Görme Engelli Yakınlarına Tavsiyeler Öneriler

**Güllü** · 19.06.09, 00:36

7-11 Yaş Grubu Görme Yetersizliği Olan Çocuklarda Zihinsel Gelişim
Görme yetersizliği olan çocuklar ilkokula geldiğinde mantıklı bir düşünce sisteminden yoksun olurlar. Çevre koşulları ve uyarıcıların yetersiz oluşu nedeniyle henüz sezgisel düşünce basamağında bulunup eşyaları ve nesneleri tek boyut üzerinde düşünürler. Eşyaların ve nesnelerin ağırlık ve hacim değişmezliğini, korunum ilkesine bağlı bir biçimde düşünme yeteneğinden yoksundurlar. Çocuğun gelişimine uygun eğitim ortamları planlanıp desteklendiğinde, işitme ve dokunma duyularını kullanarak nesnelerin fiziksel yapısında miktar, hacim, sayı vb. özelliklerinde değişme meydana gelmeyeceğini anlarlar.
Çocukların zihinsel yapıları, problemleri zihinsel olarak çözebilecek olgunluğa gelse bile bu dönemde bir problemin çözülmesi somut nesnelerle bağlantılıdır. Anne-babalar ve eğitimciler uygun model olup nesneleri somut olarak tanıtabilirlerse karmaşık problemleri çözmede iyi bir rehber olabilirler.
Öneriler
• Çocuğun anlayabileceği somut ifadeler kullanın (Ağaç gibi, ev gibi ifadeler).
• Basit ve anlaşılır kurallar koyun.
• Çocuğun istek ve ihtiyaçlarını uygun koşullarda ve zamanında karşılayın.
• Çevresindeki olgu ve olayların farkında olabilmesi için yaşantılar kazandırın.
• Derslerinde, çocuğun yetersiz kaldığı konularda, gerektiği kadar yardım edin.
• Gereksiz bilgilerle çocuğun ilgisini dağıtmayın.
• Öğrendiği bilgileri pekiştirmesi için sorular sorun. Tekrar yaptırın. • Temel kavram ve becerileri öğrenmesi için planlı bir eğitim ortamı düzenleyin.
• Odasını toplama alışkanlığı kazandırın.
• Kıyafetlerini kendisinin seçmesine izin verin.
• Küçük alışverişler yapmasına izin verin.
• Sorumluluklar vererek davranışlarını izleyin, olayların başlangıç ve sonucunu birlikte değerlendirin.
• Basit problemleri çözmesine izin verin.

• 7-11 Yaş Grubu Çocuklarda Dil Gelişimi
Normal Gelişim Gösteren
Dil insanların duygu, düşünce, tutum ve kültürel değerlerini öğrenmede önemli bir iletişim aracıdır. Bu dönemde çocuğun konuşmasında belirgin gelişmeler görülür.
§ Daha önce iletişimde kendine dönük olan çocuk bu dönemde sosyalleşir diyalog kurmaya başlar.
§ Okul çağında çocuklar bilgi almak amacıyla soru sorar. Sordukları soruların bir kısmı merakı gidermek bir kısmı da iletişim kurmak amaçladır. Bu dönemde “niçin, ne, nasıl” soruları çok sorulur.
§ İlk okul döneminde çocuk daha uzun ve karmaşık cümleler kurmaya başlar.
§ Sözcük dağarcığı genişler ilk okul beşinci sınıfı bitiren bir çocuğun yaklaşık 50.000 sözcük bildiği varsayılır. Sözcük sayısında ki artışa rağmen kelimelerin anlamlarını tam olarak bilemezler.
7-11 Yaş Grubu Görme Yetersizliği Olan Çocuklarda Dil Gelişimi
Görme yetersizliği olan çocukların görsel uyarıcılardan yeterince yararlanamaması taklit ve ifade gücünü azaltır. Oluşan bu farkı diğer duyularını yoğun bir şekilde kullanarak telafi eder. Yine görsel girdilerin yetersizliğinden dolayı çevresinde olan olayların ipuçlarını yakalaması konusunda zorlanacağından, olayların nedenleri ve sonuçları hakkında bilgi sahibi olması zorlaşır. Bu nedenle görme engelli çocuklara çevresinde olan olayların nedenleri oluş şekilleri ve sonuçları hakkında betimleme yapılarak bilgi verilmeli, olayları detaylarıyla anlatması için ortam yaratılmalıdır.
Öneriler
§ Çocuğun istek ve ihtiyaçlarını kendisi ifade etmeden karşılamayın.
§ Dokunma duyusunu geliştirecek oyunlar oynamasına fırsatlar verin.
§ Çocuğun dokunduğu nesne ve objelerin isimlerini söyleyerek ilgili açıklamaları yapın.
§ Çevresinde bulunan nesnelerin ve objelerin isimlerini doğru ve düzgün olarak ifade etmesini sağlayın.
§ Kavramlarla ilgili yaşantılar edinmesini sağlayın.
§ Çocuğun söylediklerini dinleyerek uygun tepkilerde bulunun.
§ Konuşma bozukluğu olan çocuğa sabırla davranın ve söylemek istediğini bitirmesine izin verin.
§ Çocuğun ilgi duyduğu konularda konuşma ortamı yaratın.
§ Kendisiyle ilgili yaşantılarını (aile, okul, çevre) anlatması için ortam sağlayın.
§ Dilini doğru kullanması için sesli hikaye kasetleri dinletin.
§ Çocuğun kelimeleri doğru ve düzgün telaffuz edebilmesi için çocuğunuza model olun.
§ Kitap okuma alışkanlığı kazandırın (çocuğun yanında kitap okuyarak ona örnek olabilirsiniz. İlgisini çeken konularda kitaplar alarak okumasını sağlayın).
§ Uygun olan çocuk programlarını dinletin.
§ Dinlediklerini ifade etmesini sağlayın.

• 7-11 Yaş Grubu Çocuklarda Fiziksel Gelişim
Normal Gelişim Gösteren
Bebeklik ve okul öncesi dönemlerde olduğu gibi bu dönemde de çeşitli değişiklikler, gelişmeler meydana gelir. Geç çocukluk döneminde çocuk, bireyselleşmenin adımlarını atarak bir birey olarak toplumda yer almaya başlar.
İlkokulun ilk üç sınıfında çocukların büyümesinde gittikçe yavaşlama görülmektedir. Doğuştan gelen ve ilk çocukluk yıllarında da devam eden erkek çocukların, kız çocuklarına kıyasla biraz daha iri görünmeleri bu sınıflarda da devam eder. Bu dönemde ağırlık artışı da boy uzaması gibi yavaştır. İlkokulun son yıllarına doğru kız çocuklarının ergenliğe girmesi nedeniyle ağırlıkları ve gelişimleri erkek çocuklarına göre daha hızlıdır. Hareket becerilerinde her iki cinste de gelişmeler gözlenir. Büyük ve küçük kasları sportif etkinliklere ve oyunlara katılabilecek olgunluğa erişmiştir. Erkek çocukların ince motor koordinasyonunda sorunları vardır.
7-11 Yaş Grubu Görme Yetersizliği Olan Çocuklarda Fiziksel Gelişim
Görme yetersizliği olan çocuklarda kız ve erkek cinsiyetine uygun olarak boy ve ağırlık artış hızı 7-11 yaş çocuklarının fiziksel gelişim özellikleri ile ölçülür. Ancak görme yetersizliğinden fazlaca etkilenen ve gerekli uyarıcıların yetersiz veya zamanında verilememesi durumunda farklılıklar gözlenebilir.
Bu dönemde çocuk sürekli canlı ve hareketlidir. Sokakta oynanan oyunlara karşı isteklidir. Çocuğun sokakta oynanan hareketli oyunlara katılması ve başarılı olabilmesi için; gereken bedensel olgunluğa erişmesi, kendine fırsat tanınması, deneyim kazanması ve kendine güvenmesi fiziksel gelişiminde istenilen davranışları göstermesi için önemlidir.
Görme yetersizliği olan çocukların kaba motor ve ince motor gelişimlerinde sinir sistemine bağlı gerilikler gözlenebilir. Uygun görülen fizik hareketlerinin tekrarı ve planlı bir eğitimle ince ve kaba motor becerilerinin daha aktif duruma ulaşması sağlanabilir (Örneğin,hamurla oynama, tırmanma merdivenini kullanma gibi).
Öneriler
§ Çocuğunuza bağımsız hareket becerileri kazandırmak için göz doktoru, özel eğitimcilerden profesyonel yardım alınız.
§ Bağımsız hareket edebileceği ortamlar yaratın.
§ Hareket becerileri kazandıracak araç gereçler kullanarak egzersiz yapmasını sağlayın.
§ Çocuğunuzdaki fiziksel büyüme ve ağırlık artışını ona somut ifadelerle anlatın. Boyunu ölçüp söyleyin.Bilinen somut bir nesneyle kıyaslayın.
§ Küçük kas gelişimini destekleyen etkinlikler yaptırın (hamurla oynama, küçük lastik topla oynama, ıslak sünger sıkma, kağıt işleri vs.).
§ Güven duygusu kazandıracak etkinliklere yönlendirin (spor etkinlikleri; yüzme, jimnastik, goalball).
§ Okuldaki sosyal etkinliklere katılması için onu cesaretlendirin.
• Okul ve yakın çevresinde kullanabileceği alanlardaki işaret ve ipuçlarını açıklayın (güzergahta bulunan önemli noktaların öğretilmesi).
§ Gösterdiği başarıları takdir edin.

• 7-11 Yaş Grubu Çocuklarda Sosyal Gelişim
Normal Gelişim Gösteren
Çocuğun okula gitmesiyle birlikte sosyal davranışlarında büyük bir gelişme olmuştur. Arkadaşlar ve öğretmenin çocuk üzerindeki etkisi artarken anne-babanın etkisi giderek azalmaya başlamıştır. Yaptığı işler için beğeni toplamak, arkadaşları ve yetişkinler tarafından takdir edilmek bu dönemdeki çocukların gereksinimleri arasındadır. Aksi halde yaptıklarının değersiz olduğuna inanmakta ve aşağılık duygusuna kapılmaktadır. Yetersizlik ve aşağılık duygusu bu dönemdeki en büyük problemdir. Takdir görmeyen, güven duygusu geliştirilmeyen çocuklarda aşağılık duygusu gelişir, çevre ile sağlıksız ilişkiler kurmalarına, uyum güçlüğü çekmelerine ve gelecekteki öğrenmelerini olumsuz etkilemesine neden olur.
Çocuklara verilecek sorumluluklarla başarılı olabilecekleri alanlarda kendisini denemesine fırsat verilir. “Ben başarılıyım” inancı ile kişilik gelişimi olumlu etkilenen çocuk, bir sonraki gelişim dönemine güvenle girer.
7-11 Yaş Grubu Görme Yetersizliği Olan Çocuklarda Sosyal Gelişim
Görme yetersizliği olan çocukların sağlıklı bir kişilik geliştirmesi, çevresiyle uyum içerisinde olması, topluma kaynaşması için temel ve fiziksel ihtiyaçlarının zamanında karşılanması gerekir. İhtiyaçları zamanında karşılanan çocuk güvenli, huzurlu, çevresiyle uyumlu bir kişilik geliştirir.
Anne-babalar ve öğretmenler çocuğun içinde bulunduğu gelişim özelliklerini dikkate alıp onunla doğru iletişim ve etkileşim kurarak çocuğun kişilik ve sosyal gelişiminde belirleyici olabilirler. Düzenlenecek planlı öğrenme-öğretme ortamıyla çocuk bir sonraki gelişim evresine olumlu yaşantılar ve güvenle hazırlanır.
0-6 yaş döneminde görme yetersizliği olan çocuğun ailesinin yaşantısı, sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı onun, kişilik ve sosyal gelişimi üzerinde etkili olmaktadır (çocuğun yetersizliğinin aile tarafından kabul görmesi, ailenin bilinçlendirilmesi ve yapılacakları araştırarak harekete geçmesi vb).
Öneriler
§ Sağlıklı bir sosyal gelişme için ilk önce çocuğunuzla yakından ilgilenin.
§ Çocuğunuzun ailenin bir üyesi olduğunu ve onun düşüncelerine saygı duyduğunuzu hissettirin.
§ Evde yaptığınız işlerde onun yanında olun ve çocuğunuza sorumluluk verin.
§ Ona ailenin ve toplumun bir üyesi olarak sahip olduğu hakları gösterin.
§ Arkadaş edinmesi için onu destekleyin.
§ Korumacı olmayın.
§ Problem çözmede onu cesaretlendirin ve yol gösterin. • Anne ve baba arasında çıkabilecek tartışmalardan çocuğunuzu uzak tutun. Böyle bir durumda çocuğunuz kendini suçlayabilir ve kendini bir sorun olarak algılayabilir, buna kesinlikle izin vermeyin.
§ Çocuğun aldığı kararlara saygılı olun.
§ Bağımsız yaptığı etkinliklerde onu destekleyerek başarılı olduğunu söyleyin.
§ Olumlu davranışlar göstererek çocuğunuza iyi bir model olun.
§ Görme yetersizliğinin onun başarısını etkilemeyeceğini anlatın.

19.06.09, 00:36	#3 (permalink)
Kullanıcı Profili Güllü Gamma Üye Kullanıcı Bilgileri Üyelik tarihi: Jan 2008 Mesajlar: 2.538 Konular: 1710 Puan Grafiği Rep Puanı:3968 Rep Gücü:0 RD: Teşekkür Ettiği Teşekkür: 54 146 Mesajına 240 Kere Teşekkür Edlidi :	--->: Görme Engelli Yakınlarına Tavsiyeler Öneriler 7-11 Yaş Grubu Görme Yetersizliği Olan Çocuklarda Zihinsel Gelişim Görme yetersizliği olan çocuklar ilkokula geldiğinde mantıklı bir düşünce sisteminden yoksun olurlar. Çevre koşulları ve uyarıcıların yetersiz oluşu nedeniyle henüz sezgisel düşünce basamağında bulunup eşyaları ve nesneleri tek boyut üzerinde düşünürler. Eşyaların ve nesnelerin ağırlık ve hacim değişmezliğini, korunum ilkesine bağlı bir biçimde düşünme yeteneğinden yoksundurlar. Çocuğun gelişimine uygun eğitim ortamları planlanıp desteklendiğinde, işitme ve dokunma duyularını kullanarak nesnelerin fiziksel yapısında miktar, hacim, sayı vb. özelliklerinde değişme meydana gelmeyeceğini anlarlar. Çocukların zihinsel yapıları, problemleri zihinsel olarak çözebilecek olgunluğa gelse bile bu dönemde bir problemin çözülmesi somut nesnelerle bağlantılıdır. Anne-babalar ve eğitimciler uygun model olup nesneleri somut olarak tanıtabilirlerse karmaşık problemleri çözmede iyi bir rehber olabilirler. Öneriler • Çocuğun anlayabileceği somut ifadeler kullanın (Ağaç gibi, ev gibi ifadeler). • Basit ve anlaşılır kurallar koyun. • Çocuğun istek ve ihtiyaçlarını uygun koşullarda ve zamanında karşılayın. • Çevresindeki olgu ve olayların farkında olabilmesi için yaşantılar kazandırın. • Derslerinde, çocuğun yetersiz kaldığı konularda, gerektiği kadar yardım edin. • Gereksiz bilgilerle çocuğun ilgisini dağıtmayın. • Öğrendiği bilgileri pekiştirmesi için sorular sorun. Tekrar yaptırın. • Temel kavram ve becerileri öğrenmesi için planlı bir eğitim ortamı düzenleyin. • Odasını toplama alışkanlığı kazandırın. • Kıyafetlerini kendisinin seçmesine izin verin. • Küçük alışverişler yapmasına izin verin. • Sorumluluklar vererek davranışlarını izleyin, olayların başlangıç ve sonucunu birlikte değerlendirin. • Basit problemleri çözmesine izin verin. • 7-11 Yaş Grubu Çocuklarda Dil Gelişimi Normal Gelişim Gösteren Dil insanların duygu, düşünce, tutum ve kültürel değerlerini öğrenmede önemli bir iletişim aracıdır. Bu dönemde çocuğun konuşmasında belirgin gelişmeler görülür. § Daha önce iletişimde kendine dönük olan çocuk bu dönemde sosyalleşir diyalog kurmaya başlar. § Okul çağında çocuklar bilgi almak amacıyla soru sorar. Sordukları soruların bir kısmı merakı gidermek bir kısmı da iletişim kurmak amaçladır. Bu dönemde “niçin, ne, nasıl” soruları çok sorulur. § İlk okul döneminde çocuk daha uzun ve karmaşık cümleler kurmaya başlar. § Sözcük dağarcığı genişler ilk okul beşinci sınıfı bitiren bir çocuğun yaklaşık 50.000 sözcük bildiği varsayılır. Sözcük sayısında ki artışa rağmen kelimelerin anlamlarını tam olarak bilemezler. 7-11 Yaş Grubu Görme Yetersizliği Olan Çocuklarda Dil Gelişimi Görme yetersizliği olan çocukların görsel uyarıcılardan yeterince yararlanamaması taklit ve ifade gücünü azaltır. Oluşan bu farkı diğer duyularını yoğun bir şekilde kullanarak telafi eder. Yine görsel girdilerin yetersizliğinden dolayı çevresinde olan olayların ipuçlarını yakalaması konusunda zorlanacağından, olayların nedenleri ve sonuçları hakkında bilgi sahibi olması zorlaşır. Bu nedenle görme engelli çocuklara çevresinde olan olayların nedenleri oluş şekilleri ve sonuçları hakkında betimleme yapılarak bilgi verilmeli, olayları detaylarıyla anlatması için ortam yaratılmalıdır. Öneriler § Çocuğun istek ve ihtiyaçlarını kendisi ifade etmeden karşılamayın. § Dokunma duyusunu geliştirecek oyunlar oynamasına fırsatlar verin. § Çocuğun dokunduğu nesne ve objelerin isimlerini söyleyerek ilgili açıklamaları yapın. § Çevresinde bulunan nesnelerin ve objelerin isimlerini doğru ve düzgün olarak ifade etmesini sağlayın. § Kavramlarla ilgili yaşantılar edinmesini sağlayın. § Çocuğun söylediklerini dinleyerek uygun tepkilerde bulunun. § Konuşma bozukluğu olan çocuğa sabırla davranın ve söylemek istediğini bitirmesine izin verin. § Çocuğun ilgi duyduğu konularda konuşma ortamı yaratın. § Kendisiyle ilgili yaşantılarını (aile, okul, çevre) anlatması için ortam sağlayın. § Dilini doğru kullanması için sesli hikaye kasetleri dinletin. § Çocuğun kelimeleri doğru ve düzgün telaffuz edebilmesi için çocuğunuza model olun. § Kitap okuma alışkanlığı kazandırın (çocuğun yanında kitap okuyarak ona örnek olabilirsiniz. İlgisini çeken konularda kitaplar alarak okumasını sağlayın). § Uygun olan çocuk programlarını dinletin. § Dinlediklerini ifade etmesini sağlayın. • 7-11 Yaş Grubu Çocuklarda Fiziksel Gelişim Normal Gelişim Gösteren Bebeklik ve okul öncesi dönemlerde olduğu gibi bu dönemde de çeşitli değişiklikler, gelişmeler meydana gelir. Geç çocukluk döneminde çocuk, bireyselleşmenin adımlarını atarak bir birey olarak toplumda yer almaya başlar. İlkokulun ilk üç sınıfında çocukların büyümesinde gittikçe yavaşlama görülmektedir. Doğuştan gelen ve ilk çocukluk yıllarında da devam eden erkek çocukların, kız çocuklarına kıyasla biraz daha iri görünmeleri bu sınıflarda da devam eder. Bu dönemde ağırlık artışı da boy uzaması gibi yavaştır. İlkokulun son yıllarına doğru kız çocuklarının ergenliğe girmesi nedeniyle ağırlıkları ve gelişimleri erkek çocuklarına göre daha hızlıdır. Hareket becerilerinde her iki cinste de gelişmeler gözlenir. Büyük ve küçük kasları sportif etkinliklere ve oyunlara katılabilecek olgunluğa erişmiştir. Erkek çocukların ince motor koordinasyonunda sorunları vardır. 7-11 Yaş Grubu Görme Yetersizliği Olan Çocuklarda Fiziksel Gelişim Görme yetersizliği olan çocuklarda kız ve erkek cinsiyetine uygun olarak boy ve ağırlık artış hızı 7-11 yaş çocuklarının fiziksel gelişim özellikleri ile ölçülür. Ancak görme yetersizliğinden fazlaca etkilenen ve gerekli uyarıcıların yetersiz veya zamanında verilememesi durumunda farklılıklar gözlenebilir. Bu dönemde çocuk sürekli canlı ve hareketlidir. Sokakta oynanan oyunlara karşı isteklidir. Çocuğun sokakta oynanan hareketli oyunlara katılması ve başarılı olabilmesi için; gereken bedensel olgunluğa erişmesi, kendine fırsat tanınması, deneyim kazanması ve kendine güvenmesi fiziksel gelişiminde istenilen davranışları göstermesi için önemlidir. Görme yetersizliği olan çocukların kaba motor ve ince motor gelişimlerinde sinir sistemine bağlı gerilikler gözlenebilir. Uygun görülen fizik hareketlerinin tekrarı ve planlı bir eğitimle ince ve kaba motor becerilerinin daha aktif duruma ulaşması sağlanabilir (Örneğin,hamurla oynama, tırmanma merdivenini kullanma gibi). Öneriler § Çocuğunuza bağımsız hareket becerileri kazandırmak için göz doktoru, özel eğitimcilerden profesyonel yardım alınız. § Bağımsız hareket edebileceği ortamlar yaratın. § Hareket becerileri kazandıracak araç gereçler kullanarak egzersiz yapmasını sağlayın. § Çocuğunuzdaki fiziksel büyüme ve ağırlık artışını ona somut ifadelerle anlatın. Boyunu ölçüp söyleyin.Bilinen somut bir nesneyle kıyaslayın. § Küçük kas gelişimini destekleyen etkinlikler yaptırın (hamurla oynama, küçük lastik topla oynama, ıslak sünger sıkma, kağıt işleri vs.). § Güven duygusu kazandıracak etkinliklere yönlendirin (spor etkinlikleri; yüzme, jimnastik, goalball). § Okuldaki sosyal etkinliklere katılması için onu cesaretlendirin. • Okul ve yakın çevresinde kullanabileceği alanlardaki işaret ve ipuçlarını açıklayın (güzergahta bulunan önemli noktaların öğretilmesi). § Gösterdiği başarıları takdir edin. • 7-11 Yaş Grubu Çocuklarda Sosyal Gelişim Normal Gelişim Gösteren Çocuğun okula gitmesiyle birlikte sosyal davranışlarında büyük bir gelişme olmuştur. Arkadaşlar ve öğretmenin çocuk üzerindeki etkisi artarken anne-babanın etkisi giderek azalmaya başlamıştır. Yaptığı işler için beğeni toplamak, arkadaşları ve yetişkinler tarafından takdir edilmek bu dönemdeki çocukların gereksinimleri arasındadır. Aksi halde yaptıklarının değersiz olduğuna inanmakta ve aşağılık duygusuna kapılmaktadır. Yetersizlik ve aşağılık duygusu bu dönemdeki en büyük problemdir. Takdir görmeyen, güven duygusu geliştirilmeyen çocuklarda aşağılık duygusu gelişir, çevre ile sağlıksız ilişkiler kurmalarına, uyum güçlüğü çekmelerine ve gelecekteki öğrenmelerini olumsuz etkilemesine neden olur. Çocuklara verilecek sorumluluklarla başarılı olabilecekleri alanlarda kendisini denemesine fırsat verilir. “Ben başarılıyım” inancı ile kişilik gelişimi olumlu etkilenen çocuk, bir sonraki gelişim dönemine güvenle girer. 7-11 Yaş Grubu Görme Yetersizliği Olan Çocuklarda Sosyal Gelişim Görme yetersizliği olan çocukların sağlıklı bir kişilik geliştirmesi, çevresiyle uyum içerisinde olması, topluma kaynaşması için temel ve fiziksel ihtiyaçlarının zamanında karşılanması gerekir. İhtiyaçları zamanında karşılanan çocuk güvenli, huzurlu, çevresiyle uyumlu bir kişilik geliştirir. Anne-babalar ve öğretmenler çocuğun içinde bulunduğu gelişim özelliklerini dikkate alıp onunla doğru iletişim ve etkileşim kurarak çocuğun kişilik ve sosyal gelişiminde belirleyici olabilirler. Düzenlenecek planlı öğrenme-öğretme ortamıyla çocuk bir sonraki gelişim evresine olumlu yaşantılar ve güvenle hazırlanır. 0-6 yaş döneminde görme yetersizliği olan çocuğun ailesinin yaşantısı, sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı onun, kişilik ve sosyal gelişimi üzerinde etkili olmaktadır (çocuğun yetersizliğinin aile tarafından kabul görmesi, ailenin bilinçlendirilmesi ve yapılacakları araştırarak harekete geçmesi vb). Öneriler § Sağlıklı bir sosyal gelişme için ilk önce çocuğunuzla yakından ilgilenin. § Çocuğunuzun ailenin bir üyesi olduğunu ve onun düşüncelerine saygı duyduğunuzu hissettirin. § Evde yaptığınız işlerde onun yanında olun ve çocuğunuza sorumluluk verin. § Ona ailenin ve toplumun bir üyesi olarak sahip olduğu hakları gösterin. § Arkadaş edinmesi için onu destekleyin. § Korumacı olmayın. § Problem çözmede onu cesaretlendirin ve yol gösterin. • Anne ve baba arasında çıkabilecek tartışmalardan çocuğunuzu uzak tutun. Böyle bir durumda çocuğunuz kendini suçlayabilir ve kendini bir sorun olarak algılayabilir, buna kesinlikle izin vermeyin. § Çocuğun aldığı kararlara saygılı olun. § Bağımsız yaptığı etkinliklerde onu destekleyerek başarılı olduğunu söyleyin. § Olumlu davranışlar göstererek çocuğunuza iyi bir model olun. § Görme yetersizliğinin onun başarısını etkilemeyeceğini anlatın.