III-KURUMLAR VERGİSİNDE VERGİLENDİRME REJİMİ
A-VERGİLENDİRİLMEYECEK KURUM KAZANÇLARI

1.MUAFİYETLER

1.Darphane, Damga Matbaası, Milli Piyango İdaresi ve Askeri Fabrika ve Atölyeler
Bu kuruluşların kurumlar vergisinden muaf olmaları kendilerine kuruluş kanunlarında öngörülen faaliyetlerle sınırlıdır (KVK m.4/h). Kuruluş kanunlarında öngörülen faaliyetlerin dışında bir faaliyet gerçekleştirmeleri durumunda bu faaliyetleri için muafiyetten yaralanamazlar.
2. Bazı Sağlık, Spor ve Eğitim-Öğretim Kuruluşları
Kurumlar Vergisi Kanunu’nda eğitim ve sağlık hizmetlerini, bilimsel faaliyetleri ve sporu teşvik etmek için bu faaliyetleri gerçekleştiren bazı kurumlara vergi muafiyeti tanınmıştır. Çünkü bu tür faaliyetler toplum için fayda sağlamaktadır. Diğer bir ifadeyle bu tür faaliyetlerden “kamu yararı” doğmaktadır. Muafiyet kapsamında olan kurumlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır (KVK m. 4 / a-b-;
i. Kamu kurum ve kuruluşlarının genel insan ve hayvan sağlığını korumak ve tedavi etmek amacıyla işlettiği işletmeler (hastaneler, sanatoryumlar, huzurevleri, hayvan bakımevleri, doğum evleri vb.)
ii. Kamu kurum ve kuruluşlarının ilim, fen güzel sanatlar ve tarım ve hayvancılığı öğretmek, yaymak, ıslah etmek ve teşvik etmek için işlettiği okullar, konservatuarlar, örnek fidanlıklar, müzeler, sergiler, tiyatrolar, bitki ve havyan ıslah ve üretim kurumları, yarış yerleri ve yayın evleri
iii. Kamu idare ve kuruluşları tarafından sosyal amaçla işletilen şefkat,rehin ve yardım sandıkları, sosyal yardım kuruluşları, aşevleri, ceza infaz kurumları vb. (KVK m.4-c)
iv. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile özerk spor federasyonlarına tescil edilmiş ait derneklere tescil edilmiş spor klüplerinin idman ve spor faaliyetinde bulunan iktisadi işletmeleri (KVK m.4-j)
v. Sadece idman ve spor faaliyetlerinde bulunan Anonim Şirketler(KVK m.4-j)
3. Sosyal Güvenlik Kuruluşları
Bu kurumlar topluma faydalı olan sosyal güvenlik hizmetlerini sundukları için muafiyet kapsamına alınmışlardır. Buna göre; SOSYAL GÜVENLİK KURUMU , Ordu Yardımlaşma Kurumu(OYAK) ve Memur Yardımlaşma Kurumu gibi kanunla kurulan emekli ve yardım sandıkları ve Sosyal Sigorta Kurumları kurumlar vergisinden muaftır (KVK m. 4/e).
4.Mahalli İdarelerce İşletilen Bazı İşletmeler
İl özel idareleri, belediyeler ve köyler tarafından ve bunların kurdukları birlikler veya bunlara bağlı müesseseler tarafından işletilen aşağıdaki kurumlar; kurumlar vergisinden muaftır (KVK m 4/ı-i). Su, havagazı ve soğuk hava deposu işletmeleri, Belediye sınırları içerisindeki yolcu taşıma işletmeleri, Mezbahalar, Köylere, köy birliklerine ve köy belediyelerine ait tarım işletmeleri ve Köylünün ortak ihtiyaçlarını gidermek için kullanılan hamam, çamaşırhane, değirmenler ve belediye sınırları içerisinde faaliyet gösteren yolcu taşıma işletmeleri
5. Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurumlar ve Kanunlarla Vergi Muafiyeti Tanınan Kurumlar
i. Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurumlar: (KVK m.4-m)Bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurumların muafiyetten ile yararlanabilmeleri ile ilgili şartlar; Maliye Bakanlığı’nca çıkartılan tebliğ ile belirlenmiştir. Buna göre; Bilim veya araştırma kurumunun anonim şirket veya vakıf şeklinde kurulmuş olması gerekmektedir. Amaç teknoloji üretmeye veya geliştirmeye yönelik olmalıdır. Kurumca yapılacak yatırımın yatırım teşvik belgesine sahip olması gerekir.Yetkili kuruluşların olumlu görüş bildirmeleri gerekir.Bakanlar kurulunca muafiyet tanınmalıdır.
ii. Özel Kanunlarla Vergiden Muaf Tutulan Kurumlar: Bu kurumlar; Kurumlar Vergisi Kanunu’nun dışında kendi özel kuruluş kanunlarıyla vergi dışı bırakılmışlardır. Örnek: 1600 Sayılı kanunla, Türk Kızılay Derneği, Türk Hava Kurumu, Yeşilay Derneği, Çocuk Esirgeme Kurumu, Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı vb. kuruluşlardır.
6.Kooperatifler
Kooperatifler; Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yazılı şartları taşımaları koşulu ile kurumlar vergisinden muaf tutulmuşlardır. Muafiyet şartları aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır(KVK m.4-k); Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması gerekmektedir. İdare meclisi (yönetim kurulu) başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi gerekmektedir. İhtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması gerekmektedir. Münhasıran ortaklar ile iş görülmesine dair hükümler bulunması ve bu hükme fiilen uyulması gerekmektedir. Bir üst birliğe üye olunması gerekmektedir. Ayrıca yapı kooperatiflerinin bu muafiyetten yaralanabilmeleri için bazı özel şartları daha taşımaları gerekmektedir .
NOT: Tüketim ve Taşımacılık kooperatifleri bu muafiyetten yararlanamazlar.
7. Bazı İdare ve Fonlar ve VAKIFLAR
Aşağıda yazılı kamu idareleri ve fonları da kurumlar vergisinden muaf tutulmuşlardır(KVK m 4/g). Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ve Özelleştirme Fonu, Milli Piyango İdaresi Başkanlığı KV’sinden muaftır. Ayrıca BAKANLAR KURULU’NCA VERGİ MUAFİETİ TANINAN VAKIFLAR da kurumlar vergisinden muaftır.
8. Kreş Konukevleri ve Kantinler
Kreş, konukevleri ve askeri kışlalardaki kantinlerin muafiyetten yararlanabilmeleri için bazı şartlar vardır(KVK m.4/d). Bu kuruluşların; Genel ve özel bütçeli idarelere ait olmaları gerekmektedir. Sadece bunların mensuplarına hizmet vermeleri gerekmektedir. Kâr amacı gütmemeleri gerekmektedir. Üçüncü kişilere kiralanmamaları gerekmektedir(bizzat ait oldukları kurum tarafından işletilmeleri gerekmektedir. Bu şartların birinin dahi ihlal edilmesi durumunda muafiyetten yararlanılamamaktadır.
9.Fuar, Sergi ve Panayırlar
Sadece kamu kurum ve kuruluşlarının düzenledikleri fuar, sergi ve panayırlar vergiden muaftır(KVK m.4-ç). Muafiyetten yararlanabilmek için hükümetten veya yetkili mercilerden izin alınması gerekmektedir.
10.KOBİ’lere Kredi Sağlayan Kurumlar
KOBİ’lerin sermaye yetersizliğini gidermek amacıyla sadece bu kuruluşlara kredi sağlayan kurumların teşviki için kredi sağlayan kurulumlara; kurumlar vergisi muafiyeti tanınmıştır. Ancak bu kurumların kanunda yazılı şartları taşımaları gerekmektedir. Bu şartlar(KVK m.4-l);
11.Organize Sanayi Bölgelerini ve Küçük Sanayi Sitelerini Kurmak ve Geliştirmek İçin Kurulan Birlikler
12.Yaptıkları iş veya sundukları hizmet karşılığında resim veya harç alan kamu kuruluşları



2.İSTİSNALAR
2.1. İştirak kazançları İstisnası
Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre bir kurumun iştirak ettiği başka bir kurumdan elde ettiği iştirak kazançları vergiden istisnadır (KVK m.5/1-a). İstisnanın gerekçesi ise “mükerrer vergilemeyi” önlemektir. Çünkü iştirak kazancı olarak kabul edilen kazanç, önceden vergilendirilmiştir. Kurumların iştirak kazançları istisnasından yararlanabilmeleri için bazı şartlar vardır .
Dar mükellef anonim ve limitet şirketlerin sermayesine iştirak eden kurumlar da bu istisnadan yararlanabilmektedirler. Ancak şu şartları taşımaları gerekmektedir(KVK m.5-1);
 İştirak payı en az %10 olmalıdır.
 İştirak payı en az 1 yıl elde tutulmalıdır.
 İştirak kazancı üzerinde İştirak edilen ülke kanunlarınca en az %15 gelir ve kurumlar vergisi yükü olmalıdır.
 İştirak kazancı kurumlar vergisi beyan tarihine kadar Türkiye2ye transfer edilmelidir.

2.2. Kooperatiflerde Geri Ödeme ve Risturn Kazançları İstisnası
Kooperatif ortaklarının yönetim giderleri olarak ödedikleri paraların bir kısmı harcanmayarak geri iade edilirse iade edilen bu tutarlar, vergiden istisna edilmiştir(KVK m.5-1-i). Bunun dışında ayrıca kooperatif ortakları için hesaplanan risturnlar da vergiden istisna edilmiştir(KVK m.5-1-i).

2.3.Yatırım Fonlarının ve Yatırım Ortaklıklarının Portföy İşletmeciliğinden Doğan Kazançları
Sermaye piyasasının gelişimini teşvik etmek için portföy işleten yatırım fonlarının ve ortaklıklarının bu faaliyetlerden elde ettikleri kazançları kurumlar vergisinden istisna tutulmuştur. İstisna kapsamındaki kazançlar şunlardır(KVK 5/1-d).
i. Türkiye’de kurulu Menkul kıymetler yatırım fonları ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları,
ii. Portföyü Türkiye’de kurulu borsalarda işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayanan yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları
iii. Girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları,
iv. Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları,
v. Emeklilik yatırım fonlarının kazançları
vi. Konut finansmanı fonları ile varlık finansmanı fonlarının kazançları

2.4. Kurumların rüçhan hakkı kuponlarının satışından elde ettikleri kazançlar: Rüchan hakkı; öncelik hakkı anlamına gelmektedir. Kurumlar ilk kurulduklarında veya sermaye artırımına gittiklerinde hisse senedi çıkartabilmektedirler. Çıkarttıkları hisse senetlerinin bir kısmını alma konusunda kurumun ortakları öncelik hakkına sahiptiler. Ortakların sahip olduğu bu hakkı temsil etmek üzere hisse senetlerinden ayrı olarak “rüchan hakkı kuponları” çıkartılmaktadır. Rüchan hakkı kuponunu elinde bulunduranlar kurumun çıkarttığı hisseleri alma konusunda öncelik hakkına sahiptiler. Rüchan hakkı kuponları temsil ettikleri hisse senetlerinden ayrı olarak piyasada alınıp satılabilmektedirler. Kurumların en az iki yıl sahip oldukları rüchan hakkı kuponlarını satmalarından elde ettikleri kazançların %75’i kurumlar vergisinden istisnadır(KVK m.8/5).

2.5.Emisyon Primi İstisnası
Şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları hisse senetlerini itibarî değerlerinin üzerinde elden çıkartabilmektedirler. İtibari değer; hisse senedinin üzerinde yazılı olan değerdir. Herhangi bir kurumun çıkarttığı hisse senetlerine olan talebin yüksekliği hisse senetlerinin itibari değerinden daha yüksek bir fiyattan satılabilir. Bu şekilde ilk çıkarttıkları senetleri itibari değerinin üzerinde satılan kurumlar bir kazanç elde etmektedirler. Bu kazanca emisyon primi adı verilir. Emisyon primi kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmişlerdir(KVK m.5/1).

2.6.Kurumların Yurt Dışındaki İşyerleri Ve Daimi Temsilcileri Aracılığıyla Elde Edip Türkiye’ye Getirdikleri Kazançları
Bu kazançların doğduğu ülke kanunlarına göre en az %15 gelir ve kurumlar vergisi yükü taşıması ve kazancın kurumlar vergisi beyan tarihine kadar Türkiye’ye getirilmesi gerekmektedir(KVK m.5/1-g).

2.7.Kurumların Yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj işleri ve teknik hizmetlerden sağlanan ve Türkiye'de genel netice hesaplarına intikal ettirilen kazançlar(KVK m.5-1-h)

2.7.Eğitim – Öğretim İşletmeleri Kazanç İstisnası
Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okulları, Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı’nın belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde beş vergilendirme dönemi kurumlar vergisinden müstesnadır. İstisna, okulların faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden itibaren başlar(KVK m.5/1-ı).

2.8.İştirak Hisselerinin ve Gayri menkullerin, Kurucu sentlerinin ve intifa senetlerinin Elden Çıkartılmasından Elde Edilen Kazançlar
Kurumların en az iki yıl aktiflerinde kayıtlı olan iştirak hisselerini ve gayri menkullerini, kurucu senetlerini ve intifa senetlerini satarak elde ettikleri kazançlarını sermayelerine eklemeleri şartıyla, elde ettikleri bu kazançların %75’i kurumlar vergisinden istisna bırakılmışlardır (KVK m.5/e).İstisnadan yaralanabilmek için sermayeye ilave işleminin satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar yapılması gerekmektedir.
Tam mükellef sermaye şirketi dışındaki kurumlar ile dar mükellef kurumlarda satıştan doğan kazancın sermayeye eklenmesi şart değildir. Bu kurumlar elde ettikleri kazançları özel bir fon hesabına alınır.
Sermayeye eklenen veya özel fon hesabına alınan bu kazançlar beş yıl içerisinde işletmeden çekilirse veya dar mükellefler yurt dışına çıkartırlarsa veya kurum tasfiye edilirse o yılın kazancı sayılır ve vergilendirilir.



B.VERGİLENDİRİLECEK KURUM KAZANÇLARI

1.Matrahın Tespiti
Vergilendirmeye esas tutar, safi kurum kazancıdır. Kurumlar Vergisi; Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1.maddesinde sayılan mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Safi kurum kazancı, kurumlar vergisinin matrahını oluşturmaktadır.
Safi tutara ulaşabilmek için, brüt kazançtan indirilebilecek bazı giderler vardır. Bu giderler kazancın elde edilmesi ile ilgili giderler ve kanunun çeşitli amaçlarla indirilmesini uygun gördüğü giderlerden oluşmaktadır. Ancak muhasebe kayıtlarında gider olarak gösterilen bazı tutarların brüt kazançtan indirilmesi kanunla yasaklanmıştır.

1.1.Kurum Kazancından İndirilebilecek Giderler

a.Ticari kazançtan düşülebilecek giderler: Öncelikle brüt kurum kazancından, kazancın elde edilmesiyle ilgili giderler düşülmektedir(KVK m.8). Bu giderler, Gelir Vergisi Kanunu’nda ticari kazançlardan düşülebilecek giderlerdir(KVK m.8). Düşülebilecek bu giderler gelir vergisi kısmında anlatıldığı için burada tekrar değinilmeyecektir.
b.Diğer giderler; Kurum kazancının tespitinde, ikinci olarak varsa aşağıdaki giderler düşülür(KVK m.8):

1. Menkul kıymet ihraç giderleri
2. İlk tesis ve taazzuv giderleri
3. Eshamlı komandit şirketlerde komandite ortağın kar hissesi ,
4.Genel kurul toplantı giderleri, bölünme, birleme, devir, fesih tasfiye giderleri,
4. Bazı bağış ve yardımlar(KVK m.10)
i. Kamuya ve bilim kuruluşlarına makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5'ine kadar olan kısmı.
ii. Kamuya bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu yapımı dolayısıyla yapılan harcamalar veya bağış ve yardımların tamamı ve tarihi eserlerin bakım onarımı için yapılan bağışların tamamı
5. Geçmiş beş yıl zararları (KVK m.9)
6. Katılım bankalarında katılım hesabı karşılığında ödenen kâr payları.
6.AR-GE İndirimi : İşletme bünyesinde gerçekleştirilen yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik AR-GE harcamalarının %40’ı indirilir.

1.2. Kurum Kazancından İndirilemeyecek Giderler
Kurumlar Vergisi Kanunu’nda kazançtan indirilemeyecek giderler, 11.maddede sayılmıştır. Bunlar başlıklar halinde aşağıda açıklanmıştır.

1.Öz sermaye ve örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler, kur farkları vb. giderler
2.Sermaye şirketlerince transfer fiyatlaması yoluyla dağıtılan örtülü kazançlar.
4. Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan ihtiyat akçeleri
5.Dar mükellefiyete tabi kurumların ana şubelerine yaptıkları bazı ödemeleri
6.Bu kanuna göre hesaplanan Kurumlar Vergisi ile her türlü para cezaları, vergi cezaları ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler.
7.Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri.
8.İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayan taşıtların giderleri ile amortismanları.
9.Hisse senetlerinin itibari değerinin altında ihracından doğan zararlar
10. Alkollü içkiler ve tütün mamullerinin reklam giderlerinin %50’si

Gider olarak gösterilen bu kalemler, net kurum kazancından indirilmemektedirler.

Örtülü Sermaye
Kurumların ortaklarından veya ortakları ile ilişkili olan kişilerden dolaylı veya doğrudan elde edip işletmede kullandıkları borçlar, hesap dönemi içinde herhangi bir tarih itibariyle kurumun öz sermayesinin üç katını aşıyorsa, aşan kısım örtülü sermaye sayılır(KVK m.12).
Transfer Fiyatlaması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı
Kurumlar ilişkili kişilerle emsaline uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet alım satımında bulunmaları durumunda kazanç kısmen veya tamamen transfer fiyatlaması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı sayılır(KVK m. 13).

C-KVK’YA GÖRE VERİLECEK BEYANNAMELER VE VERGİNİN ÖDENMESİ
Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre üç tür beyanname verilir. Bunlar; Yıllık Beyanname, Muhtasar Beyanname ve Özel Beyannamedir.

1.Yıllık Beyanname
1.1.Beyannamenin Verilme Zamanı ve Verileceği Mercii
Kurumlar Vergisi beyannamesi, hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın 15. günü akşamına kadar mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilir(KVK m.25). Normal koşullarda hesap dönemi; 1 Ocak ile 31 Aralık( takvim yılıdır) arasıdır. Bu durumda herhangi bir yıla ilişkin beyanname, izleyen yılın Nisan ayının 15. günü akşamına kadardır. Örneğin 2005 yılında elde edilen kurum kazancı 2006 yılının nisan ayının 15. günü akşamına kadar beyan edilir.
Dar mükellefiyette vergi muhatabının Türkiye'yi terketmesi halinde Kurumlar Vergisi beyannamesi memleketi terkten önceki onbeş gün içinde verilir(KVK m.25).
Mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi, Tam mükellefler için, kurumun kanuni veya iş merkezinin bulunduğu yerin; Dar mükellefler için, kurumun Türkiye'deki işyerinin veya daimi temsilcisinin bulunduğu yerin; Türkiye'de işyeri veya daimi temsilcisi olmadığı takdirde yabancı kuruma kazanç sağlayanların bağlı olduğu; vergi dairesidir(KVK m.25).

1.2.Verginin Tarhı
Kurumlar vergisi kanunda belirtilen vergi matrahının kurumlar vergisi oranı ile çarpılması suretiyle tarhedilir. Vergi matrahı, beyan edilen net kurum kazancından kanunda öngörülen indirimler düşüldükten sonraki tutardır. Kurumlar vergisinin oranı, %20’dir(KVK m.32). Beyanname üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi tarhiyata muhatap kişi adına tarh edilmektedir.

Vergi tarhiyatı(KVK m.16);
i. Kanuna göre mükellef olanların tüzel kişiliği namına;
ii. İktisadi kamu müesseselerinden, derneklere ve vakıflara ait iktisadi işletmelerden tüzel kişiliği haiz olmayanların vergisi, bunların bağlı oldukları kamu tüzel kişileri veya dernek veya vakıf namına;
iii. Dar mükellefiyete tabi yabancı kurumların vergisi bunlar hesabına Türkiye'deki müdür veya temsilcileri, müdür veya temsilcileri mevcut değil ise, kazanç ve iratları yabancı kuruma sağlayanlar adına yapılır(KVK m. 28).
Tarh zamanı, Kurumlar Vergisi beyannamenin vergi dairesine verildiği günde, beyanname posta ile gönderilmişse, vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi takip eden üç gün içinde tarh edilir(KVK m.16).

1.3. Kurumlar Vergisinde Geçici Vergi Uygulaması
Kurumlar vergisi mükellefleri, cari vergilendirme döneminin kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120 nci maddesinde belirtilen esaslara göre kurumlar vergisi oranında geçici vergi öderler(KVK m.32). Geçici verginin oranı da %20’dir. Geçici vergi, mükellefin verdiği “geçici vergi beyannamesi” üzerinde belirtilen matraha göre takvim yılının üçer aylı dönemleri itibariyle hesaplanır. Yıl içerisinde ödenen geçici vergiler toplanır, yıl sonunda verilen yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden düşülür. Böylece ödenecek net vergi miktarı tespit edilmiş olur. Bir takvim yılında dört adet geçici vergi dönemi vardır. Geçici vergi üçer aylık dönemleri izleyen 2. ayın 10. günü akşamına kadar beyan edilir ve 17. gücü akşamına kadar ödenir. Geçici vergi dönemleri ve beyan ve ödeme zamanları aşağıdaki tablodaki gibidir.

1.4.Verginin Ödenmesi
Yıllık beyan üzerine tarh olunan vergi beyannamenin verileceği ayın sonuna kadar ödenir. Buna göre hesap dönemini izleyen dördüncü ayın sonuna kadar bir defada vergi ödenir. Eğer normal hesap dönemi söz konusu ise(takvim yılı esası) Nisan ayının sonuna kadar vergi ödenmiş olur. özel hesap dönemi benimsenmişse hesap dönemini izleyen 4. ayın sonuna kadar vergi ödenmiş olur(KVK m.29).

2.Muhtasar Beyanname
Muhtasar beyannameyi stopaj yapanlar vermektedir. Kurumlar vergisinde Stopajla ilgili yeni düzenleme yapılmıştır.

2.1.Kurumlar Vergisinde Stopaj(Vergi Kesintisi) Uygulaması
Stopaj yakmakla yükümlü olanlar(KVK m.15);
 kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar,
 ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler,
 dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,
 gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı,
 zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabına göre tespit etmek zorunda olan çiftçilerdir.
Stopaja tabi kazançlar;
 Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde ödenen hak ediş bedelleri
 Kooperatiflere ait taşınmazların kiralanması karşılığında kooperatiflere yapılan ödemeler
 Her türlü tahvil-bono faizleri ile TOKİ ve Öİ tarafından çıkartılan menkul kıymet gelirleri
 Mevduat faizleri
 Katılım bankalarınca katılım belgesi karşılığında ödenen kar payları
 Kar ve zarar ortaklığı belgeleri karşılığında ödenen kar payları
 REPO ve Ters REPO gelirleri
 Vergiden muaf kurumlara dağıtılan hisse senedi kar payları ve iştirak hisseleri
 Yatırım fonları ve portföy işleten kurumların dağıttığı kar payları (emeklilik yatırım fonları hariç)
Bu kurumlar; “vergi sorumlusu” sıfatı ile vergi kesmektedirler. Bu şekilde kesilip vergi dairesine yatırılan vergiler, daha sonra kesintiye tabi olan kurumun vergisinden düşülür. Stopaj Oranı %15’dir. Stopaj aylık yapılmaktadır. Bir ay içinde kesilen vergiler izleyen ayın 20.günü akşamına kadar MUHTASAR BEYANNAME ile beyan edilecek ve 26. günü akşamına kadar ödenecektir.

2.2. Dar Mükelleflerde
Dar mükellef kurumlar, Türkiye’de elde ettikleri bazı kazançlar üzerinden tevkifat yoluyla (kaynakta kesinti) vergi ödemektedirler(KVK m.24). Bu uygulamada vergiyi kesmekle sorumlu olanlar; dar mükellef kurumlara bu geliri sağlayan(ödemeyi yapan) kurumlardır. Ödemeyi yapan kurumlar ödemeyi yapmadan önce, yapılacak ödemenin vergisini keserek dar mükellef adına “Muhtasar Beyanname” ile vergi dairesine beyan edip vergiyi yatırmaktadır.
Dar mükelleflerin tevkifata tabi kazanç ve iratları (KVK m.30);
• serbest meslek kazancı,
• yıllara yaygın inşaat onarım işleri için ödenen hakedişler
• gayrimenkul sermaye iradı,
• menkul sermaye iradı(GVK 75/1-2-3-4 hariç).
• Telif, imtiyaz, ihtira, işletme, ticaret unvanı, alameti farika ve benzeri gayri maddî hakların satışı, devir ve temliki mukabilinde alınan bedeller % 15 oranında kurumlar vergisi tevkifatına tabidir.
Tavkifatı yapacak olanlar; dar mükellef durumunda olan kurumlara yukarıda yazılı kazanç ve iratları sağlayanlardır. Kazanç ve iratları sağlayanlar, kurumlar vergisi tevkifatına tabi kazanç ve iratları nakden veya hesaben dar mükellef kuruma ödeyen veya tahakkuk ettiren gerçek ve tüzel kişilerdir. Vergi tevkifatı bu kazanç ve iratların gayrisafi miktarları üzerinden yapılır.
Örnek; Dar mükellef bir yapancı kurum olan KLM limited Şirketi, sahip olduğu bir işyerini AC A.Ş.’ye kiraya vermiştir. AC. A.Ş. her ay ödediği kira bedeli üzerinden vergi tevkifatı yapacak ve muhtasar beyanname ile beyan edecektir.
Beyanname verme ve vergi ödeme zamanı; Dar mükelleflere yukarıda sayılan ödemeleri yapanlar, bir ay içinde nakden veya hesaben ödedikleri veya tahakkuk ettirdikleri kazanç ve iratlar ile bunlardan kestikleri kurumlar vergisini izleyen ayın yirminci günü akşamına kadar bağlı bulundukları vergi dairesine muhtasar beyanname ile bildirirler ve 26. günü akşamına kadar öderler.

3.Özel Beyanname
Özel beyanname, dar mükellef kurumların Türkiye’de elde ettikleri arızi kazançları ve değer artış kazançlarını beyan ettikleri beyannamedir(KVK m.26). Arızi kazançlar ve değer artış kazançları, Gelir Vergisi Kanunu'nun 80'inci maddesinde düzenlenen ve yedinci gelir unsuru olarak ifade edilen “ Diğer Kazanç ve İratlardır”. Ancak telif, imtiyaz, ihtira, işletme, ticaret unvanı, alameti farika ve benzeri gayri maddi hakların satışı, devir ve temliki karşılığında alınan bedeller özel beyanname ile beyan edilmemektedir(KVK m.26). Özel Beyanname, yabancı kurum veya Türkiye'de namına hareket eden kimse tarafından, bu kazançların elde edilme tarihinden itibaren 15 gün içinde vergi dairesine beyanname ile bildirilir ve aynı süre içinde ödenir.
Örneğin bir defaya mahsus olmak üzere Türkiye’de ulaştırma işi yapan yabancı bir firma, ulaştırma faaliyeti karşılığında elde ettiği kazancı, kazancın elde edildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde özel beyanname ile beyan eder ve aynı sürede vergisini öder.



IV: KURUMLAR VERGİSİYLE İLGİLİ ÖZELİKLİ DURUMLAR
A.TASFİYE HALİNDE KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMASI
Tasfiye, kurumun faaliyetlerine son verilmesi için yapılan bir işlemdir. Tasfiyeyle birlikte faaliyeti sona eren kurumun tasfiye karı kurumlar vergisine tabidir. Tasfiye işlemlerini yapmak üzere tasfiye memurları atanır. Tasfiye memurları, tasfiye ettikleri kurumun karından öncelikle devletin alacaklarını ödemek zorundadırlar. Aksi takdirde bu alacaklar kendi mal varlıklarından tahsil edilir.
Tasfiye sürecine girmiş olan bir kurum için, vergilendirme dönemi olarak hesap dönemi uygulaması yerine tasfiye dönemi uygulaması söz konusu olur.Tasfiye dönemi, tasfiyeye giriş tarihinden başlar ve aynı hesap döneminin sonuna kadar birinci tasfiye dönemi sayılır (KVK m.17). Sonraki gelen her bir takvim yılı ayrı birer tasfiye dönemi sayılır(KVK m. 17).
Her tasfiye dönemi için tasfiye döneminin sonunda tasfiye memurlarınca tasfiye beyannamesi verilir ve vergi hesaplanıp ödenir(KVK m.17). Beyanname her bir dönemin sonunu izleyen 4. ayın 15. günü akşamına kadar kurumun bağlı bulunduğu vergi dairesine verilir. Tasfiye tamamlanınca tüm dönemleri kapsayacak şekilde kar veya zararı gösteren genel bir tasfiye beyannamesi verilir. Bu beyanname tasfiyenin tamamlanmasından itibaren 30 gün içinde verilir.



B.BİRLEŞME VE DEVİR HALİNDE KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMASI
Birleşme; bir veya birden fazla kurumun kendilerini feshederek başka bir kurumla birleşmelerini ifade etmektedir(KVK m.18). birleşme halinde vergi matrahı birleşme kârıdır.
Kurumlar vergisi kanuna göre gerçekleşen bazı şirket birleşmeleri devir kabul edilmektedir. bir birleşmenin devir kabul edilebilmesi için(KVK m.19); (1)hem kendisini fesheden hem de birleşilen kurum tam mükellef olmalıdır. Devralan kurum devreden kurumun bilançosunu olduğu gibi devralmalı ve kendi bilançosuna geçirmelidir.
Devir kabul edilen şirket birleşmelerinde devirle gerçekleşen değer artışından doğan kazançlar vergilendirilmemektedir. Ancak feshonulanan kurumun devredilmeden önce mevcut olan kazançları için vergilendirme yapılacaktır.
Ancak devir durumunda vergi ödememek için ; her iki kurum tarafından devir beyannamesi düzenlenip 30 gün içinde verilmeli ve devralan kurum devreden kurumun önceden tahakkuk etmiş tüm vergi borçlarını ödeyeceğini taahhüt etmelidir(KVK m.20).
Ayrıca bölünme ve hisse değişimi durumlarında da oluşacak kazançtan kurumlar vergisi alınmaz.

SERVET ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER
Türk vergi sisteminde; Veraset ve İntikal Vergisi, Motorlu Taşıtlar Vergisi, Emlak Vergisi olmak üzere üç temel servet vergisi vardır.
Türkiye’de uygulanan servet vergilerinden, Veraset ve İntikal Vergisi, servet transferi, üzerinden alınan bir vergi iken, Motorlu Taşıtlar Vergisi ile Emlak Vergisi servet sahipliği üzerinden alınan özel vergilerdir.

I-VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ
Veraset ve intikal vergisi, karşılıksız servet transferleri üzerinden alınan ve “veraset” ve “Diğer intikaller” şeklinde iki ayrı konu üzerinden alınan bir vergidir. Türk vergi sistemine, 7338 sayılı Kanun’la 08.06.1959 tarihinde dahil olmuştur.



A-Verginin Konusu-Mükellefi-Vergiyi Doğuran Olay
1.Verginin Konusu
Veraset ve intikal vergisinin konusu, hem mülkilik ve şahsilik ilkelerini içerecek şekilde oluşturulmuştur. Buna göre veraset ve intikal verginsin konusu aşağıdaki şekilde üç temel üzerine oturtulmuş bir yapıdan oluşmaktadır. Verginin konusu;
• Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde bulunan şahıslara ait malların (ister yurt içinde isterse yurt dışında olsun)
• Türkiye'de bulunan malların (ister yerliye ister yabancıya ait olsun)
• Türk tabiiyetinde bulunan şahısların yabancı memleketlerde iktisap edecekleri malların
Veraset veya herhangi bir yolla karşılıksız(ivazsız) olarak bir şahıstan diğer şahsa intikalidir (VİVK m.1).
Verginin konusu incelendiğinde, “veraset yoluyla gerçekleşen intikaller” ve “diğer yollarla gerçekleşen karşılıksız intikaller” olmak üzere iki ayrı alt konunun olduğu gözlemlenmektedir. Veraset yoluyla gerçekleşen intikallerde, ölen kişinin bıraktığı mirasın vergilendirilmesi söz konusudur. Burada her bir mirasçı, kendisine düşen miras payı üzerinden vergi ödemektedir. Diğer yollarla gerçekleşen karşılıksız intikaller, yarış ve çekilişlerde kazanılan ayni veya nakdi mallar, bağışlar, hediyeler vb. mal intikalleridir.


2.Mükellefi
Verginin mükellefi kendisine mal intikal eden gerçek veya tüzel kişilerdir. Veraset durumunda verginin mükellefi, mirasçılardır. Yarış ve müsabaka vb. organizasyonlardan ikramiye veya bahis kazanılması durumunda mükellef, ikramiye veya bahsi kazananlardır. Benzer şekilde bağışlarda, kendisine bağış yapılan kişiler vergi mükellefidirler.
Ancak bir Türk vatandaşının Türkiye dışında bulunan malını veraset yoluyla veya başka bir şekilde karşılıksız olarak iktisab eden (alan) ve Türkiye'de ikametgahı olmayan yabancı şahıs, veraset ve intikal verginsin mükellefi değildir.
3.Vergiyi Doğuran Olay
Vergiyi doğuran olay, vergiye tabi bir malın intikal etmesidir. Veraset yoluyla intikallerde, ölen kişinin bıraktığı mirasın mirasçılara dağıtılmasıdır. Yarış ve çekilişlerde, yarış veya çekilişin kazanılmasıdır.


B-Muafiyet ve İstisnalar
1.Muafiyetler
Veraset ve intikal vergisi kanunu’nun üçüncü maddesinde; kendisine miras veya karşılıksız bir intikal gerçekleşen bazı kurumların vergiden muaf tutulduğu ifade edilmektedir. Vergiden muaf olanların ortak özellikleri, kamu kurum ve kuruluşu olmaları veya kamu yararına iş görmeleridir. Kanunun 3. maddesine göre;
• Kamu idareleri, emekli ve yardım sandıkları, sosyal sigorta kurumları, kamu yararına hizmet eden cemiyetler,
• Siyasi partiler ve bunlara ait olan veya bunların aralarında kurdukları teşekküllerden Kurumlar Vergisine tabi olmıyanlar;
• Yukarıki fıkrada sayılanlar dışında kalan tüzel kişilere ait olup toplumun yararı için ilim, araştırma kültür, sanat, sıhhat, eğitim, din, hayır, imar, spor gibi maksatlarla kurulan teşekküller;
• Yabancı Devletlerin Türkiye'de bulunan elçi, maslahatgüzar ve konsolosları (Fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluklara mensup olan ve o devletin tabiyetinde bulunan memurları ve Türkiye'de resmi bir vazifeye memur edilenler ile bu sayılanların aileleri Veraset ve intikal vergisinden muaf tutulmuşlardır.


2. İstisnalardan Bazıları
Veraset ve intikal vergisinden istisna edilen mal intikalleri kanunun 4. maddesinde fıkralar halinde sayılmıştır. Bunlardan bazıları;
• Veraset tariki(yoluyla) ile intikal eden ev eşyası ile murise(miras bırakan) ait zat eşyası ve aile hatırası olarak muhafaza edilen tablo, kılıç, madalya gibi eşya;
• Menkul ve gayrimenkul mallardan evlatlıklar da dâhil olmak üzere füruğ ve eşten her birine isabet eden miras hisselerinin 2006 yılı için 83.139 YTL’si (füruğ bulunmaması halinde eşe isabet eden miras hissesinin 166.375 YTL’si);
• Örf ve âdete göre verilmesi mutat bulunan hediye, cihaz, yüzgörümlüğü ve drahomalar (Gayrimenkuller hariç);
• Bütün sadakalar;
• Şehitlerden, ana, baba, eş ve füruğa kalan mallardan füruğ ve eşten her birine isabet eden miras hisselerinin 2006 yılı için 83.139 YTL’si (füruğ bulunmaması halinde eşe isabet eden miras hissesinin 83.139 YTL’si);
• İvazsız(karşılıksız) suretle vaki intikallerin 1.919 YTL’si
• Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyelerin 1.919 YTL’si; vergiden istisna edilmiştir.


C-VERGİ MATRAHI-VERGİ TARİFESİ VE VERGİNİN TARHI
1. Vergi Matrahı
Veraset ve intikal vergisine tabi olan mallar, gayrimenkul mallar veya menkul mallar olabileceği gibi işletmeler de olabilir. Bu nedenle, intikal eden malların ve diğer iktisadi kıymetlerin bedellerinin bilinmesi vergi matrahını hesaplamak için önemlidir. Veraset ve İntikal Vergisinin matrahı, intikal eden malların Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bulunan değerlerinden oluşmaktadır.
İntikal eden ticari işletmelerde değerlemede ticari sermayenin bilinmesi önem arzetmektedir. Ticari sermaye; bilanço esasına göre defter tutanlarda ölüm tarihine takaddüm eden takvim yılı bilançosuna göre bulunacak öz sermaye, ticari sermayedir.
İntikal eden gayrimekullerde ve menkullerde değerleme; Gayrimenkuller ticari işletmeye dahil olsun veya olmasın Emlak Vergisine esas olan değerle değerlenir. Menkul mallar ve gemiler rayiç bedelle değerlenir.
Hisse senetleri ve ortaklık payları ; borsada kayıtlı ise ölüm tarihine takaddüm eden üç yıl içindeki en son muamele değeri ile değerlenir. Borsada kayıtlı değil ise veya kayıtlı olup da üç yıl içinde muamele görmemiş ise itibari değerle değerlenir. Tahviller; Vergi Usul Kanununun 266'ncı maddesindeki hükümlere göre değerlenir. Yabancı paralar; borsa rayici ile; borsada rayici yoksa Maliye Bakanlığınca tesbit olunacak kura göre değerlenir. Haklar; tescile tabi bütün hakların değeri tesisleri sırasında tapu siciline kaydedilen değerdir.


2.Vergi Tarifesi:
Veraset ve İntikal Vergisi artan oranlı vergi tarifesine göre alınmaktadır. Tarife oranları; veraset yoluyla intikallerde daha düşük, karşılıksız intikallerde ise daha yüksek uygulanmaktadır. Ayrıca bir kişiye ana, baba eş ve çocuklarından (evlatlıklar hariç) karşılıksız mal intikali halinde vergi, karşılıksız intikallere ilişkin tarifede yer alan oranların yarısı uygulanarak hesaplanır.
Matrah Veraset yoluyla intikallerde İvazsız intikallerde
İlk 130.000 YTL için 1 10
Sonra gelen 280.000 YTL için 3 15
Sonra gelen 600.000 YTL için 5 20
Sonra gelen 1.200.000 YTL için 7 25
Matrahın 2.210.000 YTL' yi aşan bölümü için 10
30

--------------Tualimforum İmzam--------------
Aksini Belirtmediğim Takdirde Yazdığım Konular ALINTIDIR



Liseler - Anadolu Liseleri - Fen Liseleri

Anaokulu - İlköğretim

Sınav Soruları ve Ders Notları