Finansal Planlamanın Tanımı

Finansal yönetimin temel amacı,işletmenin değerini maksimum kılacak kararlar almasıdır.İşletmenin değerini maksimum kılmaya yarayan çeşitli yollar bulunabilir.İşletmenin bu amacına nasıl ulaşılacağını ortaya koyması işletme stratejisi adını alır.Stratejisini belirleyen bir işletmenin bunu hayata geçirebilmesi için stratejik plan olarak isimlendirilen bir plana ihtiyacı vardır.Belirlenen stratejiinin başarılabilmesi için alınması gereken kararlar kümesine stratejik plan denir.İşletmelerde yatırım ve finansman stratejisi olmak üzere iki temel stratejiden söz edilebilir.Sabit varlıkların yönetimiyle ilgili olarak yapılması gereken yatırım harcamaları yatırım stratejisinin kapsamına gire.

İşletmelerin ihtiyaç duyduğu fonların belirlenmesiyle bu forum fonların kaynağının belirlenmesi işletmelerde finasman stratejilerinin oluşturulmasıyla mümkündür

Finansal planlama,işletmelerin ihtiyaç duyacakları fon miktarıyla,bu fonların nereden ve ne zaman sağlanacağına ilişkin faaliyetleri kapsar.

Finansal planlama,bir tahmin ya da öngörüde bulunmak,gelecekte ortaya çıkacak beklenti ve gelişmeleri şansa ve rastlantılara bırakmamak,önceden öngörü ve değerlemelerde bulunarak gerekli olan önlemleri zamanında alabilmek amacıyla ortaya konulmuş bir hesap sistemidir.

Finansal Planlama Süreci

Fİnansal planlama sürecinde yapılacak ilk işlem,tüm işletme faaliyetlerinin yerine getirilmesiyle ortaya çıkacak olan gelir ve giderlerin önceden tahmini ya da öngörüsü ile başlar.

Finansal planlamanın ikinci aşamasında,finansal yönden alternatif olan planın uygulanması gelir.Bunun için finansal tahminlerle ortaya konulan sorunun çözümlenebilmesi için,söz konusu seçim olanaklarının saptanması gerekir.

Optimal seçeneklerin saptanmasından sonra,finansal planlama sürecinde karar verme aşamasına geçilir.

Bütçeler esas itibariyle işletmenin detaylı olarak hazırlanan yatırım ve finansman planıdır.Kısa süreli bütçeleme genellikle faaliyet bütçelemesi,uzun süreli bütçeleme ise uzun vadeli planlama olarak adlandırılır.

Finansal planlama,yatırım ve finansman planlarından meydana gelir.Yatırım planı hazırladıktan sonra bu yatırım için ihtiyaç duyulan fonların nerelerden ve ne zaman sağlanacağının bilinmesi gerekir.Bu ise bütçe yapılarak öğrenilebilir.

İşletmelerde Planlama ve Bütçeleme İlkeleri

Modern yönetim anlayışının bir parçası olan planlama ve bütçeleme faaliyetlerinin belirli bir anlam ve faydayı işletme yönetimine sağlayabilmesi her şeyden önce plan ve bütçelern belirli kurallar ve ilkeler çerçevesinde hazırlanmsını gerektirir.

Bu ilkeler aşağıdaki gibi gruplandırılabilir;

* Birlik ilkesi :Tüm sorumluluk ve kar merkezleri için birer bütçe hazırlanır.Bu bütçelerin bir ana bütçede birleştirilmeleri gerekir.Böylece işletmenin finansal dengesi bir bütün olrak ele alınmalı ya da gözetilmelidir.

* Şeffaflık İlkesi :Bütçeler ilgilenenlerin gerekli bilgileri kolaylıkla alabilecekleri nitelikte hazırlanmalıdır.Bu ilkeye göre bütçeler işletme çalışanlarını belirlenen hedeflere ulaşılması için motive etmelidir.

*Kesinlik İlkesi :Planlanan faaliyetler ve gelecekteki nakit giriş ce çıkışları gerçekçi varsayımlara dayanmalıdır.Bu ilke hatalı kararlardan kaçınmaya olanak sağlar.Bununla aynı zamanda kontrol de kolaylaşır.

*Uzmanlaşma ilkesi : Bu ilke ödeme ve tahsilatların türlerine ve kaynaklarına göre kesin bir biçimde belirlenmesini özendirir.Bununla finansal araçların hangi sorumluluk ya da kar merkezlerine aktığı ve hangi amaçlarla kullanldığı belirlenebilmektedir.

*Dönemsellik ilkesi : Bütçe periyodik olarak düzenlenmelidir.Dönemsellik çeşitli bölümlerin bütçelerine göre değişmektedir.İhtiyaca göre günlük,haftalık,aylık,3 aylık,6 aylık,yıllık ya da bir kaç yıllık bütçeler hazırlanabilir.

*İktisadilik ilkesi :Bütünlük,kesinlik ve uzmanlaşma ilkesinin sınırsız uygulanması,bütçelerin kesinlik ve güvenirliliğini arttırırken maliyetleride arttırmaktadır.Bu nedenle maliyet ve yararların bütünlük ve kesinlik ilkelerine uygun bir biçimde dengelenmesi gerekir.

Ayrıntılı bir bütçe aycak kısa dönemli planlamada söz konusudur.Uzun dönemli planlama bazı basitleştirici varsayımlar içeren teknikler yardımıyla yapılır.Satışların yüzdesi,regrasyon yöntemi ve oranlar yardımıyla proforma finansal tabloların hazırlanması,finansal dengeyi sağlamaya yarayan tekniklerdir.

İşletmelerde uzun süreli Finansman Gereksiminin saptanması

Genellikle işletmeler,uzun dönemli planlama faaliyetlerinde proforma(Tahmini) finansal tablolardan faydalanırlar.Kısa süreli finansal planlamada ise bütçeler kullanılmaktadır.

Proforma Tablo : Belirli bir tahmin süresi sonunda,işletmenin finansal tablolarının nasılolacağı öngörüsüdür.Bu tahminler ise,yoğun,detaylı çalışmanın,planlama ve bütçeleme faaliyetlerinin ortak bir sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir.

Finansal planlamada en fazla kullanılan yöntemler,satışların yüzdesi,regrasyon ve oranlar yöntemidir.

Satışların Yüzdesi Yöntemine göre Proforma Gelir Tablosunun Hazırlanması

Proforma gelir tablosunun ve proforma bilançonun hazırlanmasında en önemli konu,gelecekteki faaliyet hacminin ne olacağının belirlenmesidir.

Satışların Yüzdesi Yöntemi: Genellikle bir yıl için proforma finansal tabloların hazırlanmasında ve ek finansman ihtiyacının belirlenmesinde kullanılan bir yöntemdir.Bununla birlikte,satışlarla ilişki kurulan kalemlerin oranının zaman içinde değişebilmesi gibi sakıncaların olduğu bir gerçektir.Proforma bilanço ve proforma gelir tablosu birbirine bağımlı finansal tablodur..

Regrasyon Yöntemi: Regrasyon yönteminde,bilanço kalemleri,satışların bir fonksiyonu olarak ele alınır.Bilanço kalemleri bağımlı değişken,satışlar bağımsız değişken olarak kabul edilir.

Oranlar Yöntemi İle Proforma tabloların Hazırlanması

İşletmelerin gelecekteki fon ihtiyaçlarının tahmininde finansal oranlardan da yararlanmak mümkündür.Proforma finansal tabloların hazırlanmasında kullanılacak oranlara ilişkin bilgi başlıca üç kaynaktan sağlanır.Bunlar,işletmenin tarihi verilerinden yararlanarak bulunan oranlar,işletmenin faaliyette bulunduğu endüstrinin ortalaması olan Finansal oranlar ve benzer yapıda olan işletmelerin Finansal oranlarıdır.Özellikle yeni kurulmuş işletmelerde geçmiş yıllara ilişkin verilerin olmayışı nedeniyle finansal oranlardan yararlanmak akılcı bir yoldur.

İşletmelerin Kısa Süreli Finansman İhtiyacının Saptanması

Kısa süreli genel planlama aracı bütçeleme sistemidir.İşletmelerin bütün fonksiyonlarını kapsayan bütçelere genel veya ana bütçe denilir.

Genel bütçe içinde özetlenen,işletme fonksiyonlarına bağlı olarak hazırlanıp kullanılan bütçeler başlıca üç grupta değerlendirilir.

* Pazarlama Fonsiyonu ile ilgili Bütçeler :

-Satış Bütçesi

-Satın Alma Bütçesi

-Pazarlama Giderleri Bütçesi

*Üretim Fonksiyonu ile ilgili Bütçeşer

-Ham Madde ve malzeme bütçesi

-İş gücü bütçesi

-Genel imalat Giderleri Bütçesi

*Diğer Fonksiyonlarla ilgili Finansal Bütçeler

-Yatırım bütçesi

-Genel Yönetim giderleri bütçesi

-Nakit Bütçesi

Nakit Bütçesi

Finansal planlama yöntemlerinden proforma bilanço,işletmenin uzun vadeli fon ihtiyacının toplam değerini belirler.Oysa,ilgili dönem içindeki nakit ihtiyacının gerek miktar olarak gerekse zaman olarak açıklamasını yapmaz.

İşletmelerdeki finans yöneticilerinin nakit girişleri ile nakit çıkışlarını koordine etmede ve kontrol altına almada faydalandığı araçlardan en önemlisi nakit bütçesidir.Nakit bütçesi yardımıyla,nakit girişleri planlanan dönemdeki ödemelerin zamanlanması yapılır.Nakit bütçesi diğer bütçelerden farklı larak yanlız gerçekleşecek nakit hareketleri ile ilgilidir.İşletmenin ödemesi gereken fakat günü belli olmayan,işletmeye gelecek fakat giriş tarihi belli olmayan nakit hareketleri nakit bütçesinde gösterilmez.

Nakit bütçesi ile satış bütçesinin karşılaştırılması yapılacak oluırsa,satış bütçesinde satılması beklenen mal miktarı gösterilir,fakat bu satışın kredili ya da peşin olması kredili satış yapılacaksa kredinin vadesi,satış bütçesinde gösterilmez.Nakit bütçesinde ise satışlardan doğan nakit girişlerinin günlerinin kesin olarak gösterilmesi gerekir.Satış bütçesinde satışlardan doğan alacağın miktarının gösterilmesi yeterli iken,nakit bütçesinde alacağın miktarı ile birlikte hangi tarihlerde tahsil edileceği gösterilebilir.Nakit bütçesinin düzenlenmesinin amacı işletmenn nakit ihtiyaçlarının zamanında belirlenmesidir.Böylece işletme ne zaman nakit ihtiyacı ile karşılaşacağını ödeme güçlükleri ile karşı karşıya kalmadan belirlenmiş olur.

Nakit bütçesinin düzenlenmesinin diğer bir amacı ise işletmenin fazlası olacağı günleri önceden belirlemektir.

Nakit bütçesinin düzenlenmesinin diğer bir amacı ise,işletmenin geleceğini planlayarak,elde yeterli nakit tutarak alımlarda peşin iskontosundan yararlanılması,tahvillerin vadesi geldiğinde ödenmesi,kar payı dağıtım politikasının belirlenmesi,yatırımların arttırılması ve üretimi istikrarlı hale getirerek,ham madde fiyatlarının mevsimlik dalgalanmasından korunmasının sağlanmasıdır.

Nakit bütçesinin sağlayacağı faydaları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür.

- İşletmenin en az nakit ihtiyacının planlanması ve böylece işletmede en az ne kadar nakit bulundurulması gerektiği nakit bütçesi ile sağlanır.

- Nakit bütçesinde,hangi tarihte nakit noksanı,olduğu görüldüğünden,ne zaman borçlanmaya gidileceği de planlanır.

- Kredi verenler,alacaklarının zamanında tahsil edili edilmeyeceğini,işletmenin nakit bütçesinden öğrenebilirler veya kredi verilip verilmeyeceğini kararlaştırabilirler.

- Ortaklara ne zaman kar payı verileceği,nakit bütçesi ile planlanır.

- Nakit bütçesi,mevcut veya sağlanacak nakit miktarının etkili bir şekilde kullanılıp kullanılmadığınıda belirler.

Nakit Bütçesinin Düzenlenmesi

Nakit bütçesinin düzenlenmesine ilk yapılması gereken bütçenin kapsayacağı süre ve süre içindeki zaman dilimlerinin belirlenmesidir.Nakit bütçesi bir yıl,altı ay gibi süreleri kapsıyor ise bu süreler içindeki dilimler ay ya da hafta olabilir.İşletmelerin en önemli nakit kaynağı satışları ve önceki kredili satışların yapıldığı tarih ile alacakların tahsili arasındaki süre,işletmenin alacaklarına tanıdığı vadeye bağlıdır.

işletmelerin nakit çıkışları,ham madde alımları,borçların ödenmesi,maaş ve ücret ödemeleri ,direkt işçilik bütçesinden,üretim giderlerini üretim bütçesinden satış giderlerini ise satış bütçesinden elde ederek belirlenir.

Nakit bütçesinin düzenlenmesindeki diğer bir aşama,işletmenin çalışması ile doğrudan ilişkili olmayan ve nakit girişi sağlayan ve nakit çıkışı gerektiren etmenleri belirlemektir.En çok karşılaşılan nakit girişleri,bankalardan sağlanan krediler,tahvil satışları,işletmenin iştiraklerinden sağlanan kar payları,satın alınan tahcillerin faizlerinden kaynaklanır.En çok rastlanan nakit çıkışları ise,borçların ödenmesi,tahvillerin anapara ve faizlerinin ödenmesi ile hisse senedi sahiplerine kar payı ödemeleri yoluyla gerçekleşir.

-Nakit bütçesi kısa süreli finansman ihtiyacını karşılar

-Ödeme ve tahsilat tarihleri belli olmayan nakit hareketleri nakit bütçesinde gösterilemez

-Fİnans yöneticileri için bir nevi kontrol aracıdır..

-İşletmenin en az nakit ihtiyacını planlar.

-Nakit bütçesi düzenlenirken ilk yapılması gereken bütçenin kapsayacağı süre ve bu süre içindeki zaman dilimlerinin belirlenmesidir.

Büyümeyi hedefleyen firmaların finansal ihtiyaçları için en önemli kaynak,Satışları arttırmaktır.

İşletmelerde Bütçelemenin Yararları:

İşletmeyi başarıya ulaştıracak bilimsel nitelikteki araçlardan biri olan bütçelemenin işletmeye sağlayacağı yararlar şunlardır:

* Tutarlı Düşünmeyi,planlamayı,önemli kararlara varmadan önce ilgili tüm faktörlerin dikkate alınmasını sağlar

* İşletme yöneticileri geleceği düşünme ve tahmin etme yeteneği kazanır

* İzlenecek İşletme politikalarının önceden belirlenmesini gerektirir.

* Faaliyet sonuçlarının etkin değerlendirilmesinde,ölçülmesinde kullanılacak standartların geliştirilmesini,ortaya konulmasını sağlar

* Faaliyetlerin etkin bir şekilde denetimine olanak sağlar

* Denetim giderlerinde önemli tasarruf sağlar

* Yöneticilerin,rutin işlerden uzaklaşarak planlama için daha fazla zaman ayırmasına olanak sağlar

* Yöneticilerin iş hayatındaki gelişmelerin işletmenin faaliyetleri üzerindeki muhtemel etkilerini önceden görerek tedbir almalarını sağlar

* Üretim faktörlerini işletme yöneticilerin en verimli şekilde kullanmalarına katkıda bulunur.

* İşletme içinde çeşitli bölümler arasında daha iyi bir koordinasyon kurulmasına olanak sağlar

* İş programlarının hazırlanmasını ve finansal kurumlardan kredi alınmasını kolaylaştırır.

İşletmelerde Bütçelemenin Sakıncaları

* Gereken özen gösterilmeden,bir formalitenin yerine getirilmesi anlayışı içinde bütçe düzenlenmesi

* Girişimci ya da yöneticilere ait bazı hayallerin bütçe olarak ifade edilmesi

* Bütçelerin bilimsel olamayan yöntemler kullanılarak,sağlıklı verilere dayanmadan hazırlanması

* Bütçelerde belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesine aşırı önem verilerek temel amaçların ikinci plana itilmesi

* Bütçelerin,verimsiz harcamaları gizleyici bir araç olarak kullanılmak amacıyla hazırlanması

* Yöneticilerin,bütçelemenin kendilerini başarıya ulaştıracak bir araç olduğunu gözden kaçırarak ,bütçelerin her derde deva olduğuna inanması

* Bütçelerde ulaşılması imkansız hedefler çizilmesi veya hedeflerin saptanmasında çok gevşek davranması

* Büyük işletmelerde yöneticilerin,yaratıcılıklarını ve düşüncelerini kısıtlayarak,tutucu stratejilerin gelişmesine yol açması

* Giderlerin denetim altına alınmasına ağırlık verilerek büyüme hedeflerinin arka plana atılması

* Bütçeler hazırlanırken aşırı derecede ayrıntıya girilerek asıl amacın gözden kaçırılması

* Bütçelerin üst yönetim tarafından alt kademe yöneticilerinin üstünde bir baskı aracı olarak kullanılması

- İşletmenin bütün fonsiyonlarını kapsayan bütçeye "ana bütçe" denilir.

- Bütçeleme sürecini ilk aşaması,Temel amaçların belirlenmesidir.

- Planların rakamlarla ifade edilmesine " bütçe" denilir.

- İşletmenin değerini maksimum yapmaya yarayan çeşitli alternatif yollara"İşletme stratejisi" denilir

- Üretime yanlızca bir defa katılıp,üretim sırasında tükenerek veya şekil değiştirerek mamul haline gelen ve mamullerin satılmasıyla işletmeye para olarak dönen varlıklara,"Çalışma sermayesi" denilir.

- İşletmede belirlenen stratejilerin başarılabilmesi için alınması gereken kararlar kümesine"stratejil plan" denilir

.

- Finansal planlamada ilk işlem,gelir-giderlerin önceden tahmin edilmesidir.

-Finansal planlama yapılırken işletmenn maliyetleri de göz önünde tutulmalıdır

-Finansal planlama yatırım ve finansman planlarından meydana gelir.

-Finansal planlama yapılırken bütçelerden yararlanılır.

-İşletmelerin ihtiyaç duyacakları fon miktarıyla bu fonların nereden,ne zaman sağlanacağına ilişkin faaliyetlere"Finansal Planlama"denilir.

-Belirli bir tahmin süresi sonunda işletmelerin finansal tablolarının nasıl oluşacağının öngörüsü "Proforma Tablo"lardır.

-İşletmede optimal nakit durumunu oluşturarak işletmenin yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için likit varlık bulundurması "Finansal Planlama" yapılarak sağlanır..

-Regrasyon yönteminde,Bilanço kalemleri satışların bir fonksiyonu olarak ele alnır.Bilanço kalemleri bağımlı değişken,satışlar bağımsız değişken olarak kabul edilir.Korelasyon katsayılarını 1 olması halinde,standart hata sıfırdır.Bu yöntem için 5-7 yıllık finansal tablo bilgilerine ihtiyaç vardır.Finansal oranlardan yararlanmak mümkün değildir.Satışlarla bağlantılı olan,ve aralarında direkt ilişki bulunan bilanço kalemlerinin tahminin yapıldığı yöntem regrasyon yöntemidir.

-Genellikle 1 yıl için proforma finansal tabloların hazırlanmasında ve ek finansman ihtiyacının belirlenmesinde kullanılan finansal planlama yöntemi, " satışların yüzdesi yöntemi" dir.Finansal tablolarda yer alan çeşitli kalemler arasında yüzdesel bir ilişkinin olduğunu varsayan finansal planlama tekniğide"satışların yüzdesi yöntemi"dir.

-Bilanço kalemlerini satışların bir fonksiyonu olarak alan,bilanço kalemlerini bağımlı değişken,satışları bağımsız değişken olarak kabul eden yöntem "Regrasyon Yöntemi"dir.

-Bütçeleme sürecinin ilk aşamadı "Temel amaçların belirlenmesi"dir.

-Dönem içinde tahmini para giriş ve çıkışlarını miktar ve zaman olarak gösteren tabloya,"Nakit Bütçesi"denilir.