tualimforum.com - Gülşehri Biyografisi,Gülşehrî Hayatı,Şair Gülşehri Yaşamı,Gülşehrî Kimdir?

Gülşehri Biyografisi,Gülşehrî Hayatı,Şair Gülşehri Yaşamı,Gülşehrî Kimdir?

14. yüzyıl Türk şairi. Döneminin en önemli şairlerinden olan Gülşehrî’nin hakkında bugün pek fazla bir şey bilinemese de Kırşehirli olduğu ve mutasavvıf olduğu bilinmektedir. Naklî ilimlerde bilgili olmasının yanı sıra matematik ve felsefe gibi aklî ilimlerle de ilgilendiği ve bu konularda da bilgi sahibi olduğu düşünülmektedir.

Bir mutasavvıf olan Gülşehrî’nin eserleri bunun izlerini taşır. Ayrıca şair Ferîdüddîn-i Attâr, Mevlâna Celaleddin Rumî ve Senâî gibi mutasavvıf yazarlardan etkilenmiştir. Nitekim ünlü eserlerinden biri Attâr’ın ünlü mesnevisi Mantık et-Tayr`ı temel alan aynı adlı mesnevidir.

Çoğunlukla bu eserinin Attâr’ın eserinin tercümesi olduğu sanılsa da aslında, Gülşehrî’nin de bizzat belirttiği gibi, eser aynı adı ve temel hikâyeyi barındırmakla birlikte bir tercüme değildir ve orijinal Mantık et-Tayr’ın içeriği eserde yoğun biçimde değiştirilmiş ve farklı kaynaklardan yeni içerikler eklenmiştir; örneğin Rumî’nin Mesnevi’si ve ünlü Hint klasiği Kelile ve Dimne gibi. Bunun dışında Feleknâme isimli ünlü bir eseri daha vardır. Feleknâme'yi İlhanlı hükümdarlarından Gazan Han’a sunmuştur.

1250 yılında doğduğu tahmin edilmektedir. O devirde Kırşehir’e Gülşehri denildiği için, Gülşehri olarak anılmıştır. Gençliğinde edebiyat ve tasavvuf öğrenmiştir. Ahi Evranı Veli ile 50 yıl beraber yaşamıştır. Ahi olduğu anlaşılmaktadır. Farsça ve Arapça öğrenmiş, ancak O, Türkçe yazmıştır.

Ahi Evran’ın ölümünden sonra Ahilik Postuna oturmuştur. 1335 yılında ölen Ahmedi Gülşehri çok ince ruhlu bir şair idi.

Her gülü kim kendime yar eylerim
Her gice vasfını tekrar eylerim
Her seher kim gül çemende açıla
Kamudan ilkin bana karşı güle
Nevbahar oldu kim bülbül söyleye
Aşkını maşukuna şerh eyleye
Kamu sözü gel ki terkeyleyelim
Bülbül gibi gül sözü söyliyelim...

Eserleri:

* Feleknâme : Farsça yazdığı bu mesnevisinde İslâm ve tasavvuf felsefesini işlemekte, hayat ve ölüm üzerinde durmaktadır.

* Aruz Risalesi : 16 yapraktan ibaret olan bu eseri de Farsça’dır ve pek önemli değildir.

* Keram âtı Ahî Evren : Türkçe yazılmış, 167 beyitten oluşan bir mesnevidir. Türkçe yazılmış olduğu ve çağının Türkçe’si hakkında fikir verdiği için önemlidir. Fakat bu eserin Gülşehrî’ye ait olduğu da tartışılmalıdır.

* Kudurî Tercümesi : Mantıku’t Tayr adlı eserinde böyle bir tercümesi olduğunu ve bunu manzum olarak tercüme ettiğini kendisi söylüyor, ama bu eser bulunamadı.

* Mantıku’t Tayr : İran sûfî şairlerinden Attar’ın “Mantıku’tTayr” adlı eserinin Türkçe’ye tercümesidir. Fakat Gülşehrî’nin bu eseri’ tercüme olmaktan ziyade adaptedir. Aslında var olan bazı hikâyeleri almamış, daha başka kaynaklardan aldığı hikâyeleri eklemiştir. Çağın Türkçe’sine güzel bir örnek sayılan bu eserlerin yazma nüshaları İstanbul’da Süleymaniye ve Fatih kütüphanelerinde, Ankara da ise Türk Dil Kurumu Kütüphanesi’ndedir.

* Şiirleri : Gülşehrî’nin “Kerâmâtı Ahî Evren”de 2 gazeli, Mantıku’t Tayr’da 1 gazeli, “Camiü’n Nazair” adlı bir mecmuada da 3 siirİ vardır.

Mantıku’t Tayr’dan beyitler

Böyle giç irmeye ahşama seher
Bu gice rûzı kıyametdür meğer.

Bu gicenün yok mudur yâ Rab güni
Böyle uzun görmedim her giz düni.

Çok riyazetde geçirdüm giceler
Görmedi bu gice gibi kocalar.

Uşbu od kim gönlüme düştü benüm
Mûm gibi yandı kamu canûm tenüm...

Bugünkü Türkçe ile:

Sabah, akşama bu kadar geç ulaşmadı
Bu gece sanki kıyamet günüdür.

Bu gecenin yok mudur ya Rab gündüzü?
Böyle uzun görmedim hiç geceyi.

Riyazette çok geceler geçirdim
Görmedi bu gece gibi (uzunun) kocalar (ihtiyarlar)

Bu od ki gönlüme düştü benim
Mum gibi yandı bütün canım ve tenim.

Kerâmâtı Ahf Evren’den

Ahî Evren kim Hak’ka irmiş idi
Tanrı’nun d idârini görmiş idi.

Doksan üç yıl dünyede oldı temam
Ne helâl öginde geçdi ne haram.

Gönlünü avret odına yakmadı
Kimsenün ağzın yüzine bakmadı

Terbiyelerim teninde can idi
Ahîlere, beylere ol sultan idi.

Mustafa’nın ol alemdarı idi
Murtaza’nın sevgili yârı idi.

Bugünkü Türkçe ile:

Ahî Evren ki Hak’ka ermiş idi
Tanrı’nın didarını görmüş idi.

Dünyada doksan üç yıl kaldı
Aklından ne helâl ne haram geçti.

Gönlünü kadın oduna yakmadı
Kimsenin ağzına yüzüne bakmadı.

Müridlerin teninde can idi
Ahîlere, beylere sultan idi.

Hz. Peygamberin alemdarıydı
Hz. Ali’nin ise sevgili dostu idi.