--->: Sosyal Politika ÜNİTE 3 Sosyal Politikaların Tarihsel Gelişimi Hangi koşullar altında oluşan ortam işçi kesiminin doğmasına yol açmıştır? • Sanayi Devrimi’nin koşulları altında oluşan ortam, işçi kesiminin doğmasına yol açmış, bu kesimin iş ilişkileri ve yaşamında korunma zorunluluğunun duyulması ile devletler sosyal nitelikli politikalar izlemeye başlamışlardır. • Sanayi Devrimi’ne dek süregelen dönemlerde de köleler, sefler, yamaklar, çıraklar, imalathane çalışanları, askerler, tutsaklar, gönüllüler gibi çalışma yaşamında yer alıp, ekonomik faaliyetlerde bulunan kişiler olmuştur. Ancak bu statüler altında çalışanların işçi sınıfının köklerini oluşturdukları söylenemez. Sanayi Devrimi hangi alanda yaşanılan gelişmelerle, hangi ülkede, ne zaman yaşanılmıştır? • Sanayi Devrimi; buhar, elektrik, gaz gibi keşfedilen yeni enerji güçlerinin, üretim sürecine uyarlanması ile birlikte 18. yüzyılın ikinci yarısında ingiltere’de yaşanılmıştır Sanayi Devrimi’nin koşulları üretim sürecini nasıl etkilemiştir? • Öncesine göre daha hızlı, daha çok, daha çeşitli, daha düzgün (standart ), daha ucuz üreten makineler, insan ve hayvanın kas gücünün, doğa gücünün ya da bu güçlere dayalı mekanik düzenlemelerin yerini alarak kurulan ilk fabrikalarda kullanılmaya başlanmıştır. • Sanayileşmenin gelişip, yaygınlaşması ile fabrikalarda çalışan işçilerin sayıları hızla çoğalmış ve önceki dönemlerinde var olmayan yeni bir toplumsal kesim oluşmuştur. Sanayi Devrimi’nin ardından çalışma koşulları giderek neden ağırlaşmış ve yaşanılan olumsuzluklar neden çalışma yaşamı ile sınırlı kalmamıştır? • Fabrika sahiplerinin, aşırı kâr etmeye ve kapital (sermaye) birikimine yönelmeleri, maliyet içinde işgücü payının azaltılmasına yönelik uygulamalara yol açmış, bu yüzden de çalışma koşulları giderek ağırlaşmış, işgücünün demografik yapısını değiştirmiştir. • Çalışma koşullarının giderek ağırlaşması ile çocuk ve kadınların fabrikalarda yaygın ve yoğun biçimde acımasızca kullanımının, toplumsal yaşamın her alanına olumsuz yansımaları olmuş ve büyük çalkantılara yol açmıştır. Sanayi Devrimi’nin yaşanıldığı dönemde geçerli ekonomi felsefesi ve kurulu hukuk düzeni, yaşanılan olumsuzluklara neden engel olamamıştır? • Sanayi Devrimi’nin yaşanıldığı dönemde geçerli klasik liberal düşünceler, devletin ekonomik yaşama katılım ve karışımına karşıydı. Bu nedenle de devletler, giderek ağırlaşan çalışma koşullarına karşın, iş ilişkileri ve yaşamını düzenlemek gereksinimi duymamıştır. • Kurulu hukuk düzeninin dayalı olduğu hukuki eşitlik ve sözleşme serbestisi ilkeleri, fabrika sahipleri ile işçilerin nitelikleri ve içinde bulundukları koşullar nedeniyle yaşanılan olumsuzluklara engel olamamıştır. Sosyal nitelikli ilk politikalarla kimlerin, hangi alanda, neden ve nasıl korunması öngörülmüştür? • Sanayi Devrimini yaşayan ülkelerde devletler; işçileri, iş ilişkileri ve yaşamında hukuki düzenlemelerle koruyabilmek için, sosyal nitelikli politikalar izlemeye başlamışlardır. 1. Sanayi Devrimi, önce hangi ülkede yaşanmıştır? a. Almanya b. ABD c. İngiltere d. Fransa e. Rusya 2. Sanayi Devrimi, hangi enerji gücünün üretim sürecine uyarlanması ile başlamıştır? a. Buhar b. Elektrik c. Doğal gaz d. Nükleer enerji e. Petrol 3. Koorporasyon düzeni, hangi dönemde ekonomik yaşamın önemli bir parçası haline gelmiştir? a. 10. yy.’da b. 10-15. yy. arasında c. 15-18. yy. arasında d. 16-18. yy. arasında e. 18. yy.’da 4. Sanayi Devrimi’nin yaşanıldığı dönemde, iş ilişkileri ve yaşamının hangi alanında bir olumsuzluk gözlenmemiştir? a. Çalışma süreleri b. Ücretler c. Çocuk ve kadın işgücü kullanımı d. Hukuki eşitlik e. işgücü sağlığı ve güvenliği 5. Sanayi Devrimi önce hangi sektörde yaşanmıştır? a. Hizmet b. Dokuma c. inşaat d. Kimya e. Gıda 6. Aşağıdakilerden hangisi, Sanayi Devrimi’nin üretim süreci üzerinde oluşturduğu değişikliklerden birisi değildir? a. Üretim sürecinin hızlanması b. Üretim tekniğinin basitleşmesi c. Üretimin çeşitlenmesi d. Üretim birim maliyetinin yükselmesi e. Üretimin çoğalması 7. Aşağıdakilerden hangisi, Sanayi Devrimi’nin yaşanıldığı dönemde kadın işgücünün yaygın ve yoğun biçimde kullanılmasının nedenlerinden birisi değildir? a. Sayısal çoğunlukta olmaları b. Ailelerin birden çok üyesi ile çalışmak zorunda kalması c. Ucuz işgücü olmaları d. Uysal ve kolay yönetilir görülmeleri e. Üretim tekniğinin basitleşmesi 8. Sanayi Devrimi’nin yaşanıldığı dönemde, hangi ekonomik görüşün hakim olduğu söylenebilir? a. Klasik liberal b. Sosyalist c. Kollektivist d. Karma ekonomi e. Yeni liberal 9. Sanayi Devrimi’nin yaşanıldığı dönemde hangi ilkelere dayalı bir hukuk düzeni hakimdi? a. Hukuki eşitlik ve sözleşme serbestisi b. işçi yararına yorum ve işçiyi koruma c. Hukuki ve sosyal koruma d. Katılımcı ve karışımcı devlet koruması e. Sosyal devlet ve hukuk devleti 10. ilk sosyal nitelikli politikaların konusu kimlerdi? a. Çocuk işçiler b. Çalışan kadınlar c. Genç işgücü d. Dokuma sanayinde çalışanlar e. Maden işçileri CEVAPLAR 1 2 3 4 5 C A B D B 6 7 8 9 10 D A A A A |