetimiyle ilgili olarak gerekli önlemleri almak d) Portföyün değerini korumaya ve arttırmaya yönelik araştırmalar yapmak.  Yatırım Ortaklıklarının Kuruluş Şartları Yatırım ortaklıklarının kuruluş izin alabilmeleri için portföy işletmeciliği faaliyetinde bulunmak üzere Kurula başvurmaları şarttır. Yatırım ortaklıklarına kuruluş ve faaliyet izni verilebilmesi için; a) Kayıtlı sermayeli olarak anonim ortaklık şeklinde ve hisse senetlerini halka arzetmek üzere kurulmaları b) Başlangıç sermayelerinin 100 milyar TL’den az olmaması c) Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması d) Ticaret ünvanlarında “Yatırım Ortaklığı” ibaresinin bulunması e) Esas sözleşmelerinin bu SPK’ya uygun olması f) Kurucularının müflis olmadığının veya yüz kızartıcı bir suçtan dolayı hükümlülüklerinin bulunmadığının tespit edilmiş olması gerekir. Ayrıca yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun Türk vatandaşı olmaları gerekir. Yatırım ortaklıkları, anonim ortaklık oldukları için bir yönetim kurulu tarafından temsil edilirler. Ortakların hisse senetleri vardır. Ani veya tedrici olarak kurulurlar. Hisse senetlerinin halka arzı, sermaye artırımı yoluyla yapıldığı takdirde “Hisse Senetlerinin Kurul Kaydına Alınmasına İlişkin Esaslar Tebliği” hükümlerine uyulur. Mevcut hisselerin halka arzında ise “ Hissedarların Ellerinde Bulunan Hisse Senetlerini Halka Arzetmelerine İlişkin Esaslar Tebliği” ne uyulur.  Yatırım Ortaklıklarında Kar Dağıtımı Yatırım ortaklığınca ihraç edilen hisse senetleri kuruluşta, yatırım ortaklığının tescil edildiği dönem itibariyle kar payına hak kazanır. Sermaye artırımı suretiyle yeni hisse senedi ihraçlarına ise, ihraç edilen hisse senetleri, yeni pay alma hakkının kullanımına ilişkin sirkülerin yayımlandığı hesap dönemi itibariyle kar payına hak kazanır. Yatırım ortaklıklarını nakdi sermaye artırımı nedeniyle çıkaracakları hisse senetlerinin satış süresi içinde, yeni pay alma hakkının kullanımına ilişkin sirkülerin yayımlandığı hesap dönemi sona ererse, hesap döneminin son gününün takip eden tarihten başlamak üzere, hisse senetlerinin geçmiş hesap dönemine ilişkin kar payı kuponları iptal edilerek satılır. Aynı esaslar yeni pay alma haklarının kullanılmasından sonra kalan payların satışında verilecek hisse senetleri için de geçerlidir. Şirketin karı; Portföyündeki menkul kıymetlerin alım satımından oluşan kar, gerçekleşen faiz, temettü ve benzeri gelirlerin toplamından, amortisman ve genel yönetim giderleri gibi giderlerin düşülmesinden sonra bulunan tutardır. Gerçekleşme deyimi faiz, temettü ve benzeri gelirlerin vadesinde, duyuru tarihinde ya da satış anında tahsil edilebilir hale geldiği durumu ifade eder. Dönem karının hesabında, portföydeki menkul kıymetlerin tahakkuk etmiş değer artışları dikkate alınmaz. Kar dağıtımında hesap dönemi itibariyle mevcut payların tamamı eşit şekilde kar payından yararlanır. 4. YATIRIM FONLARI Yatırım fonlarının kuruluş, faaliyet ilke ve kuralları, katılma belgeleri ve halka arzına ilişkin esaslar Seri :VII No.10 Tebliğ ile düzenlenmiştir. Yatırım Fonları; Kanun hükümleri uyarınca halktan katılma belgeleri karşılığı toplanan paralarla, belge sahipleri hesabına, riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre, aşağıda belirtilen varlıklardan oluşan portföyü işletmek amacıyla kurulan mal varlığıdır. a) Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye’de kurulan ortaklıklara ait hisse senetleri, özel ve kamu borçlanma senetleri, b) Türk Parasının Kıymetini koruma Hakkındaki 32 sayılı Karar hükümleri çerçevesinde alım satımı yapılabilen, yabancı özel ve kamu borçlanma senetleri ve hisse senetleri, c) Ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı olarak ihraç edilmiş ve borsalarda işlem gören sermaye piyasası araçları, d) Kurul’ca uygun görülen diğer sermaye piyasası araçları ve forward sözleşmeleri, Fon portföyleri, tanımda belirtilen varlıklardan her biri esas alınarak oluşturulabileceği gibi, varlık türleri itibariyle karma da olabilir.Fon içtüzüklerinde asgari sınırları belirtilmek kaydıyla, portföy değerinin aylık ağırlıklı ortalama bazda en az % 25 ‘ini devamlı olarak Türkiye’de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış fonlar A tipi fon olarak adlandırılır. A tipi yatırım fonları portföylerine yabancı vadeli işlem sözleşmelerini ve opsiyonları dahil edemezler.  Fon Türleri Yatırım fonları, içtüzüklerinde belirtilmek koşuluyla aşağıdaki türlerde kurulabilir. i) Fon portföyünün en az % 51’ini devamlı olarak, a) Kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırmış fonlar “ Tahvil ve Bono Fonu”, b) Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye’de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış fonlar “Hisse Senedi Fonu”, c) Belirli bir sektörü oluşturan ortaklıkların menkul kıymetlerine yatırmış fonlar “Sektör Fonu”, d) Kurul’un Seri:XI No.10 tebliğinin 3’üncü maddesinde tanımlanan iştiraklerce çıkarılmış menkul kıymetlere yatırmış fonlar “İştirak Fonu”, e) Seri XI No.10 tebliği’nin 2’inci maddesinde tanımlanan belli bir topluluğun menkul kıymetlerine yatıran fonlar “Grup Fonu”, f) Yabancı özel ve kamu sektörü menkul kıymetlerine yatırmış fonlar “Yabancı Menkul Kıymetler Fonu”, g) Ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırmış fonlar “Altın ve Diğer Kıymetli Madenler Fonu” ii) Portföyün tamamı; a) Hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve diğer kıymetli madenler ile bunlara dayalı sermaye piyasası araçlarından en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon portföy değerinin % 20’sinden az olmayan fonlar “Karma Fon”, b) Vadesine 90 günden az kalmış sermaye piyasası araçlarından oluşan fonlar “Likit Fon”, c) Portföy sınırlamaları itibariyle yukarıdaki türlerden herhangi birine girmeyen fonlar “Değişken Fon”, d) Borsa endekslerindeki oranlara göre endeks kapsamındaki hisse senetlerinden oluşan portföyü işleten fonlar “Endeks Fon”,olarak adlandırılır. Yukarıda sayılanlar dışında da, iç tüzüklerde belirtilmek suretiyle oluşturulacak portföy yönetim stratejilerine uygun fon türleri, Kurul’ca uygun görülmesi koşuluyla belirlenebilir. Fon içtüzüklerinde belirtilmek suretiyle, portföy değerinin aylık ağırlıklı ortalama bazda en az % 25’ini, devamlı olarak Türkiye’de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış fonlar A tipi, diğerleri B tipi olarak adlandırılır ve bu tipler fon türleri ile birlikte belirtilir. Katılma belgeleri önceden belirlenmiş kişi ve kuruluşlara tahsil edilmiş fonlar “Özel Fonlar” olarak adlandırılır.  Fonun Sona Ermesi Kurucunun iflası veya tasfiyesi halinde Kurul, fonu uygun göreceği başka bir kuruluşa tasfiye amacıyla devreder. Saklayıcı kurumun iflası halinde, kurucu fon varlığını Kurul’ca uygun görülecek başka bir kuruluşa devreder. Bu durumdan başka aşağıdaki nedenlerle sonar erer. a) Fon içtüzüğünde bir süre öngörülmüş ise bu sürenin sona ermesi, b) Fon süresiz ise kurucunun kurul’un uygun görüşünü aldıktan sonra 6 ay öncesinden feshi ihbar etmesi, c) Kurucunun fon kurma koşullarını kaybetmesi. Fonun son üç aylık dönem itibariyle dolaşımdaki pay sayısının ortalama olarak, toplam pay sayısının % 10’unun altına düşmesi halinde, Kurul fonun tasfiyesini isteyebilir. Fon denetçisi bu durumun oluşmasını takiben 6 işgünü içinde Kurul’a bildirmek zorundadır. Fon mal varlığı, fon içtüzüğündeki ilkelere göre tasfiye edilir ve tasfiye bakiyesi katılma belgesi sahiplerine payları oranında dağıtılır. Fesih anından itibaren hiçbir katılma belgesi ihraç edilemez ve geri alınamaz.  Yatırım Ortaklıkları ve Yatırım Fonlarını Tercih Nedenleri Yatırım ortaklıklarını ve yatırım fonlarını ortaya çıkaran başlıca iki faktör vardır. a) Küçük yatırımcıların yatırımlarında, portföy yönetiminde ve risk dağıtımında bir uzmandan yararlanma ihtiyacı ve büyük çapta bir portföyün vereceği imkanlarla riskten kaçınma, b) Oluşan belli tipteki portföy defalarca tekrarlanmasını bertaraf etmek. Buna göre yatırım ortaklıkları ve yatırım fonları, aşağıdaki unsurlardan oluşmaktadır: - Çok sayıda küçük sermaye sahibi, - Herkes için bir tip portföy, - Uzman eliyle portföy oluşturma ve yönetme, - Portföyde maksimum randıman ile minimum risk arasında optimal dengeyi sağlama, - Portföy hizmetlerini tek elden yürütme. 5. HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIKLAR Halka açık anonim ortaklıklar Türk Ticaret Kanunu ile birlikte Sermaye Piyasası Kanunu’na tümüyle tabi olan, Sermaye Piyasası Kanunu’nda “hisse senetleri halka arz edilen” şirketlerdir. Pay sahibi sayısı 100’ü aşan anonim ortaklıkların hisse senetleri halka arz olunmuş sayılır ve halka açık anonim ortaklık hükümlerine tabi olurlar. Böylece, Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi olarak Sermaye Piyasası Kurulu denetimine girerler. Halka açık şirketlerin halktan ilgi görmesi için şirketlerde şu faktörlerin bulunması gereklidir; - Güven, - Likidite, - Karlılık. Şirketlerin halka açılması ya da halka açık şirketlerin ve halka sunulan hisse senetlerinin çoğalması şu kaynaklardan olur; a) Doğrudan doğruya halka açık şirketlerin kurulup halka hisse senedi arz etmesi: Enflasyonun aşırı olmadığı, faiz oranlarının çok yüksek olmadığı dönemlerde de halkın tasarruf ve yatırım gücü yeterli ise bu yolla halka açılmak mümkündür. b) Kapalı şirketlerin halka açılması iki yolla olabilir: - Yatırım bankalarının, diğer bankaların ve devletin halka kapalı şirketlerdeki iştirak paylarını şirket kara geçtikten sonra halka devretmeleri, - Kapalı şirketlerin yeni ve büyük projeleri gerçekleştirmek amacıyla ve halka açılmak suretiyle sermaye arttırımı yapmaları ve yeni payları halka arz etmeleri. c) Kapalı şirketleri halka açmadan, sahipleri tarafından holdingler kurulması: Holding hisse senetlerine çekicilik kazandırmak için mevcut karlı şirketlerin hisselerinin bir bölümünün holdinge devredilmesi, bu hisseler karşılığında holdingten yönetime hakim olacak miktarda hisse alınması; holdingin geri kalan hisselerin halka açılması suretiyle toplanacak yeni fonlarla holdinge bağlı yeni şirketler kurulması, d) Halka açık şirketlerin sermaye arttırımları: Sermaye arttırımlarında prensip olarak artırılan sermayeden yeni pay alma hakkı eski ortaklara aittir ve eski ortaklar ve bu haklarını eski hisseleri oranında kullanabilirler ki buna “rüçhan hakkı” diyoruz.Sermaye arttırımları sonucu hisse senetleri parçalanır. --------------Tualimforum İmzam-------------- TUALİM Tualimforum kurallarını okuyunuz Lütfen. Forum kullanımı hakkında bilgi için TIKLAYINIZ%TIKLAYINIZ. Soru ve sorunlarınızı BURADAN bize yazabilirsiniz. Kurallara uymayan kişilerin tualimforum'a girişleri yasaklanacaktır. Lütfen imzanıza site adı, link içeren resimler koymayınız sorgusuz silinecektir.

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	son Mesaj
Sermaye Piyasası Kurulu İlköğretim Okulu Hakkari - Sermaye Piyasası Kurulu İlköğretim	Pelince	Anaokulu - İlköğretim	0	26.11.10 18:38
Sermaye Piyasası ve Finansal Kurumlar Tanımlar Ders Notları	SERDEM	Açıköğretim 4. Sınıf Ders Notları	0	26.05.09 04:33
Sermaye Piyasası 2007 Vize Soruları ve Cevapları	Betül	Geçmiş Yıllarda Çıkmış Açıkögretim Soruları	0	10.05.09 19:35
Sermaye Piyasası ve Finansal Kurumlar 2006 Final Soruları ve Cevapları	Betül	Geçmiş Yıllarda Çıkmış Açıkögretim Soruları	0	10.05.09 19:07
Sermaye Piyasası ve Finansal Kurumlar 2006 Vize Soruları ve Cevapları	Betül	Geçmiş Yıllarda Çıkmış Açıkögretim Soruları	0	10.05.09 16:58

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)