 Tanzimat Fermanı
Tanzimat Fermanı
TANZİMAT FERMANI
(TANZİMAT-I HAYRİYE) (GÜLHANE HATT-I HÜMAYUNU) – 3 KASIM 1839
Tanzimat Fermanını, Londra elçiliğinden Dışişleri Bakanlığına getirilen “Mustafa Reşit Paşa” hazırlamıştır.
Ferman, Topkapı sarayının Gülhane bahçesinde, padişah, sadrazam, yabancı devletlerin elçileri, patrikler, büyük devlet memurları önünde “Mustafa Reşit Paşa ” tarafından okunmuştur. Yeniçeri Ocağı’nın bozulmaya başlaması nedeniyle Sultan II. Mahmud döneminde başlayan yenilik hareketleri ve Sultan Abdülmecid‘in tahta çıkar çıkmaz ıslahat hareketine devam etmek amacında olduğunu göstermesi Osmanlı Devlet yapısındaki değişimin başlangıcıydı. Sadrazam Mustafa Reşid Pasa, Gülhane Hatt-ı Hümayunu’nu Padişah adına kaleme almış; devlet ve birey arasındaki ilişkilerde devletin modernleştirilmesi amacına dayanan temel ilkeler kabul ve ilan edilmiştir.
İlanının Nedenleri :
•Avrupalıların içişlerimize karışmasını engellemek
•Halkın sosyal yapısında yenilikler yaparak çağdaşlaşmayı sağlamak
•Mısır valisi M.Ali Paşa’ya karşı Avrupalı devletlerin desteğini sağlamak
Önemi: Tanzimat fermanıyla Osmanlılara ” Kanun ” gücü girmiş oluyordu. Başka bir sonucu da, Tanzimat dönemi aydın tipini yetiştirerek eğitimde vermiştir.
ISLAHAT FERMANI ( 1856 )
Tanzimat fermanı yeterli bulunmayarak, gayr-i Müslimlere daha fazla hakların verilmesi için 1856′da yayınlanan ferman. Gül hâne Halt-i hümâyûnu gibi, imparatorlukta yapılması kararlaştırılan yeni bir düzenin program ve prensiplerini içine alır. Bu ferman esâs olarak Tanzîmât hükümlerini tekrarlayan, onları açıklayan ve genişleten bir fermandır.
I. MEŞRUTİYET ( 23 Aralık 1876 ) (Kanun-i Esasi) ( İlk anayasa )
Tanzimat döneminde, Avrupa ile yakın ilişkiler içinde olan, Avrupa’yı yakından gören ve onların Osmanlı Devleti üzerine siyasi emellerini öğrenen bir aydın sınıf yetişti. Bunlara “Jön Türkler” ya da “Genç Osmanlılar” denilmiştir. Mithat Paşa, Namık Kemal, Ziya Paşa, Serasker Hüseyin Avni Paşa önemli temsilcileridir.
•Genç Osmanlılar, Osmanlı Devletinin kurtuluşunu içinde yaşayan halka yönetme hakkı vermekle, gerçekleşeceğine inanıyorlardı. Böylece halk yönetime katılacak, kendisini temsil edecek, dış devletlerin Osmanlı Devleti içine müdahalesine ortam hazırlanmamış olacaktı.
•Meşrutiyeti ilan etme sözü veren, II.Abdülhamit V.Murat’ın yerine tahta çıkarılmıştır.
ÖNEMİ:
•Osmanlı Devletinde ilk kez rejim değişikliği oldu.
•Tüm azınlık guruplara parlamentoda temsil hakkı tanınmıştır.
•Osmanlı halkı ilk kez yönetime katılma, seçme ve seçilme haklarına kavuşmuştur.
•Osmanlı Devletinde ilk kez Anayasal düzen kuruldu.
•Osmanlı Parlamentosu; Padişahın seçtiği üyelerden oluşan Ayan Meclisi ve Halkın seçtiği milletvekillerinden oluşan millet Meclisi olarak iki meclisten oluşmuştur. Meclis başkanlığına Ahmet Vefik Paşa seçilmiştir.
Not: 1877-1878 Osmanlı – Rus Savaşının başlaması üzerine, II.Abdülhamit, parlamentoyu dağıtarak, Meşrutiyet rejimini yürürlükten kaldırmış, 30 yıl boyunca sıkı, bir yönetim izlemiştir. |