 İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku /Özet (Ünite 1-6)
İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku
• Kamuda çalısanların işilişkileri statü kanunu içinde kalır.
• Esnaf ve sanatkarların,kamu görevlilieri,Serberst meslek sahipleri ile işsözleşmeleri
dışında konusu yine insan emeği olan yada faaliyetleri olan ve işgörme amacıgüden
başka sözleşme türlerine göre işgörenler ile bunlarıçalıstıranlar arasındaki işilişkileri
işhukunun düzenleme alanıdışında kalır.
• işhukunu sadece işsözleşemesine dayalıişilişkilerini düzenler.
• Çalışma ilişklerinin hukuk kurallarıile düzenlenme gereği ilk kez 18.yy sonlarında
önce BatıAvrupada görülmüştür.
• Sanayi devrimi önce buhar gücünün dokuma kesiminde üretim sürecine
uyarlanmasıyla birlikrte İngiltere’de başladı.
• Kadın erkek ve çocuklar için hukuk kurallarının geliştşirilmesinin nedeni üreticiler
çalısıkca dışa açılmak istemiş,gelişmek istemiş,teknolojiye yatırım yapmak istemişve
mecburen işgücü maliyetlerine de yansımıs ve buda yaşam koşullarına yansıyıp
bunalımlara yol açmıs bu yüzden hukuk kurallarının geliştşirilmiş.
TEKRAR İŞE ALMA:
Toplu İşçi çıkarmada İşten çıkartılanlara İşe almada öncelik tanınır.
Sakatlanan İşçi iyi olunca tekrar İşe alınır
Sendika ve konfederasyonlarında görev yapan ve isteği ile İşten ayrılan İşçiler bu görevlerinin
seçime girmemek,
yeniden seçilmemek,
veya kendi istekleriyle çekilmek suretiyle son bulmasıhalinde ayrıldıklarıİşyerlerine;
talep tarihinden en geç 1ay içerisinde o şartlara uygun bir İşvarsa veya uygun bir İşvarsa
diğerlerinden öncelik tanınarak İşe alınır.
Askerlik ve muazzaf görevlerde 2ay muazzaf askerlik dİşında silah altına alınırsa 90 gün.
Gazeteci hastalanırsa 6ay sözleşmesi feshedilemez gazete satamıyacak duruma gellirse İşten
çıkartılabilir.
1yıl içerisinde iyleşirse o şartlara uygun bir İşvarsa veya uygun bir İşvarsa diğerlerinden
öncelik tanınarak İşe alınır.
iptal edilebilir İşsözleşmelerinde zaman aşımıolayın meydana gelidiği andan itibaren 1 yıl,
olayın öğrenilmesinden itibaren 6 İşgünüdür.
İşsözleşmesinden doğan İşçi ve İşveren borçları:
İşçinin borçları:
Çalİşma borcu,
sadakat borcu,
disiplin borcu
İşverenin borçları:
ücret ödeme borcu,
İşci sağlık ve güvenliği tedbirleri alma borcu
İşe uygun İşçi çalıştırma borcu,
İşnedeniyle zarar gören İşçiye ait alet taşıt ve hayvanlarıtanzim borcu,
Eşit davranma borcu,
İşçinin buluşlarından ötürü ödeme yapma borcu.
İşkanunda haftalık çalİşma süresi 45 saattir.günde 11 saati geçemez.
Denkleştirilmİşçalİşma süresi 2 aydır kanunla 4 aya kadar çıkartılabilir.bazıİşler
niteliklerinden dolayıçalİşma süresinin haftalık çalışma günlerine bölünmesi mümkün
değildir.
BUNLAR;
karayolları,
demiryolları,
Deniz,
Göl,
Akarsularda hareket halindeki çalışmalarda deniz İşkanununa tabi olmayan taşıma İşlerinde
haftalık çalışma süresinin çalİşma günlerine bölünmesi ile günlük çalİşma süresine ulaşmak
mümkün olmamaktadır.Çalİşma süresi İşin niteliğine göre en çok 6ayıgeçmemek üzere
İşveren tarafından belirlenmektedir.Telafi çalışmalarıeğer İşyeri uzun süre çalışmaktan
alıkonulmuşsa iki ay içerisinde çalİşılmayan süreler için telafi çalışmasıyapılmaktadır.telafi
çalışmasıen fazla günde 3 saat olur ve hafta tatillerinde yaptırılamaz.
GÜNLÜK kısa çalİşma ödeneğinin miktarıİşsizlik ödenegi miktarıkadardır.
Bu miktar sigortalının son 4 aylık pirime esas kazançlarıdikkate alınarak hesaplanan günlük
ortalama net kazancının %50'sidir.Ancak bu miktar 16 yaşından büyük İşçiler için uygulanan
asgari ücretin netini geçemez.Kısa çalİşma ödeneği zorlayıcısebebin devamısüresini ve
herhalde 3 ayı aşamaz.
Ara dinlenemsi:
4 saat ve daha kısa süreli İşlerde 15 dk.
4 saatten fazla ve 7,5 saatte kadar olan İşlerde yarım saat
7,5 saatten fazla İşlerde 1 saattir.
Postasıdeğİştirilen İşçi en az 11 saat dinlendirilmelidir.
Hazırlama tamamlama ve temizleme İşleri yapacak olan İşçiler bu İşlerde günde en çok 2 saat
çalıştırlabilir.
Hazırlama tamamlama ve temizleme İşlerinde çalİştırılacak İşçi sayısı:
1-15 çalışanıbulunan İşyerlerinde en fazla 3
16-30 çalİşanıbulunan İşyerlerinde en fazla 4
31-60 çalİşanıbulunan İşyerlerinde en fazla 6
61-81 çalİşanıbulunan İşyerlerinde en fazla 8
81-100 çalışanıbulunan İşyerlerinde en fazla 10
100 den faza çalışanıbulunan İşyerlerinde %10u geçemez.
FAZLA ÇALİŞMA ŞEKİLLERİ:
GENEL SEBEPLERLE FAZLA ÇALİŞMA:
İşin niteliği veya üretimin arttırılmasıiçin yapılan fazla çalİşma 1 yılda 270 saatten fazla
olamama İşçinin onayına bağlıdır.
Fazla mesai formülü uygulanır yada fazla çalİştığıher saat karşılığı1saat 30 dk.yıfazla
sürelerle çalıştığıher saat karşılığı1 saat 15dk.yıserbest zaman olarak kullanbilir.
ZORUNLU SEBPLERLE FAZLA ÇALİŞMA:
Arıza sırasında veya makine ve araç gereçler için yapılan çalİşmadır.
Fazla mesai formülü uygulanır ya da fazla çalıştığıher saat karşılığı1saat 30 dk.yıfazla
sürelerle çalıştığıher saat karşılığı1 saat 15dk.yi serbest zaman olarak kullanabilir dinlenme
sürelerinin verilmesi söz konusu değildir.Uygun bir ara dinlenmenin verilmesi mecburdur.
OLAĞAN ÜSTÜ SEBEPLERLE FAZLA ÇALİŞMA:
Seferberlik sırasında ve bu süreyi aşmamak şartıyla yurt savunmasının gereklerini sağlayan
İşlerde fazla çalışmaya ihtiyaç olursa İşlerin çeşidine ve derecesine göre Bakanlar kurulu
günlük çalışma süresini İşçinin en son gücüne kadar çıkartabilir.Fazla mesai gene
%50dir.fazla süreli çalışmalarda ise her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal
çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %25 yükseltilmesiyle ödenecektir.
FAZLA ÇALİŞMA YAPTIRILAMAYACAK İŞÇİLER
18 yaşınıdoldurmamİşİşçiler İşsözleşmesi veya toplu İşsözleşmesi ile önceden veya
sonradan fazla çalışmayıkabul etmİşolsalar dahi sağlıklarının el vermediği İşyeri
hekiminin sosyal sigortalar kurumu başkanığıhekiminin bunların bulunmadığıyerlerde
herhangi bir hekim raporu olmayan İşçiler
gebe yeni doğum yapmİşİşçiler
kısmısüreli sözleşme yapmİşİşçiler
kısmısüreli sözleşme yapmİşİşçilere fazla süreli çalışmada yaptırılmaz
Hafta tatili yurdumuzda ilk kez 1924 yılında düzenlenmİştir.
İşçi haftada 6 gün çalıştırılamaz demİştir ama sadece sanayi dışında kalan İşlerde
Tarım avcılık balıkçılık ormancılık ve benzeri İşlerde çalışmayıistisna dİşında tutmuştur.
ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER
29 EKİM
GENEL TATİLLER
23 NİSAN
19 MAYIS
30 AĞUSTOS
3.5 GÜN RAMAZAN BAYRAMI
4,5 GÜN KURBAN BAYRAMI
1 GÜN YILBAŞI GÜNÜDÜR.
EĞR İŞÇİBUGÜNLERDE ÇALİŞIRSA O GÜNE AİT ÜCRETLERİTAM OLARAK
VERİLECEKTİR.İPTAL EDİLEBİLİR İŞSÖZLEŞMELERİNDE ZAMAN AŞIMI
OLAYIN MEYDANAGELMESİNDEN İTİBAREN 1 YIL OLAYIN ÖĞRENİLMESİNDEN
İTİBAREN6 İŞGÜNÜDÜR.
YILLIK ÜCRETLİİZİN SÜRESİHİZMET SÜRESİ;
BİR YILDAB BEŞYILA KADAR OLANLARDA 4 GÜNDEN
BEŞYILDAN FAZLA ONBEŞYILDAN AZ OLANALARA YİRMİGÜNDEN
ONBEŞYIL VE DAHA FAZLA OLANLARA 26 GÜNDEN AZ OLMAYACAKTIR.
18 YAŞVE DAHA KÜÇÜK İŞÇİLER VE 50 VE DAHA FAZLA YAŞTAKİİŞÇİLER
İÇİN 20 GÜNDEN AZ OLMAYACAKTIR.BU SÜRE T.İ.S İLE
ARTTIRILABİLİR.
YILLIK İZİN BÖLÜNEMEZ AMA ESNEKLİK TANINMİŞEN FAZLA 10 10 10 ÜÇE
BÖLÜNEBİLİR DENMİŞTİR.İŞVEREN İZNİNİBAŞKA BİR YERDE
GEÇİRECEKSE 4 GÜN YOL İZNİVERİLİR.
İŞVEREN İŞYERİNDE TOPLU İZİN UYGULAMSINI NİSAN-EKİM AYLARINDA
YAPABİLİR.
ÇALİŞMA YAŞAMI KİŞİLER YÖNÜNDEN ÖZEL OLARAK DÜZENLENESİ:
Çocuklar,
Gençler,
Kadınlar,
Özürlüler,
Eski hükümlü,
Terör mağdurları.
İşkanununa göre 15 yaşınıdoldurmamİşçocuklar çocuk İşçi,
15 yaşınıdoldurmamİşçocuklar ile 18 yaşınıdoldurmuşlar arasında kalanlar ise genç İşçi
sayılır.
14 yaşınıdoldurmuşve ilk öğretimini tamamlamİşolmak koşulu ile çocukların;
Bedensel,
Zihinsel,
Ahlaki gelİşmelerine engel olmayacak hafif İşlerde çalıştırılabileceğini tanımlar.
Hem okuyup hem çalışan çocuk İşçilerin çalİşma sürelerini günde en çok 2 saat haftada 10
saat olarak tanımlamıştır.yine aynımadde hükmünde eğer temel eğitimini tamamlamİşcocuk
okula gitmiyorsa günde 7 haftada 35 saatten çok olamaz.
İşyerlerinde emzirme odalarıve kreşaçımıhangi koşullara bağlanmıştır?
İşyerlerinde ne suretle emzirme odalarıyada çocuk bakım yurdu kurulmasıgerektiğini sağlık
bakanlığının görüşü alınarak çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığıtarafından hazırlanacak bir
yönetmelikte gösterilmesi öngörülmektedir Bu nedenle sorunun yanıtıyürürlükteki bir
yönetmenlikte aranmasıgerekir.
Kadın İşçiye 16 haftalık İşte çalıştırılmama izni verildikten sonra 6 ayda ücretsiz izin
verilebilir.
50 ve daha fazla İşçi çalıştıran bir İşyeri toplam personelin & 6'sıkadar özürlü eski hükümlü
ve terör mağduru istihdam eder.
İşveren terör ve eski hükümlüyü TÜRK İŞKURUMU VASITASIYLA SAĞLAR.
Bakanlar kurulu tarafından öngörülen eski hükümlü terör mağduru ve eski hükümlü oranı%6 dır.
Kamu İşyerlerinde özürlüler için %4 eski hükümlüler için % 2
Özel İşyerlerinde özürlüler için %3 eski hükümlüler için % 1
Terör mağdurlarıiçin % 1 olarak belirlenmiştir.
Geri kalan % 1'lik payıda özürlü veya eski hükümlü yönünde kullanılır. | 
Benzer Konular 
