Ünite 1

Paranın tanımı: Satın alınan mal ve hizmetlerin bedelinin karşı tarafa aktarılmasına ya da borçların geri ödenmesinde genel kabul gören her şeydir.

Paranın fonksiyonları:

a)Değişim aracı olma: Satın alınan mal ve hizmetlerin bedellerinin ödenmesinde nakit ya da çek biçimindeki para kullanılmaktadır. Değişim aracı olarak paranın kullanılması mal ve hizmetin el değiştirmesi sırasında harcanan zamanı ortadan kaldırması nedeniyle ekonomik etkinliği artırmaktadır.

İşlem maliyeti: Mal ve hizmetin değiştirile bilmesi amacıyla harcanan süre işlem maliyeti olarak adlandırılır.

Not: Takasa dayalı bir ekonomide söz konusu işlem maliyeti oldukça fazladır.

Paranın özellikleri:

Standart olma: Bu sayede değeri kolayca öğrenile bilir.

Geniş ölçüde kabul görme: Bu sayede takasın gerektirdiği işlemlerin maliyeti azalır.

Bölüne bilir olma: Bu sayede değişimin gerçekleşmesi kolay olur.

Taşınması kolay olma: Bu sayede risk azala bilir.

Çabuk deforme olmama: Bu sayede uzun süre kullanıla bilir.

Kolayca taklit edilememe: Söz konusu değişim aracına olan güvenin artması.

b)Hesap birimi olma: Ekonomik değerlerin ölçümü amacıyla kullanılması. Mal ve hizmetlerin değerini para bazında ölçeriz.

Takas ekonominde N sayıda mal var ise

N(N–1)/2 ADET FİYATINA İHTİYAÇIMIZ OLUR.

Örnek: ekonomide kullanılan 1000 adet mal ve hizmet varsa gereksinim duyulan fiyat sayısı

1000(1000–1)/2=999.000/2=499.500 olarak bulunur.

c)Değer muhafaza aracı olma: Para zaman içerisinde satın alma gücünün elde tutulmasına sağladığı zaman bir değer muhafaza aracı olarak işlem görür.

Paranın gelişimi:

Mal para: Değerli madenlerin ya da değeri olan materyallerden meydana gelen para sistemine mal para adı verilir.

Gresham yasası: İlk kez 17 yy da yaşamış olan İngiliz SİR Edward Gresham tarafından gündeme getirilmiş olan İYİ PARA KÖTÜ PARA TEORİMİDİR.

T.C. MERKEZ BANKASI’NIN PARA ARZI TANIMLARI

Genellikle dar tanımlı para arzı: Olarak bilinen ve M1 gösterilen para tanımına ticari bankalarda ki vadesiz mevduat (resmi mevduatlar ve bankalar arasında ki mevduat hariç ) ve T.C merkez bankasındaki mevduat dâhil edilmektedir.

Geniş tanımlı para arzı: M2 ile gösterilmektedir.M2 para arzı tanımı M1 para arzına bankalarındaki vadeli mevduatlar ve mevduat sertifikalarının ilave edilmesiyle bulunmaktadır. Özellikle faiz oranlarının yüksek seyrettiği dönemlerde M2 ile M1 arasındaki fark açıklanmaktadır.

Nakit ikamesi: Ekonomide yerli para yerine yabancı para kullanımının yaygınlaşmasıdır.

Para tanımları:

M1=c+DD+DCB(DAR TANIMLI PARA ARZI)

NAKİT +TİCARİ BANKALARDAKİ VADESİZ MEVDUAT +MERKEZ BANKASI MEVDUATLARI

M2=M1+TD(GENİŞ TANIMLI PARA ARZI)

M1 PARA ARZI +TİCARİ BANKALARDAKİ VADELİ MEVDUAT

M2Y=M2+FX

M2 PARA ARZI + DÖVİZ TEVDİYAT HESABLARI

M2YR=M2Y+RP

M2Y PARA ARZI +REPODAKİ FONLAR

M3A=M2+BANKALARDAKİ RESMİ MEVDUAT

M3=M3A+M.B DİGER MEVDUATLAR

M3Y =M3+YURTİÇİ YERLEŞİKLERİN DÖVİZ TEVDİYATI

L=M3Y+REPO HESAPLARI+VARLIGA DAYALI MENKULKIYMETLER +POSTA ÇEKLERİ ÖZEL FİNAS KURUMLARINDAKİ KATILIM PAYLARI+YATIRIM FONLARI

Özet

Paranın neden bir tanım sorunu doğurduğunu ve iktisatçıların para kavramına yükledikleri Spesifik anlamı açıklaya bilmek: iktisatçılar parayı “satın alınan mal ve hizmetlerin karşı tarafa aktarılmasında ya da borçların geri ödenmesinde genel kabul gören her şey” biçiminde tanımlanır.

Para bir toplumdaki ekonomik organizasyonun temeli oluşturmakta dolayısıyla günümüz ekonomilerine damgasını vuran ihtisaslaşma ve iş bölümü ancak paranın fonksiyonlarını yerine getire bildiği bir ekonomide söz konusu ola bilmektedir.

Para adı verilen iktisadi olgunun bir ekonomik yapı içerisinde yerine getirmesi gereken işlevleri açıklaya bilmek: para genel olarak üç temel fonksiyonu üstlenmektedir. Değişim aracı olma, hesap birimi olma ve değer biriktirme aracı olma. Tarih içinde bu fonksiyonları özellikle değişim aracı olma fonksiyonunu yerine getiren çok çeşitli para biçimleri söz konusudur.

Paranın tarih boyunca geçirdiği dönüşüm sürecini ve bilgi işlem teknolojisindeki gelişmelerin para kavramına getire bileceği olası yenikleri açıklaya bilmek: takas ekonomisinin getirdiği kısıtlamalardan kurtula bilmek için ilk kez kullanılmasından bu yana paranın biçimi çok önemli değişiklikler göstermiştir. Paranın geçirdiği evrim içerisinde değerli madenlerin para yapılması ve bunlardan kâğıt paraya geçilmesi önemli bir değişimdir.

Diğer yandan önce çeklerin kullanılmaya başlanması ve daha sonra EFT-POS işlemlerinin devreye girmesi paranın evrimdeki önemli gelişmelerdir.

Ekonomik önemi ile para miktarının ölçülmesi konusunda ki farklı yaklaşımları ve ülkemizde kullanılan para stoku tanımlarını açıklaya bilmek: iktisadi açıdan önemine karşın paranın tanımlanması sonucu ister istemez para miktarının belirlenmesinde karşımıza çıkmaktadır. Bu konuda gerek iktisat teorisinin kullanılması gerektiğini savunanlar gerekse kanunun Ampirik olarak ele alınmasını savunanlar doyurucu cevaplar verememektedir.

Ülkemizde TC merkez bankası tarafından yapılan M1, M2, M2Y, M2R, M3A, M3Y ve L olarak adlandırılan çeşitli para stoku tanımlarına göre para miktarı ölçülmektedir.

alıntıdır