Görme Engelli Yakınlarına Tavsiyeler Öneriler

**Güllü** · 19.06.09, 00:35

Görme Engelli Yakınlarına Tavsiyeler Öneriler

§ Bebeğinizi biberonla beslerken onun da biberonu tutmasına fırsat verin. Daha ileri aylarda sizin gözetiminizde kendi başına biberonunu tutarak beslenmesi için onu teşvik edin.
§ Bebeğiniz sizin yedirdiğiniz katı yiyeceklere alıştıktan sonra, bebeğinizin eline sevdiği yiyeceklerden küçük parçalar vererek (verdiğiniz yiyeceğin özelliklerini tanımlayarak) yine sizin gözetiminizde yemesi için fırsat verin.
§ Bebeğinizin bardağı tutması, ileri aylarda da bardaktan su içmesi ve yardımla kaşığı ağzına götürmesi için ona yardımcı olun. Başlangıçta bardağa ya da kaseye çok az miktarda sıvı koyun.
§ Bebeğinizi giydirirken onunla ne yaptığınız, hangi giysisini giydirdiğiniz ve hangi vücut kısmına dokunduğunuz vb. hakkında konuşun.
§ Şapkasını, çoraplarını, bağları çözülmüş ayakkabılarını vb. giysilerini çıkarması için çocuğunuza fırsat verin.
§ Sizin gözetiminizde kendi yemeğini kaşık kullanarak yemesine fırsat verin.
§ Bağımsız olarak bardak, kaşık kullanması için fırsatlar sağlayın.
§ Dişlerini fırçalaması ve peçete kullanması için yemek sonrasında bunları yaptığınızı anlatarak ve bunlara ilişkin sesleri dinleterek ona model olun.

• 3-6 Yaş Grubu Çocuklarda Zihinsel Gelişim Normal Gelişim Gösteren
3-6 yaş döneminde soyut düşünme ve diğer karmaşık kavramların gelişimi gözlenir (Örneğin mekan, derinlik, uzay kavramları). Kavramlar, soyutlamalar ve sınıflamalar geliştirme, her çocuk için önemli zihinsel becerilerdir. Bu yaş grubundaki çocuklardan beklenen zihinsel gelişim basamakları aşağıda sıralanmıştır: § Küçük-büyük, ağır-hafif nesneleri isimlendirir
§ Sorulduğunda 10 vücut kısmını gösterir
§ Taklit ile 10 nesneyi sayar
§ 6 parçalı yap-bozu tamamlar
§ İstenildiğinde 3 rengi isimlendirir
§ Üç şekli isimlendirir (kare, daire, üçgen)
§ İnsan resmi çizer (baş, gövde, kollar ve bacaklar)
§ Nesneleri başka bir nesnenin önüne, arkasına ve yanına koyar
§ 3'e kadar olan kombinasyonları toplar ve çıkarır
§ Doğum gününü gün ve ayı ile söyler
3-6 Yaş Grubu Görme Yetersizliği Olan Çocuklarda Zihinsel Gelişim
3-6 yaş döneminde, soyut düşünme ve diğer karmaşık kavramların gelişimi hızlanmaktadır. Ancak görme yetersizliği olan çocuklar bu noktada yavaşlık göstermektedir. Çünkü görme yetersizliği olan çocuklar, bu bilgileri diğer kişilerin kendileri için yapmış oldukları tanımlamalardan elde etmek zorundadırlar. Gelişim basamaklarında ve soyut kavramların kazanılmasında öncelikle bir genel kavram oluşmaktadır. Gelişim aşamasında görme yetersizliği olan çocukların görme duyusu dışında sağlayacakları ipuçları çok önemli olduğundan, bunlar sağlanmadığı takdirde gelişimsel gerilikler gözlenebilir.
Bu dönemde oyun, kavram gelişimini sağlamak açısından önemlidir. Zihinsel gelişim, merakı keşfetme, neden-sonuç ilişkisi oyun ortamında daha kolay, daha kalıcı ve eğlenceli bir şekilde çocuğa kazandırılabilir. Çocuklar, keşfedici oyunlarla problem çözme becerisini de kazanmaktadırlar( İpe farklı renklerde çamaşır asma gibi).
Taklit, becerilerin öğrenilmesinin önemli bir yoludur. Görme yetersizliği olan bebekler, taklit becerilerini diğer kişilerin beden hareketlerini kendilerinin üzerinde bırakmış oldukları duygular çerçevesinde ortaya koyabilirler. Bu nedenle dokunsal deneyimlerin artırılması çocuğun taklit becerisini, dolayısı ile de zihinsel gelişimi destekler.
Görme yetersizliği olan bir çocuk kavramları oluşturma sürecinde, daha çok işitme ve dokunmaya bağlı kalacağından tüm kavramların dokunsal yada işitsel yaşantıyla öğretilmesi gerekmektedir. Bu alanda çocuğunuzu desteklemek için;
Öneriler
• Çocuğunuza ev ortamında tüm odaları gezdirin ve bu odaların özellikleri hakkında sözel olarak ayrıntılı bilgi verin.
• İki nesne arasındaki farklılıkları ifade etmesi üzerinde çalışın.
• İki tane birbirine benzeyen, bir tane benzemeyen nesneden oluşan bir nesne grubundan, aynı nesneden birini çocuğa verin. Elindeki nesnenin diğer nesnelerden hangisine benzediğini dokunarak bulmasını isteyin.
• İki tane benzer, iki tane farklı nesneden oluşan bir nesne grubunun içinden çocuğa iki farklı nesne verin. Elindeki nesneleri benzerleri ile eşleştirmesini isteyin.
• Çocuktan nesneleri, işlevlerine ve değişik özelliklerine göre sınıflandırmasını isteyin. Örneğin çatal, kaşık yemek yememiz için gerekli bir araçtır. Metal kaşık, plastik kaşık vb. sınıflandırılması gibi.
• Yaprak, kozalak, taş, dal parçaları, kuş tüyü vb. nesneleri toplayarak biriktirmesine izin verin. Bu nesnelerin özellikleri hakkında çocuğunuzla konuşun.
• Çeşitli nesnelere çocuğunuzun dokunmasına izin vererek, bu nesnelerin sayıları (az yada çok oluşları), nasıl kullanıldıkları ve benzer olup olmadıkları hakkında onunla nesnenin tüm özelliklerini açıklayarak konuşun. Ona nesneyi tanıması için zaman tanıyın.
• Çocuğunuza değişik dokuda nesneler vererek bunları keşfetmesi için fırsat yaratın. Örneğin; yumuşak, sert, pürüzlü, kaygan, ıslak nesneler verin. Bu nesnelerin özelliklerini ve dokunulunca verdiği hissi, çocuğunuzun anlayacağı dilde tanımlayın.
• Bebeğiniz ile çevreye gezintiler yaparken, onun nesnelere dokunmasına izin vererek, büyük-küçük, sıcak-soğuk, içinde-dışında gibi kavramları doğal ortamda öğrenmesini sağlayın.
• Çocuğunuzun çevresinde tanıdığı nesnelerin şekillerini kartona çizip keserek, bu şekillerin etrafında parmaklarını gezdirmesine fırsat verin. Şeklin özelliklerini anlatın (şeklin bu kısmı, yuvarlak yada sivri vb.).
• Aynı şekilleri farklı malzemeler kullanarak ikişerli setler olarak hazırlayın. Çocuğunuzdan bunlara dokunarak aynı malzeme ile yapılmış olanları eşleştirmesini isteyin.
• Farklı şekilleri tek bir malzeme kullanarak ve her şekilden iki tane olacak şekilde hazırlayın. Çocuğunuzdan aynı şekilde olanları eşleştirmesini isteyin.

• 3-6 Yaş Grubu Çocuklarda Dil Gelişimi
Normal Gelişim Gösteren
3-4 yaşlarındaki çocuklar, kelime dağarcıklarını hızla geliştirirler. Hem yeni sözcükler öğrenir, hem de daha önce öğrendikleri sözcükleri daha esnek kullanmaya başlarlar. Duygularını, düşüncelerini, ilişkilerini anlatabilirler. Kız çocukları, erkek çocuklara göre dili daha erken dönemde ve daha becerikli bir şekilde kullanırlar. 5-6 yaşlarındaki çocukların dil kullanımı, bir yetişkininkine benzer, sosyal etkinliklerde konuşma artmaktadır.
3-6 yaş grubundaki çocuklardan beklenen dil gelişimi basamakları aşağıda sıralanmıştır:
§ Sorulduğunda ismini ve soyadını söyler.
§ Sık kullanılan nesnelerin nasıl kullanıldıklarını anlatır.
§ İki olayı oluş sırasına göre anlatır.
§ Birleşik cümleler kullanır (Topa vurdum ve yola kaçtı).
§ Karmaşık cümleler kullanır (Benden gelmemi istedi çünkü .....).
§ Telefon numarasını ve adresini söyler.
§ En çok, en az ve birkaçı gösterebilir.
§ Günlük deneyimlerini anlatır.
§ “Neden?” ve “Nasıl?” sorularına açıklama ile cevap verir.
§ Sözcükleri tanımlar.
3-6 Yaş Grubu Görme Yetersizliği Olan Çocuklarda Dil Gelişimi
Konuşmaya yeni başlayan görme yetersizliği olan çocuklar konuşmalarında bir takım cümleleri anlamsız şekilde tekrar ederler. Bunun nedeni, çocuğun saatlerce televizyon karşısında oturması gibi, iletişim anlamı taşımayan dil yaşantılarına maruz kalmasıdır. Burada işitsel uyarım vardır, ancak çocuk için anlamlı işitsel girdiler/bilgiler yoktur. Bunun yerine az sayıda da olsa çocukla iletişim içindeyken ona dile ilişkin girdiler/bilgiler vermek, dil gelişimi açısından yararlıdır. Görme yetersizliği olan çocuklarda dil gelişimini desteklemek için çocuğun istek ve ihtiyaçlarını tahmin etmek yerine onun ifade etmesini beklemek, dokunduğu nesnelerin isimlerini söylemek, bunlarla ilgili konuşmak, çocuğun yaptığı hareketleri betimlemek ve kavramları anlatmak yerine doğrudan yaşantılar sağlamak gerekmektedir.
Öneriler
§ Çocuğunuzun yanında olmadığınız zamanlarda yemek yeme, tuvalet vb. ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için bunları ifade etmesini öğretin.
§ Onu yeni yerlere götürün. Yaptıklarınız, gördükleriniz ve duyduklarınız hakkında konuşun.
§ Her çeşit dilbilgisi hatasının doğrusunu, doğal ortamda tekrarlayın.
§ Karışık ve anlaşılamayan konuşmaları, ona anlayabileceği düzeyde ve özellikle işitsel ve dokunsal tanımları kullanarak açıklayın.
§ Telefon çaldığı zaman telefona bakması, sizi çağırması ve tanıdık kişilerle konuşması için fırsatlar verin.
§ Kısa süreli olmak koşuluyla çocuğunuzun eğitici ve dinleyerek anlayabileceği televizyon programlarını ve reklamları takip etmesine izin verin.
§ Çocuğunuza gittiğiniz yerlerde duyduğu sesleri farketme fırsatı verin. Daha sonra bu sesleri birlikte dinleyerek geçmiş yaşantılar hakkında konuşun.
§ Çocuğunuzun sesleri eşleştirebilmesi için, farklı yapıdaki kutuların içine nohut, mercimek vb. nesneler koyun ve ağzını açılamayacak şekilde yapıştırarak kapatın. Ses çıkaran bu materyallerden iki set hazırlayın. Bunlardan birini sallayarak sesini çocuğunuza dinletin ve ondan bu materyal ile aynı sesi çıkaran materyali bulmasını isteyin. Başlangıçta siz model olun, materyali gösterin ve çıkardığı sesi sözel olarak tanımlamaya çalışın.
§ Çocuğunuza ve arkadaşlarına hikayeler anlatın. Hikayeyi anlattıktan sonra çocuklarla, hikaye hakkında konuşma, hikaye ile ilgili soruları cevaplama, hikayeyi tamamlama, dramatize etme, yeni hikayeler yaratma gibi faaliyetler yapın.
§ 5-6 yaşındaki çocuğunuzla aynı sesle başlayan sözcükleri söyleme oyunu oynayın. (Örneğin “E” sesi ile başlayan kelimeleri söyleme) (Yetişkin: Elbise, Çocuk: Ev vb.)
§ Çocuğunuzla “Bana tersini söyle” oyununu oynayarak zıt kavramları öğretmeye çalışın. (Örneğin; Yetişkin: Bana büyüğün tersini söyle, Çocuk: Küçük)
§ Çocuğunuza gelecek zaman ifadelerini kullanarak cevap verebileceği sorular sorun.
§ Çocuğunuza telefon numaranızı, adresinizi öğretin.
§ Bu dönemde de çocuğunuza gelişimini destekleyici, sizinle ve diğer çocuklarla birlikte oynayabileceği oyuncaklar sağlayın (evcilik oyuncakları, tamir aletleri, mekanik oyuncaklar, legolar, kavram oyuncakları, boncuklar, çiftlik oyuncakları vb).
§ Özellikle sosyal yaşantı sırasındaki deneyimlerini oyunlarına transfer edebilecekleri materyaller sağlayın(Örneğin evcilik oyunundaki tencere, tabak, çatal, bardak vs.gibi). Çünkü misafir ağırlayan annesini gören bir çocuk; oyununda annesinin kullandığı materyallere ihtiyaç duyacaktır. Doktor aletleri, tamir aletleri, evcilik oyununda kullanılan eşyalar vb. oyuncaklar, çocuğun bu ihtiyacını karşılayacaktır. Bu malzemeleri alarak çocuğunuza sunabileceğiniz gibi evde kullanılmayan, çocuk için tehlike yaratmayacak eşyaları da çocuğunuzun ihtiyacına göre ona sunabilirsiniz.