Ünite2

Devlet bütçesinin tarihi gelişimi

Bütçe hakkı: Egemenlik hakkının ulus temsilcilerine tanındığı toplumlarda meclis devlet gelir ve giderleri üzerinde tasarruf yetkisine sahiptir. Bu hak bütçe hakkıdır.

Not: İngiltere’de vergi hakkı ilk defa kral John tarafından 1215 yılında manga carta (büyük şart) belgesinde resmen belirtilmiştir.

Not: İngiltere’de vergi hakkı ilk defa kesin olarak 1688 de parlamentoya tanınmıştır.

Not: ABD de ilk defa vergi hakkı 1765 de pul yasasına(stamp act)karşı çıkan Amerikalılar İngilizlerin parlamentosuna kabul edilmedikleri için ödemeyeceklerini savundular.

Not: Tarih de bütçe hakkı ilk defa İngiltere de tanınmıştır.

Not: Fransa da yıllık bütçe hakkının ulus temsilcileri tarafından bugünkü anlamıyla kullanılmaya başlaması 1862 de olmuştur. Muhasebey-i umumiye ile Kabul edilmiştir.

Not: Mali anlamda ABD deki bağımsız hareketinin başlangıcı olarak çay vergisi kabul edilir.

Not: Temsilsiz vergi olmaz ilkesinin ABD savunmuştur.

NOT: BAGIMSIZLIK BEYANNAMESİ 04.07.1776 DA KABUL EDİLMİŞTİR.

Not: vergilerin krallık genel meclisine danışılarak alınmasını öngören ana yasal belge büyük özgürlük fermanıdır.

Not: İngiltere de kral ailesinin harcamaları ile diğer kamu giderlerinin ayrılması kamu giderinin yasama organınca onaylanması ilkesinin bir örneğidir.

Özet

Demokratik parlamenter sistemi ile gelişen bütçe hakkı parlamentosunun sahip olması gereken ilke: gelişmiş batı ülkelerinde bütçe hakkının ulus temsilcilerine tanınması demokratik parlamenterler rejiminin kurulması veya bağımsızlığın kazanılması ile gerçekleşmiştir. Örnek alınan tüm ülkelerde bütçe hakkının tarihi gelişiminin temelinde vergi hakkı ile kamu harcamalarının yasama organınca onaylanması ve denetimi bulunmaktadır.

İngiltere de bütçe hakkı nasıl gelişmiştir: İngiltere de MAGNA CARTA ile temelleri atılan vergileme hakkı 1688 hakları bildirgesi ile kesinleşmiştir. O tarihten sonra İngiltere de vergileme yetkisine dayanan bütçe hakkı parlamentoca kullanılmaya başlamıştır.

Fransa da bütçe hakkı nasıl gelişti: Fransa da genel meclislere danışılarak alınan vergileme kararlarına 1614 sonrası yapılan aykırı uygulamalar 1789 BÜYÜK DEVRİMLE sonuçlanmış ve kabul edilen anayasa ile bütçe hakkı meclise ait bir egemenlik hakkı halini almıştır.

ABD de bütçe hakkı: ABD de bütçe hakkı İngiltere ye karşı verilen bağımsızlık mücadelesi sonunda elde edilmiştir. 1776 da ilan edilen bağımsızlık sonrası 1791 anayasası ile ABD de bütçe hakkı yalnızca kongreye ait bir yasama yetkisine dönüşmüştür