Hücre Bölünmeleri

**SERDEM** · 05.08.08, 09:14

hücrelerin benzerlerini oluşturmasıdır.iki sebepten dolayı olur.
a) yüzey-hacim ilişkisinin bozulması
hücreyi küre şeklinde düşünerek bu ilişkiyi açıklamaya çalışalım.
eğer hücremiz r yarıçaplı olsaydı r3 olurdu.r2 hacmi=(4/3)alanı=yüzeyi=4
eğer hücremiz 2r yarıçaplı (2r)3 olurdu.yani yüzey ilk durumun 4(2r)2 hacmi=(4/3)olsaydı alanı=yüzeyi=4 katına çıkarken hacmi 8 katına çıkmaktadır. daha açık söyleyecek olursak ilk durumda yüzey-hacim ilişkisi oranına 1-1 oran dersek ikinci durumda bu oran 1-2 olur.yani yüzey-hacim ilişkisi bozulmuştur.
b) dna’nın eşlenmesi
• bütün hücreler bölünemez.(sinir hücresi, sabit dokular, vb...)
• canlılarda 2 çeşit hücre bölünmesi vardır.

1) mitoz bölünme
• eşeyli ve eşeysiz üreyen bütün çok hücreli canlılarda büyüme ve gelişmeyi sağlayan temel olay mitoz bölünmedir.tek hücrelilerde ise hücre bölünmesi her defasında üremeyi sağlamış olur.
• eşeysiz üremelerde, yenilemelerde görülür.
2n)• kromozom sayısı değişmez.(2n
• kromozom yapısı değişmez.(=çeşitlilik oluşturmaz)
• 5 safhadır.ipmat

1) interfaz :
• dinlenme ve hazırlık evresidir.
• en uzun evredir.
• sonunda dna eşlenir.
2) profaz :
• çekirdek zarı, çekirdekçik ve organeller parçalanır.
• hayvan hücrelerinde sentrozomlar eşlenerek karşılıklı kutuplara gider.
• iğ iplikleri oluşur.(bitkilerde bu işi golgi yapar.)
3) metafaz :
• kromozomlar ortada tek sıra halinde dizilirler.
4) anafaz :
• kardeş kromatidler birbirlerinden ayrılır ve karşılıklı kutuplara gider.

5) telofaz :
• çekirdek bölünmesini(karyokinezi), sitoplazma bölünmesi(sitokinez) izler.
• çekirdek zarı, çekirdekçik ve organeller yeniden oluşur.

not : bitki sitokinezi orta lamelle, hayvan sitokinezi boğumlanarak olur.

2) mayoz bölünme
• üreme ana hücrelerinde görülür.(erkek ovaryum)testis , dişi
• eşeyli üremelerde görülür.
• kromozom sayısı n)yarıya iner.(2n
• kromozom yapısı değişir.(=canlılarda çeşitliliği sağlar.krossing-0ver sayesinde)
• bölünme sonucunda 4 hücre oluşur ki bunlara gamet denir.
• 2 safhada gerçekleşir.a) mayoz-ı b) mayoz-ıı
a) mayoz – ı (ipmat)
1. interfaz :
• dinlenme ve hazırlık evresidir.
• en uzun evredir.
• sonunda dna eşlenir.
2. profaz :
• çekirdek zarı, çekirdekçik ve organeller parçalanır.
• hayvan hücrelerinde sentrozomlar eşlenerek karşılıklı kutuplara gider.
• iğ iplikleri oluşur.(bitkilerde bu işi golgi yapar.)
• homolog kromozomlar birbirlerine sarılırlar.(sinapsis)
• oluşan 4 kromatidli yapıya tetrat denir.
• homolog kromozomların kardeş olmayan kromatidleri parça değiştirir.

3. metafaz :
• kromozomlar ortada çift sıra halinde dizilirler.

4. anafaz :
• homolog kromozomlar ayrılarak karşılıklı kutuplara gider.

5. telofaz :
• çekirdek bölünmesini(karyokinezi), sitoplazma bölünmesi(sitokinez) izler.
• bitki sitokinezi orta lamelle, hayvan sitokinezi boğumlanarak olur.
• çekirdek zarı, çekirdekçik ve organeller yeniden oluşur.

b) mayoz – ıı (pmat)
• aynı mitoz gibidir.
• dna eşlenmesi olmaz.
• sadece sentrozom eşlenmesi olur.
• 4 safhadır.

mitoz bölünme mayoz bölünme
1) her çeşit hücre (n,2n,3n) mitoz geçirebilir. 1) sadece diploid(2n) hücrelerde görülür.
2) sonuçta kromozom sayısı ve yapısı aynı olan iki yeni hücre oluşur. 2) sonuçta kromozom sayısı yarıya iner, kromozom yapısı değişir ve dört yeni hücre oluşur.
3) bölünmenin temel olayı kardeş kromatidlerin ayrılarak farklı hücrelere geçmesidir. 3) bölünmenin temel olayı homolog kromozomların ayrılarak kutuplara gitmesidir
4) eşeysiz üreme,büyüme,gelişme ve rejenerasyon sağlanır. 4) eşeyli üremenin gerçekleşmesini sağlar.
5) çeşitlilik oluşturur. 5) çeşitlilik oluşturur.
6) tetrat, krossing-over, sinapsis görülmez. 6) tetrat, krossing–over ve sinapsis görülür.
7) oluşan hücreler tekrar mitoz geçirebilir. 7) oluşan hücreler tekrar mayoz geçiremez.
hayat boyu devam eden bir olaydır. hayat boyu olan devam etmeyen bir olaydır.
9) metafazda tek sıra dizilirler. 9) metafaz-ı de çift, metafaz ıı de tek sıra dizilirler