tualimforum.com - Karagöz

Karagöz

Seyirlik halk oyunlarındandır. Bir gölge oyunu olan türün başlıca kahramanı olan Karagöz cahii halk tipini; Hacivat ise aydın ya da yarı aydın tipi temsil eder.
Deriden kesilen ve “tasvir” denen birtakım bi*çimlerin, arkadan ışıklandırılmış beyaz bir perdeye yansıtılması temeline dayanır.
Bu oyununun kökeni ve Karagöz ile Hacivat’ın kim oldukları konusunda farklı görüşler vardır. Rivayettlere göre Karagöz, Trakyalı bir demirci ustasıdır ve bir cami yapımında Bursa’da, caminin ustabaşısı Hacı İvaz (Hacivat) ile tanışır ve kısa bir süre sonra aralarında eğlenceli bir söyleşi başlar. Bu söy-leyişiye öteki kişiler de katılır. Durumu öğrenen Orhan Gazi, Karagöz’ü idam ettirir; Hacivat ise hacca giderken eşkıyalar tarafından öldürülür. Bu olaydan sonra pişman olan Orhan Gazi, Şeyh Küşteri’ye Hacivat ile Karagöz arasındaki gülünç söyleşi ve olayları perdeye aktarmasını söyler. Karagöz ile Hacivat oyunu 17. yüzyıldan Osmanlının son zamanlarına dek Türkiye’de çok yaygınlaşmıştır.

Karagöz Oyununun Özellikleri:

* İslamiyeti kabul eden Osmanlı toplumunun dilini, inançlarını, siyasal ve sosyal olaylara bakışını, gelenek - görenek ve zanaatlarını, yansıtan zengin bir kaynaktır.

* Karagöz oyunundaki metinler halkın ortak malıdır. Olayları kimin düzenlediği belli değildir.

* Oyundaki konuların sözlerini, her oyuncu, oyun anında kendine göre ayarlar. Dolayısıyla oyunun önceden hazırlanmış bir metni yoktur, oyun doğaçlamaya dayalıdır.
* Karagöz oyunu; başlangıç (Hacivat’ın sahneye gelişi), muhavere (Karagöz’le Haciva-tın karşılıklı konuşması), fasıl (asıl konu) ve bitiş (perdeden çekilme) gibi dört bölümden oluşur.

* Oyunda Karagöz, cahil halk tipini, Hacivat ise aydın kişileri temsil eder.

* Oyunda her meslek, yöre ve sınıftan insan rol alır; herkes kendi şivesiyle konuşur. Bu kişilerden bazıları şunlardır: Çelebi (genç bir mirasyedi), Beberuhi (cüce ve aptal), Tuzsuz Deli Bekir (sarhoş), Efe (zorba), Zenne (kadın), Kayserili (pastırmacı), Arnavut (bahçıvan), Acem (zengin), Yahudi (bezirgan)., vb.

:tu6: