1921 ANAYASASI VE ÖZELLİKLERİ (TEŞKİLAT-I ESASİYE)
(20 Ocak 1921)
(Teşkilat – Esasiye Kanunu) : 20.01.1921- TBMM kabul etti. 24 maddedir. Yeni Türk devletinin temellerinin atıldığı açıklanmıştır. Egemenlik kayıtsız şartsız millete aittir. (Milli egemenlik) Monarşik yapı son buldu. Meclis Hükümeti sistemi var. TBMM Kurucu iktidar. TC yi TBMM yönetir. 1. Yasama, yürütme ve yargı güçleri TBMM’de toplanmıştır. (Güçler birliği) 2. Milli egemenlik ilkesinin kabul edildiği ilk anayasadır. 3. Türk tarihinin en kısa süreli anayasasıdır. 4. TBMM Başkanı aynı zamanda Devlet Başkanı’dır. 5. İlk ve tek yumuşak (kolay değiştirilebilir) anayasadır. 6. Kuvvetler birliği ilkesini benimsemiştir. 7. Hükümet, seçtiği vekiller tarafından yönetilir. 8. Seçimler iki yılda bir yapılır. Milli egemenlik yolunda önemli bir adım atıldı !
Kuvvetler birliği ilkesi benimsenmiştir !
Meclis Hükümeti sistemini benimsenmiştir !
YORUMU 1. “Halk kendi seçtiği vekillerle yönetiliyor” ki bu maddeden ayrı bir devletten bahsedildiğinden, yeni bir devletin kurulduğunun hukuki yönden belgelenmesidir. 2. Olağanüstü şartlarda hazırlanan, geçiş dönemi anayasasıdır. 3. Türkiye Cumhuriyetinin ilk anayasasıdır. 4. Bütün kuvvet ve kaynağını halktan alır. 5. Savaş nedeniyle bu anayasa kısa ve öz olmuştur. 6. Cumhuriyetin ilanı ile anayasaya bazı maddeler eklenmiştir. Bu Anayasa; Mustafa Kemal’in Meclise değişik zamanlarda sunduğu önergelerden oluşmuştur ! Demokratik ve devrimci bir özellik taşır. Vatandaş haklarına yer vermez ! 1921 Anayasası: Ø Milli Egemenlik ilk kez dile getirilir. Ø Türk tarihinin en yumuşak anayasasıdır. Ø Yasama ve yürütme yetkisi mecliste toplandığı için Meclis hükümeti söz konusudur. Ø Meclisin bakanları her zaman değişebilir. Ø Bakanlar kurulunun meclise kullanabileceği hiçbir silahı yoktur. Ø Bakanlar teker teker meclis tarafından seçilir. Ø Devlet Başkanlığı müessesi yok. Ø Meclis hükümeti; yasama ve yürütme, yasamada birleşmiştir. Ø Milletvekili seçimlerini 2 yılda bir yapılmasını öngörmüştür. Hangi ilin başkent olacağı karar verilmemiştir.