Dünyanın Ünlü Hayvanat Bahçeleri

[Fenci]

Dünyanın Ünlü Hayvanat Bahçeleri

Olağanüstü zenginlikteki bitki koleksiyonuyla ünlü olan Paris Botanik Bahçesi aynı zamanda çağdaş hayvanat bahçelerinin ilk örneğidir. 1732'de kurulan bu bölüm 20. yüzyılda eklenen yeni yapılar ve bahçeye alınan hayvanlarla zenginleştirilmiştir.

Avrupa'daki başkentlerin çoğunda anılmaya değer hayvanat bahçeleri vardır. Hollan-da'daki Amsterdam Hayvanat Bahçesi 1837'de kurulmuş ve bir zebra türü olan kuagalarınson temsilcisi burada ölmüştür. İsveç'in başkenti Stockholm'deki Skansen Hayvanat Bahçesi'nde bulunan hayvanların hemen hepsi Kuzey Avrupa'ya özgü türlerdir. Oysa Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da,

dünyanın her yerinden getirtilmiş pek çok hayvanın yaşadığı zengin bir hayvanat bahçesi vardır. İngiltere'deki Londra Hayvanat Bahçesi de hayvan türlerinin zenginliğiyle ön sıralarda yer alır.

İsviçre'nin Zürich ve Basel kentlerindeki hayvanat bahçelerinin barınakları, Avrupa' nın en iyi düzenlenmiş hayvan barınakları arasında sayılır. Belçika'nın 1840'ta kurulan Anvers Hayvanat Bahçesi'nde de değerli bir Afrika koleksiyonuvardır. Almanya Federal Cumhuriyeti'ndeki Frankfurt Hayvanat Bahçesi Avrupa'nın en iyi örneklerinden biridir ve tükenmekte olan birçok hayvan burada başarıyla çoğaltılarak soyunu sürdürebilmiştir.

Gene Almanya Federal Cumhuriyeti'nde, Hamburg yakınlarındaki Stellingen'de bulunan hayvanat bahçesinin çok özel bir ünü vardır. Çünkü kafes demirlerini ve telleri kaldırıp, hayvanları gözden iyice gizlenmiş derin çukur ya dahendeklerle birbirlerinden ve izleyicilerden ayırma düşüncesini ortaya atan Kari Hagenbeck bu düşüncesini ilk kez burada uygulamıştır. Hagenbeck'in 19()7'de açtığı bu hayvanat bahçesi öylesine beğenildi ki, çok geçmeden büyük hayvanat bahçelerinin birçoğu bu yönteme göre yeniden düzenlendi.

SSCB'nin en büyük hayvanat bahçesi Moskova'dadır ve biri küçük bölmeli alanları, öbürü otçul hayvan sürüleri için çok geniş otlakları içeren iki bölümden oluşur.

ABD'de New York'taki Bronx Hayvanat Bahçesi de Hagenbeck'in uygulamasından yola çıkarak yeniden düzenlenmiştir. Antilopların, turna, leylek ve başka kuşların hendeklerle bölünmüş açık alanlarda yaşadıkları Afrika düzlüklerinin tam arkasında, izleyicilerin göremediği çok derin bir hendekle ayrılmışkocaman bir kayada aslanlar yaşar. Ayrıca bütün hayvanlar için kışı geçirebilecekleri sıcak ve gizli barınaklar vardır. California eyaletindeki San Diego Hayvanat Bahçesi de, doğal kanyonların üzerine tel örgüler gerilerek düzenlenen kuş barınaklarıyla ünlüdür. Dünyanın en görkemli "kuş bahçeleri" sayılan bu kanyonlardan biri yaklaşık 25 metre yüksekliğinde, 46 metre uzunluğundadır ve içinde yürüyerek dolaşılır.

Büyük hayvanat bahçelerinin hemen hepsinde bir akvaryum bulunur. Burada balıklar dört yanı camlakapatılmış çeşitli büyüklükte tankların içinde yaşarlar. İzleyicilerin balıkları rahatça görebilmeleri için tanklar spotlarla aydınlatılır ve içindeki su genellikle pompalarla dışarı alınıp süzüldükten sonra yeniden kullanılır. Sıcak deniz ve akarsulardan gelmiş tropik balıklara ayrılan tanklar daha sıcak suyla doldurulur.

Yılanlar genellikle kalın camlı bölmelerde sergilenir; yalnız, tehlikesiz olan küçük yılanlar ile kertenkeleler için alçak bir duvarla çevrilmiş özel kaya bahçeleri düzenlenir. Böylece izleyiciler bu hayvanları bahçelerindeki bitkilerinarasında koşuştururken ya da taşların üzerinde güneşlenirken görebilirler. Timsahların yaşadığı geniş havuzun çevresi de kalın bir camla ya da kafes demirleriyle kuşatılır. Çok parlak bir ışıkla aydınlatılan bu bölmelerin her zaman çok sıcak tutulması gerekir.

Balıkları ve öbür deniz hayvanlarını barındırmak için okyanus akvaryumu ya da ose-naryum kullanımı özellikle Avustralya'da ve ABD'nin sıcak bölgelerinde yaygındır. Bir ya da iki yüzü camla çevrili bu dev tanklarda yunuslar halkın ilgiyle izlediği çeşitli gösteriler yaparlar.

Çağdaş hayvanat bahçelerinin bir başka özelliği de gece hayvanları için ayrı bölümler düzenlenmiş olmasıdır. Bu bölümlerde, izleyicilerin yarasa, sivrifare ve maki gibi gece hayvanlarını uyanıkken görebilmeleri için gece ile gündüzün normal dönüşümü tersine çevrilmiştir. Bunu sağlamak içinbu bölümler ay ışığı izlenimini veren loş beyaz bir ışıkla aydınlatılır. Londra Hayvanat Bahçesi'nde gece hayvanlarına ayrılmış büyük bir bölüm vardır. Avustralya'nın Sydney kentindeki Taronga Hayvanat Bahçesi'nde de yalnızca bu kıtaya özgü olan keselilerin birçok türü sergilenir.

Türkiye'de yalnızca üç hayvanat bahçesi vardır ve hiçbirisi dünyanın büyük hayvanat bahçeleriyle karşılaştırılacak zenginlikte değildir. Ankara'da, Atatürk Orman Çiftliği içindeki hayvanat bahçesi bunların ilkidir ve öbür ikisinden hemdaha geniş bir alana yayılır, hem de daha çok hayvan türünü barındırır. İstanbul Gülhane Parkı'ndaki ve İzmir Kültürpark'taki küçük hayvanat bahçelerinde evcil hayanların sayısı yabanıl hayvan-larınkinden daha çoktur.