| |  17. Yüzyıl Islahat Hareketleri
17. Yüzyıl Islahat Hareketleri II. Osman (Genç Osman) 17. yüzyılda ıslahat yolunda ilk ciddi adımı Genç Osman atmıştır. Genç Osman’ın ıslahatları şunlardır: 1- Şeyhülislam’ın fetva vermek dışındaki yetkilerini elinden aldı. Böylece ilmiye sınıfının devlet işlerine karışmasını önlemiştir. 2- Maliyeye önem verdi. Din adamlarına ve askerlere fazladan verilen paraları kesti. 3- Genç Osman, saray dışı evlilik yaparak sarayı halka açmaya çalışmıştır. Genç Osman bu yönü ile sosyal alanda ıslahat yapan ilk padişahtır. 4- İlk kez Yeniçeri Ocağını kaldırmayı düşünmüştür. Bunu haber alan yeniçeriler Genç Osman’ı öldürmüşlerdir. IV. Murat 1- İçki, tütün, gece sokağa çıkma yasağı getirmiştir. 2- Koçi Bey’e duraklamanın nedenleri ve çareleri ile ilgili Koçi Bey Risalesi’ni hazırlattı. 3- Kuvvet ve şiddet yoluyla devlet otoritesini yeniden sağlamıştır. 4- Yeniçeri ve sipahi zorbalarını ortadan kaldırdı. Bu durum İstanbul’da asayiş ve güvenliğin yeniden kurulmasını sağladı. 5- İran üzerine iki sefer düzenledi. Bu seferler sırasında Anadolu’daki Celaliler ortadan kaldırılmış, emniyet ve güvenlik sağlanmıştır. 6- Tımarlar eskiden olduğu gibi savaşlarda yararlılık gösterenlere verilmiştir. Islahatçı Sadrazamlar a-Kuyucu Murat Paşa I. Ahmet devrinde sadrazam olmuştur. Celali isyanlarına karşı sert tedbirler aldı. Bunun için bir çok isyancıyı idam ettirdi. b-Tarhuncu Ahmet Paşa IV. Mehmet zamanında sadrazam oldu. Tarhuncu Ahmet Paşa’nın ıslahatları şunlardır: 1- Hazineye borcu olan kişilerden bu borçları tahsil etti. 2- Bütçe açığının saray masraflarının çokluğundan ve lüzumsuz harcamalardan kaynaklandığını görerek bunları azaltmaya çalıştı. 3- Osmanlıda ilk defa resmi devlet bütçesini hazırladı. 4- Divan üyeleri ve bazı yöneticilerden hazineye para aktardı. Çıkarı elden giden kimselerin faaliyetleri sonucunda, Tarhuncu Ahmet Paşa idam edilmiştir. c- Köprülü Mehmet Paşa Valide Turhan Sultan’ın teklifi üzerine, Köprülü Mehmet Paşa bazı şartlar karşılığında sadrazam olmayı kabul etmiştir. Böylece şart koşarak sadrazam olan ilk kişi olmuştur. Faaliyetleri: 1- İlk iş olarak ilmiye sınıfı ile uğraştı. Ulemaya nasihatlarda bulundu. 2- Devletten haksız yere alınan paraları kesti. 3- Erdel’deki isyanı bastırdı. 4- Savaştan kaçan yeniçerileri cezalandırdı. 5- Devletin gelir ve giderlerini dengeleyerek maliyeyi düzenledi. 6- Devlet kadrolarına işin ehli olan kişileri atadı. 7-Çanakkale Boğazındaki Venedik ablukasını kaldırdı. 8-Venedikliler tarafından işgal edilen İmroz, Limni’yi geri aldı. d- Köprülü Fazıl Ahmet Paşa Babası Köprülü Mehmet Paşa’dan sonra sadrazam oldu. 1- Maliyeye önem vererek bütçe açığını kapattı. 2- Orduyu disiplin altına aldı. 3- Venediklilerden Girit adasını aldı. 4- Avusturya’dan Uyvar kalesini alıp, Vasvar Antlaşmasını imzaladı. 5- IV. Mehmet ile Lehistan seferine çıkarak Bucaş Antlaşmasını imzaladı. 17. yüzyılda köprülüler ailesinden sadrazamlık makamına getirilen diğer devlet adamları şunlardır: e- Merzifonlu Kara Mustafa Pş. II. Viyana kuşatmasındaki başarısızlığı yüzünden idam edildi. f- Köprülü Fazıl Mustafa Paşa ğ- Amcazade Hüseyin Paşa Kutsal İttifak savaşlarına son vererek Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarını imzaladı. Islahatların Özellikleri 1- Bu dönem ıslahatları gelişme aşaması bulamamış düşünce aşamasında kalmıştır. 2- Kuvvet ve şiddet yolu ile ülkede asayişin sağlanması yoluna gidilmiştir. 3- Islahatlarda Avrupa örnek alınmamıştır. 4- Yeniçeri, ulema ve halkın tepkisi ile karşılaşmıştır. 5- Yönetim, hukuk ve teknik alanlarda ıslahat yapılmamıştır. 6- Duraklamaya çözüm olmadı. 7- Islahatların ağırlık noktasını ordu ve ekonomi oluşturur. 8- Islahatların öncülüğünü padişah ve devlet adamları yapmış ve ıslahatlar şahıslara bağlı kalmıştır. |