 Abdülhak Adnan Adıvar Biyografisi,Abdülhak Adnan Adıvar Hayatı
Abdülhak Adnan Adıvar Biyografisi,Abdülhak Adnan Adıvar Hayatı
Abdülhak Adnan Adıvar, (D. 1882, Gelibolu – Ö. 1 Temmuz1955) Türk siyasetçi, yazar, tarihçi ve hekim.
Cumhuriyet tarihinin ilk bilim tarihçisidir. Sağlık Bakanlığı, meclis ikinci başkanlığı yapmıştır. Ünlü romancı Halide Edip’in eşidir.
Cumhuriyet döneminin ilk bilim tarihçisi Abdülhak Adnan Adıvardır (1882-1955). Ünlü romancılarımız Fransada yaşadığı yıllarda yayımladığı La Science chez les Turcs Ottomans (Paris 1939) adlı eseri ile Osmanlılar dönemindeki bilimsel uğraşlara ışık tutmuş ve bu alanda yapılan araştırmaların ne kadar yetersiz olduğunu göstermiştir.
Adnan Adıvar, Türkiyeye döndükten sonra, bu eserini İstanbuldaki elyazmalarını da inceleyerek düzeltmiş ve genişletmiş ve Osmanlı Türklerinde İlim (İstanbul 1943) adıyla Türkçeye tercüme etmiştir.
Yaklaşımındaki öznelliğe ve bazı yönlerinin çürütülmesine rağmen, bugüne kadar bu konuyu işleyen daha mükemmel bir eser yazılamamıştır.
Türkiyede bilim tarihi alanında ilk metin çalışması, Adnan Adıvarın da katıldığı bir çalışma topluluğu tarafından yapılmıştır. Arapça metni, elde mevcut olan üç nüshayı karşılaştırmak suretiyle Şerefettin Yaltkaya tarafından kurulan ve Abdülhak Adnan Adıvar ile Henry Corbin tarafından Fransızcaya tercüme edilen bu çalışma, XV. yüzyıl Osmanlı düşünürlerinden ve matematikçilerinden Molla Lütfinin “Sunak Taşının İki Katının Alınması Hakkında” adlı küçük bir risalesidir ve 1940 yılında Pariste Fransızca olarak yayımlanmıştır.
Arapça metinle Fransızca tercümesinin baş tarafına Adıvar ve Corbin tarafından yazılan 33 sayfalık geniş girişte, Molla Lütfinin hayat öyküsüne, risalenin kapsamına, probleminin tanıtılmasına, oluşturduğu geleneğe ve bazı yanlışlara ilişkin bilgiler verilmiştir.
Adnan Adıvarın bilim tarihimiz açısından önemli olan diğer bir eseri de 1944 yılında İstanbulda yayımlanan “Tarih Boyunca İlim ve Din” dir. Bilimlerdeki ve özellikle fizikteki yeni gelişmelerden sonra Batıda yeniden gündeme gelen din ve bilim ilişkilerini, tarihi gelişimi içinde inceleyen bu eser, zengin içeriği nedeniyle genel bilim tarihi görünümündedir.
Adıvarın Türk kültür hayatını yönlendiren ve çoğu zaman unutulan en önemli çalışmalarından birisi de, bir süre İslâm Ansiklopedisini yayımlayan kurula başkanlık yapmasıdır. 1913-1938 yılları arasında Leiden ve Londrada “Encyclopaedia of Islam: A Dictionary of the Geography, Ethnography and Biography of the Muhammadan Peoples” adıyla dört cilt ve bir ek halinde İngilizce olarak basılan ve İslâm medeniyetini tanıtan bu ansiklopedi, Türk bilginlerinin de dikkatini çekmiş ve 1939da Ankarada toplanan I. Türk Neşriyat Kongresinde, Türkçeye çevrilerek yayımlanması gündeme gelmiştir.
Alınan tavsiye kararı doğrultusunda yayını gerçekleştirmeyi üstlenen Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Adnan Adıvarın başkanlığında bir kurul oluşturmuştur. Ancak kurul çeviriyle yetinmediği ve özellikle Türkler hakkında yeni maddeler eklenmesine ve bazı maddelerin de genişletilmesine karar verdiği için (ve diğer teknik nedenlerden ötürü), ansiklopedi, beşinci ve on ikinci ciltleri iki kısım olmak üzere toplam on üç cilde ulaşmış ve ancak 1988 yılında, yani ilk cildinin yayımından tam 48 sene sonra tamamlanabilmiştir.
İslâm Ansiklopedisine Adnan Adıvar da bazı maddeler yazmıştır. Bunlar arasında en önemlileri, Ali Kuşçu, Ebul-Kâsım Zehrâvi, Fârâbi, Hârizmi, İbn Bâcce, İbn Haldûn ve Kınalızâde maddeleridir.
Salih Zeki gibi, Adnan Adıvar da bilim felsefesi ile ilgilenmiş ve daha ziyade İngilizlerin kullanmış oldukları felsefe diline aşina olabilmek için Bertrand Russellın (1872-1970), tümevarım, tümdengelim, doğru ve yanlış, sanı, felsefi bilginin sınırları, felsefenin kıymeti gibi konuları tartıştığı “The Problems of Philosophy” (Londra 1911) adlı eserini “Felsefe Meseleleri” (İstanbul 1935) adıyla Türkçeye tercüme etmiştir.
Araştırmaları
Osmanlı Türklerinde İlim (1943) ISBN 975-14-0456-8
Tarih Boyunca İlim ve Din (1944)ISBN 975-14-0315-4
Denemeler :
Bilimin sarp yolunda cüretkar adımlar
Eleştiri-Makale
Bilgi Cumhuriyet Haberleri (1945)
Dur Düşün (1950)
Hakikat Peşinde Emeklemeler (1954)
Çeviri
Bertrand Russel’den Felsefe Meseleleri (1935) |